Oψεις πολέμου εξίσου πραγματικές

Oψεις πολέμου εξίσου πραγματικές

3' 10" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Για τον βραβευµένο Ουκρανό φωτορεπόρτερ Ευγένιο Μαλολέτκα, Ζένια για τους φίλους, είναι σημαντικό «οι Ελληνες, άλλοι φωτογράφοι και δημοσιογράφοι, ο κόσμος… να δει τι συνέβη στη Μαριούπολη, να δει αυτά που είδαν τα δικά μας μάτια».

Βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, αυτό «που νιώθει είναι μόνο πόνος», βιώνει καθημερινά την απώλεια προσώπων και πραγμάτων, όπως και όλοι οι Ουκρανοί, «προσπαθεί να κρατάει τον εαυτό του σε μια συγκροτημένη ψυχολογική κατάσταση, να προσέχει και να κοιμάται, αλλά την ίδια στιγμή να το αντιμετωπίζει και κάπως σαν παιχνίδι σε καζίνο» (από τη συνέντευξη στη σημερινή «Κ», στη Σίσσυ Αλωνιστιώτου).

Και είναι αυτή ακριβώς η περιγραφή της δικής του συνθήκης που είδα αποτυπωμένη και στα πρόσωπα του ζεύγους Ζελένσκι στην περιλάλητη φωτογράφισή τους για τη Vogue από την παγκοσμίως γνωστή Ανι Λίμποβιτς. Εχουν το βλέμμα που ταιριάζει σε μια λυπημένη, φοβισμένη εποχή.

Σε ένα «καζίνο» ζωών, όπου ανά πάσα στιγμή μπορείς να βρεθείς χαμένος ή κερδισμένος. Το βλέμμα τους είναι στο μεταίχμιο ψύχους και θερμότητας, μηδέν και απείρου, φόβου και υπέρβασης. Βλέμματα στα οποία μπορείς να διακρίνεις εικόνες, όπως αυτές που περιγράφει ο Ζένια, όχι όμως τυπωμένες ή αναρτημένες, αλλά παρούσες, με χρώματα, σώματα, οσμές.

Τόση συγκέντρωση ερμηνειών, τέτοια πυκνότητα οπτικών μηνυμάτων, σε λίγες μόνο λήψεις (το τεύχος αυτό της Vogue θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο). Μπορεί κανείς να θυμάται ή να ξεχάσει αυτά τα μηνύματα, για σύντομο διάστημα όμως τα προσλαμβάνει και αυτά κινητοποιούν στιγμιαία τη φαντασία είτε μέσω της μνήμης είτε μέσω της προσμονής.

Η Αμερικανίδα φωτογράφος ταξίδεψε στο Κίεβο και συνάντησε τον πρόεδρο Βολοντίμιρ και τη σύζυγό του Ολένα στα τοπία ενός πολέμου σε εξέλιξη. Το πιο ειρηνικό «φόντο» ήταν το προεδρικό γραφείο, όπου αποτυπώθηκαν και τρυφερές στιγμές του ζευγαριού (κρατημένοι από το χέρι). Η φωτογράφιση πυροδότησε (αναμενόμενο) τοξικότητα. Ο πόλεμος ως λάιφ στάιλ εκδοχή, έλεγαν οι μεν. «Ας γίνουμε ρεαλιστές», έγραφαν οι δε.

Με την Ουκρανία ο πόλεμος απέκτησε κι άλλα χαρακτηριστικά, πέρα από τη φρίκη, τους νεκρούς, τις απώλειες, την καταστροφή. Τελικά, μαθαίνουμε περισσότερα από τον φωτορεπόρτερ Ευγένιο Μαλολέτκα ή από τη φωτογράφο Aνι Λίμποβιτς;

Μα τι κάνει γι’ αυτόν τον πόλεμο εκτός του να ποζάρει, να ποστάρει βίντεο, να συναντά διασημότητες, να εμφανίζεται μέσω οθόνης σε κοινοβούλια σε όλον τον κόσμο, στα βραβεία Grammy, σε διεθνή φεστιβάλ; «Με βίντεο δεν κερδίζονται οι πόλεμοι», λένε. Μα και την επικοινωνία δεν την αποκαλούν «μάχη»; Δεν είναι και αυτή ένας «πόλεμος εντυπώσεων»;

«Ο Ζελένσκι συναντάται με δυτικές διασημότητες και εμφανίζεται σε περιοδικά που επικεντρώνονται σε διασημότητες, επειδή αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να κρατήσει την κρίση στη χώρα του στην κορυφή της προσοχής του αμερικανικού λαού» (Washington Post).

Με την Ουκρανία ο πόλεμος απέκτησε κι άλλα χαρακτηριστικά, πέρα από τη φρίκη, τους νεκρούς, τις απώλειες, την καταστροφή.

Ποτέ δεν κοιτάμε μόνο ένα πράγμα· κοιτάμε πάντα τη σχέση ανάμεσα στα πράγματα και στον εαυτό μας, όπως υποστηρίζει και ο Τζον Μπέργκερ στο δοκίμιό του «Η εικόνα και το βλέμμα». Γίνεται κάποιος ορατός, αλλά γινόμαστε κι εμείς ορατοί. Η όραση είναι πιο θεμελιώδης από τον διάλογο. Ο τρόπος που βλέπουμε τη φωτογραφία κάτι λέει και για εμάς εκτός από εκείνους.

Τελικά, μαθαίνουμε περισσότερα για τον πόλεμο από τον φωτορεπόρτερ Ευγένιο Μαλολέτκα ή από τη φωτογράφο Ανι Λίμποβιτς; Στον ψηφιακό κόσμο μας πώς θα αποτυπωνόταν το «The horror! Τhe horror!», τα τελευταία λόγια του συνταγματάρχη Κουρτς λίγο πριν πέσει νεκρός από το χέρι του λοχαγού Γουίλαρντ («Αποκάλυψη τώρα»).

«Ηθελα η Αμερική να κοιτάξει κατάματα το πρόσωπο της φρίκης και να το δεχτεί σαν το δικό της πρόσωπο. Μόνον έτσι θα μπορέσει να προχωρήσει σε μια νέα εποχή. Ας είμαστε ειλικρινείς. Μιλάμε για μια νέα εποχή που πρόκειται να έρθει», προέβλεπε ο Φράνσις Φορντ Κόπολα, στις Κάννες, το 1979.

Σήμερα και οι δύο όψεις του πολέμου, του Μαλολέτκα και της Λίμποβιτς, είναι εξίσου πραγματικές. Η διαφορά είναι ότι δεν μιλάμε «για μια νέα εποχή που πρόκειται να έρ-θει». Είναι ήδη εδώ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή