Είναι ανησυχητικά όσα γράφουν ο πρέσβης επί τιμή κ. Αλέξανδρος Μαλλιάς και ο εκδότης-πολιτικός επιστήμων κ. Ανδρέας Σιδέρης: «Βρισκόμαστε σε επικίνδυνα οριακό σημείο. Η ευθύτητα, η ανευθυνότητα και η ωμότητα των προκλητικών απειλών της τουρκικής ηγεσίας, που χειροκροτείται από το σύνολο σχεδόν του πολιτικού της κόσμου, δείχνει ότι, σήμερα τουλάχιστον, οι πιθανότητες να περάσουμε στην επόμενη φάση (επεισόδιο, σύγκρουση, σύρραξη) είναι περισσότερες από τις πιθανότητες να την αποφύγουμε» («Ο Ερντογάν επαναλαμβάνει τα λάθη του Ξέρξη», «Καθημερινή» 13.9.2022).
Το θέμα βεβαίως δεν είναι αν ο Ερντογάν επαναλαμβάνει τα λάθη του Ξέρξη. Πιθανότατα δεν γνωρίζει ούτε τον Ξέρξη ούτε τα λάθη του. Το ερώτημα είναι αν μαθαίνει από τα παθήματα του Πούτιν. Οχι τα τωρινά, δηλαδή την ήττα των στρατευμάτων εισβολής, αλλά τα προηγούμενα, τότε που η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» διαφημιζόταν σαν «περίπατος». Ενας σύγχρονος πόλεμος, ακόμη κι όταν γίνεται με συμβατικά όπλα, γεννά οικονομικές καταστροφές για τον εισβολέα. Ο δεύτερος πόλεμος κατά του Σαντάμ γονάτισε την αμερικανική οικονομία κι ας μελετούσαν τα «νεοσυντηρητικά σαΐνια» της Ουάσιγκτον ότι με το πετρέλαιο του Ιράκ θα χρηματοδοτούσαν την αλλαγή του καθεστώτος.
Υπάρχουν κατ’ αρχάς οι δυτικές κυρώσεις. Παρά τα όσα λέγονται το πλήγμα θα είναι μακροπρόθεσμο για τη Ρωσία. Η Ευρώπη θα έχει ένα δύσκολο χειμώνα, αλλά η ανάγκη θα κάνει την οικονομία της να προσαρμοστεί ταχύτερα και καλύτερα σε ένα modus vivendi χωρίς εξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Ακόμη κι αν επέλθει ειρήνη με τους καλύτερους δυνατούς όρους για τον Πούτιν, οι επιτιθέμενοι θα έχουν χάσει αγορές και καλούς πελάτες που πλήρωναν τοις μετρητοίς. Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία, οι ολιγάρχες, οι πολίτες (που τώρα μασούν κουτόχορτο για αποναζιστικοποίηση) και τελικώς ο Πούτιν θα βγουν χαμένοι.
Τέλος, ας αναλογιστούμε το καλύτερο σενάριο για τον Πούτιν. Ας υποθέσουμε ότι πετύχαινε τους στρατιωτικούς του στόχους, που ποτέ κανείς –ούτε καν οι επιτελείς του– δεν έμαθαν ποιοι είναι. Αυτό σημαίνει ότι μαζί με το κόστος του πολέμου η ρωσική οικονομία θα έπρεπε να σηκώσει και το βάρος της ανοικοδόμησης των κατεχόμενων εδαφών, τα οποία για πολλά χρόνια θα ήταν σε οιονεί εμπόλεμη κατάσταση, αφού το σύνολο σχεδόν του ουκρανικού λαού είναι οπλισμένο. Ποιος και πώς θα πλήρωνε το κόστος της ανοικοδόμησης; Οι ολιγάρχες που έχουν μάθει να κάνουν μπίζνες εκ του ασφαλούς με το κράτος;
Ο πόλεμος –ευτυχώς– έγινε πολύ ακριβή υπόθεση και η ειρήνη με όλα τα προβλήματά της είναι πιο συμφέρουσα. Αυτό μαθαίνει τώρα ο Πούτιν και ας ελπίσουμε ότι το διδάσκεται και ο Ερντογάν.