Το πρωί της 14ης Φεβρουαρίου του 1989, μια δημοσιογράφος του BBC τον ενημέρωσε ότι ο αγιατολάχ Χομεϊνί είχε εξαπολύσει εναντίον του φετφά. Το πρώτο πράγμα που έκανε, μόλις έκλεισε το τηλέφωνο, ήταν να μανταλώσει τα παντζούρια και να κλειδώσει την εξώπορτα.
Η πρώτη επαφή που είχε με τη θρησκεία ο Σαλμάν Ρουσντί εκείνη την ημέρα –την πρώτη ημέρα της νέας του ζωής– ήταν στον ορθόδοξο ναό της Αγίας Σοφίας στο Λονδίνο. Κηδευόταν εκεί ο φίλος του, ο Μπρους Τσάτουιν, και το βυζαντινό τελετουργικό έφτανε στα αυτιά του σαν θόρυβος.
Ξεχώριζε μόνο το όνομα του αγαπημένου του νεκρού. Μπλα, μπλα, μπλα Μπρους Τσάτουιν. Ο βόμβος των ακατάληπτων ελληνικών τού θύμισε τα εξίσου ακατανόητα αραβικά που άκουγε παιδί στις προσευχές στη Βομβάη. Του θύμισε τα λόγια του Χομεϊνί. Μπλα, μπλα, μπλα Σαλμάν Ρουσντί.
Το «μπλα, μπλα» αυτό είχε πάψει να αντηχεί ακόμη και στη μνήμη του ίδιου του επικηρυγμένου. Ο Ρουσντί κυκλοφορούσε τα τελευταία χρόνια αφρούρητος. Ζούσε τη ζωή του μακριά από τον ίσκιο του φόβου, τον οποίο είχε μάθει κιόλας να ξορκίζει με ιερόσυλο χιούμορ.
Τα δόγματα, τα μαχαίρια και τα μυθιστορήματα.
Αξέχαστη ήταν η εμφάνισή του στο σόου του Λάρι Ντέιβιντ («Curb your Enthusiasm»), όπου, υποδυόμενος τον εαυτό του, ο διωκόμενος συγγραφέας εξηγούσε την ερωτική υπεραξία της επικήρυξης: «Είσαι πια ένας επικίνδυνος άνδρας· δεν τους αρέσεις ακριβώς εσύ· τους αρέσει η φετφά που σε περιτυλίγει σαν σεξο-νεραϊδόσκονη». Και πώς επιζείς της απειλής, τον ρωτούσε ο Ντέιβιντ. Η φετφά, έλεγε, είναι πάντα εκεί. Επικρέμαται. «Αλλά να πάει να γ@θεί».
Ο Ρουσντί έχει επιστρατεύσει την καλύτερή του πρόζα για να αφηγηθεί την κυνηγημένη ζωή του μετά το 1989 (στο «Τζόζεφ Αντον» το 2012). Εχει καταφέρει, ως σύμβολο της ελεύθερης έκφρασης, να ορίσει με μεγάλη μαεστρία το αγαθό που διακυβεύεται από την αναμέτρηση με το τυφλό δόγμα. Ομως, στις εκπυρσοκροτήσεις της σατιρικής αθυροστομίας του –όταν βγάζει την έναρθρη γλώσσα του για να χλευάσει την απειλή του θανάτου– διαγράφεται καθαρότερα το σύνορο που χωρίζει τον δικό του κόσμο από τον κόσμο των αγιατολάδων.
Μια καθεστωτική εφημερίδα του Ιράν δημοσίευσε το Σαββατοκύριακο πρωτοσέλιδη την εικόνα του Ρουσντί καθώς τον βάζουν ύπτιο, χτυπημένο με δέκα μαχαιριές, στο ελικόπτερο για το νοσοκομείο. «Ο σατανάς στον δρόμο για την κόλαση», έλεγε ο τίτλος της εφημερίδας.
Ο πολιτισμός του Ρουσντί παρήγαγε τον επίδοξο δολοφόνο του – ένα παιδί μεγαλωμένο στο Νιου Τζέρσι και φανατισμένο στα κοινωνικά δίκτυα. Ο ίδιος πολιτισμός παρήγαγε και το ρεύμα του σχετικισμού, που δικαιολογεί ακόμη και το μαχαίρι ως θεμιτή αντίδραση. Κάτι τους κάναμε, λένε, για να μας μαχαιρώνουν.
Κάτι τους κάναμε. «Τους» γράφουμε μυθιστορήματα.