Τα όσα συμβαίνουν στη Ρωσία και στο Ιράν φανερώνουν πως και στα πιο αυταρχικά καθεστώτα υπάρχει ένα όριο, ένα κρίσιμο σημείο που, αν το υπερβούν οι κυβερνώντες, το καθεστώς σε πρώτη φάση αμφισβητείται. Αν θα υπάρξει δεύτερη φάση και ποια θα είναι αυτή είναι ένα από τα στοιχήματα της Ιστορίας.
Να ξεκαθαρίσω ευθύς εξαρχής πως το καθεστώς Πούτιν τυγχάνει απαθούς αποδοχής από την πλειοψηφία των Ρώσων πολιτών, στον βαθμό που αυτή μπορεί αξιόπιστα να καταγραφεί. Το ίδιο συμβαίνει και με το θεοκρατικό ιρανικό καθεστώς που προέκυψε από μια μαζική, λαϊκή εξέγερση. Τα αυταρχικά – ολοκληρωτικά καθεστώτα, που διατηρούν μιαν επίφαση δημοκρατικότητας, δεν αναγνωρίζουν δικαίωμα λόγου στη μειοψηφία. Και αυτή είναι η διαφορά με τις δημοκρατίες της Δύσης. Oμως, όταν ένα καθεστώς δεν δίνει δικαιώματα στις μειοψηφίες, είναι επόμενο να εγείρονται βάσιμες αμφιβολίες κατά πόσον εκφράζεται ελεύθερα η βούληση των πολιτών και κατά συνέπεια κατά πόσον είναι γνήσια η αποδοχή του την οποία επικαλείται. Και στη Ρωσία και στο Ιράν γίνονται εκλογές στις οποίες απλώς επιβεβαιώνεται το αποτέλεσμα που επιθυμεί το κυβερνών μπλοκ εξουσίας. Η φιμωμένη και αποκλεισμένη αντιπολίτευση πώς μπορεί να διεκδικήσει ισότιμα την εξουσία;
Διαφορετικότητα σε ζητήματα δημο- κρατικών αρχών και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν υπάρχει.
Στα αυταρχικά – ολοκληρωτικά καθεστώτα η ομαλή μετάβαση στην ανοικτή φιλελεύθερη δημοκρατία είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς αυτά σπάνια μετασχηματίζονται, μια και δεν διαθέτουν τις ασφαλιστικές δικλίδες που διαθέτουν οι δημοκρατίες. Το ρεύμα της οργής των πολιτών δεν βρίσκει νόμιμες διεξόδους έκφρασης, γιατί απλούστατα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα τον μόνο τρόπο αντίδρασης που γνωρίζουν είναι αυτόν της βίαιης καταστολής.
Το πρόβλημα με τις δυτικές, φιλελεύθερες δημοκρατίες είναι πως ένα «προοδευτικό» κομμάτι τους επικαλείται μιαν αξιακή διαφορετικότητα που υπάρχει σε αυτά τα καθεστώτα –την οποία μας καλεί να σεβαστούμε–, εκεί όπου δεν νοείται η ύπαρξη καμιάς διαφορετικότητας. Οι εκλογές ή είναι αδιάβλητες ή δεν είναι, οι μειοψηφίες ή εκφράζονται ελεύθερα ή καταπιέζονται. Διαφορετικότητα σε ζητήματα δημοκρατικών αρχών και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν υπάρχει. Εκτός αν για λόγους ποικίλων σκοπιμοτήτων αρχίσουμε να κάνουμε εκπτώσεις στις βασικές αρχές του δικού μας πολιτεύματος.