Δεν είναι ακριβώς κυρίαρχη τάση. Ανιχνεύεται, όμως, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και στα παραδοσιακά: το κύμα φυγής που καταγράφεται εσχάτως στη Ρωσία, στρατεύσιμων ανδρών, κυρίως, που θέλουν να αποφύγουν τη μερική επιστράτευση του Πούτιν, αντιμετωπίζεται με κάποια ειρωνεία και χλευασμό.
Ο «πατριωτικός ενθουσιασμός» όσων σχηματίζουν ουρές στα σύνορα με τη Φινλανδία σχολιάζεται με χάχανα σε διαδικτυακές αναρτήσεις. Το «ηθικόν ακμαιότατον» δεν φαίνεται, σύμφωνα με ραδιοφωνικές παρεμβάσεις ακροατών, να τους χαρακτηρίζει. Ακόμη και κάποιοι ειδησεογραφικοί τίτλοι ίδια στάση μοιάζει να τηρούν με το ύφος τους: «Σε πανικό οι Ρώσοι», «εγκαταλείπουν με κάθε μέσο τη χώρα», «φεύγουν άρον άρον».
Για ποιους άλλους έχει ακουστεί κάτι παρόμοιο; Πριν από λίγα χρόνια, για τους Σύρους πρόσφυγες. Οι οποίοι, όσων ετών και αν ήταν, όποια όνειρα και αν έκαναν, όσες βόμβες και αν έπεφταν στα κεφάλια τους, έπρεπε «να καθίσουν στη χώρα τους να πολεμήσουν». Οι Ουκρανοί που άφησαν τη ρημαγμένη χώρα τους δεν γλίτωσαν από την ίδια προτροπή. Και λογικά, όσο γίνονται πόλεμοι, αυτό πρέπει να κάνουν οι άνθρωποι: να πολεμούν.
Και αν κάποιος δεν θέλει; Αν δεν μπορεί, δεν αντέχει; Ε τότε, είναι μάλλον δειλός, ανήμπορος. Ή, πάντως, εθνικά ανακόλουθος, είτε μιλάμε για Σύρο, για Ρώσο ή Ουκρανό. Ειδικά στην περίπτωση της εισβολής της Ρωσίας, η όποια έκκληση για ειρήνη χλευάστηκε από πολύ νωρίς για την αφέλειά της, όταν δεν θεωρήθηκε ιδεολογικά ύποπτη.
Είναι λες και πρέπει γενικώς –σήμερα που μιλάμε, το 2022– να διατηρούν οι άνθρωποι, σε κάποια περίοπτη θέση της κλίμακας αξιών τους, τα ανδραγαθήματα των ηρώων της Ιλιάδας· του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, που είναι και πιο κοντά χρονικά. Αντε και του κινηματογραφικού «Braveheart», αν και ούτε στα βιβλία δεν γνώρισαν την αντάρα μιας μάχης. Σημασία έχει ότι η αρετή που πρέπει να γιορτάζεται σε έναν πόλεμο, είναι –ποια άλλη– η πολεμική.
Και κάπως έτσι, η εξύμνηση της αρρενωπότητας, η πατριαρχία, εκτός από τα συνήθη θύματά της, πλήττει με έναν τρόπο και άνδρες που απλώς αρνούνται –ή φοβούνται, διάβολε!– να πολεμήσουν για έναν αυταρχικό ηγέτη. Ο Πούτιν τούς χάνει από εφεδρεία. Με την κριτική που τους ασκείται, όμως, δεν πρέπει να δυσαρεστείται και πολύ.