Απομάγευση. Είναι, ίσως, η λέξη που με μεγαλύτερη ακρίβεια ορίζει τις μέρες που ζούμε: υπήρξε (ή, μάλλον, πιστεύαμε ότι υπήρξε) κάπου, κάπως, κάποτε μια κάποια δόση σαγήνης στις ζωές μας και στις δουλειές μας αλλά διαλύθηκε. Υπήρχε μια (ψευδαίσθηση;) προοπτικής. Αυτό έχει εκλείψει.
Βεβαίως, ίσως όλο αυτό να είναι και μια διεργασία απελευθέρωσης από ψευδαισθήσεις που παγιδεύουν. Διαβάζουμε, π.χ., ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει πια αναπτυχθεί κίνημα κατά της εργασίας – βλέπε καριέρας.
Τα χρόνια των αλυσιδωτών οικονομικών κρίσεων και η πανδημία με τις καραντίνες και την εκ νέου ανακάλυψη του προσωπικού χρόνου και χώρου (όχι κατ’ ανάγκην ελεύθερου αλλά πάντως προσωπικού), επέφεραν μια συνειδητοποίηση: ότι το δυτικό μοντέλο ζωής πάσχει σοβαρά. Η εργασία, που τόσο αποθεώθηκε, δεν έχει τη μαγεία που (υποτίθεται) είχε και το καθιερωμένο μοντέλο εργασίας συνιστά εν τέλει εγκλωβισμό (ειδικά με τις συνθήκες που διαμορφώθηκαν σταδιακά μετά το 2010).
Η έξοδος από ψευδαισθήσεις δεν είναι φυσικά κάτι αρνητικό όσο κι αν αυτό το μεταβατικό στάδιο που διανύουμε συλλογικά είναι αφόρητο ως βίωμα. Το αρνητικό είναι ότι η απομάγευση ενός παραδείγματος βίου (π.χ., στην εργασία, στην παραγωγή) συμπαρασύρει και άλλα πολύτιμα: δημιουργικότητα, σχέσεις, επικοινωνία και άλλα.
Ακόμα και οι φετινές καλοκαιρινές διακοπές ήταν για πολλούς «κάπως» μολονότι ήταν το πρώτο ελεύθερο από περιοριστικά μέτρα καλοκαίρι έπειτα από δύο χρόνια. Κι όμως, το θέρος του 2022 έχει ήδη μείνει γνωστό διεθνώς ως «το καλοκαίρι της δυσαρέσκειας». Σε όλο αυτό έχουν συμβάλει δραστικά και τα καθημερινά πλέον φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής. Ο φόβος για το αύριο μοιάζει σαν να προέρχεται πια από ταινία καταστροφής…
Σε ένα πιο αυστηρά πολιτικό πλαίσιο, βλέπουμε ηγέτες αλλά και απλούς πολίτες να αισθάνονται αυτή την απομάγευση με τη δημοκρατία, σαν να επρόκειτο για ένα υπερεκτιμημένο πολίτευμα, βασικούς θεσμούς του οποίου μπορούμε και να παρακάμπτουμε. Είναι τρομακτικό αλλά συμβαίνει και έχει όλο και λιγότερο συγκεκριμένο ιδεολογικό ή παραταξιακό πρόσημο.
Από την άλλη, τα κοινωνικά δίκτυα επέφεραν μιαν επανάσταση στην επικοινωνία και στην ελευθερία της έκφρασης, όπως και στις εκστρατείες για κοινωνική προσφορά, συνέβαλαν όμως με έναν δραματικό τρόπο σε αυτή την απομάγευση. Δεν αναφέρομαι στην περίφημη τοξικότητα όσο σε έναν, έστω και κατ’ επίφαση, συγχρωτισμό που οδήγησε εν τέλει στο αντίθετο της γοητείας, ειδικά σε μια χώρα μικρή όπως η δική μας όπου «όλοι ξέρουν (ήδη) όλους».
Κάτι πεθαίνει και πεθαίνει με θόρυβο, με κραυγές, που σημαίνει όμως πως κάτι άλλο πάει να γεννηθεί. Αυτό περιμένουμε να δούμε, με πολλές ελπίδες αλλά και με πολύ φόβο.