Εγκληματίες με άποψη
Υπάρχουν στη Βουλή ιδεολογίες που προστατεύουν την παιδοφιλία και τους παιδόφιλους; Υπάρχουν παρατάξεις με συμφέρον να προστατεύσουν μια διαστροφή που αποδοκιμάζεται μετά βδελυγμίας από όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως πολιτικού και κομματικού χρώματος; Θα ήταν αυτοκτονικό· τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Παιδοβιαστές, μαστροποί και λοιποί παράγοντες κοινωνικής ρύπανσης δεν ζουν εκτός ανθρώπινου πλαισίου· πολιτικοποιούνται, κοινωνικοποιούνται και ψηφίζουν όπως κάθε άλλο άτομο, φροντίζοντας να κρύβουν επιμελώς (τις περισσότερες φορές τουλάχιστον) την εγκληματική πλευρά του εαυτού τους. Δεν είναι η πολιτική και η ιδεολογία που χρειάζονται τους εγκληματίες, αλλά οι εγκληματίες εκείνοι που χρειάζονται την πολιτική και την ιδεολογία. Υπό αυτήν την έννοια, κάθε εγκληματίας του κόσμου μπορεί να χρησιμοποιήσει τις αρετές κάθε πιθανής πλευράς για να αντισταθμίσει ή να αποποιηθεί τις ευθύνες των πράξεών του. Τα σχετικά στερεότυπα είναι ενδεικτικά: ο δεξιός που αποκλείεται να έκανε κάτι κακό, γιατί είναι οικογενειάρχης και πιστεύει στον Χριστό· ο αριστερός που αποκλείεται να έκανε κάτι κακό, γιατί είναι ανθρωπιστής και έχει ηθικό πλεονέκτημα. Τα καταφύγια δεν είναι μόνο για τους καλούς.
Ζουν ανάμεσά μας
Η σύνδεση με ορισμένο κόμμα του 53χρονου που κατηγορείται πως βίαζε και εξέδιδε 12χρονη στον Κολωνό, δεν είναι εξωπραγματική. Αντιθέτως, η ιδέα ότι τα επικίνδυνα άτομα μένουν απομονωμένα σε σπηλιές, ότι δεν έχουν δεσμούς με τα εγκόσμια και ότι αναγνωρίζονται εύκολα από εξωτερικά ή άλλα χαρακτηριστικά είναι εντελώς παραπλανητική. Τίποτα δεν εμποδίζει τα πιο κτηνώδη πρόσωπα να συμπεριφέρονται ως άνθρωποι όταν δεν διαπράττουν τις κτηνωδίες τους – δηλαδή, να συνάπτουν κοινωνικούς και πολιτικούς δεσμούς, να εντάσσονται σε παρέες και παρατάξεις, να παριστάνουν ότι ανήκουν στον μέσο όρο. Αυτή η επιφανειακή κανονικότητα είναι, άλλωστε, και το πιο αποτελεσματικό εργαλείο της δράσης τους. Είναι ο λόγος που τα εγκλήματά τους αργούν να καταγγελθούν ή δεν καταγγέλλονται ποτέ. Είναι η μέθοδος που εξασφαλίζει στη δραστηριότητά τους αντοχή και διάρκεια. Πρέπει, επιτέλους, να το χωνέψουμε: τα πιο ειδεχθή εγκλήματα διαπράττονται από ανθρώπους που ανήκουν σε οικογένειες, κοινωνικούς κύκλους, εργασιακά περιβάλλοντα, ιδεολογικά σχήματα και, φυσικά, πολιτικές παρατάξεις.
Φαύλες διαχύσεις
Είναι όμως άλλο πράγμα το πολιτικό υπόβαθρο ενός εγκληματία από την πολιτικοποίηση του εγκλήματός του. Η απόδοση ενός εγκλήματος στην παράταξη με την οποία σχετίζεται ο εγκληματίας, δεν είναι μόνο λαμπρό παράδειγμα συνωμοσιολογίας τύπου QAnon· δεν είναι μόνο συκοφαντικό σόφισμα με ανεξέλεγκτες προεκτάσεις παραλογισμού (άραγε για το έγκλημα φταίει και ο μπακάλης του εγκληματία; Και οι δάσκαλοί του στο σχολείο; Η μάρκα ρούχων που αγοράζει;)· είναι κυρίως παροχή ευεργετικής υπηρεσίας στον ίδιο τον εγκληματία: Αν δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι ο δράστης φέρει στο ακέραιο την ευθύνη για την απανθρωπιά του, κατατεμαχίζουμε και την ευθύνη και την απανθρωπιά· και ο κατατεμαχισμός φέρνει περαιτέρω κατακερματισμό: Φταίνε και οι γονείς του δράστη που τον μεγάλωσαν όπως τον μεγάλωσαν, φταίνε και τα οικονομικά του που δεν ήταν καλά, φταίνε «οι σάπιες αξίες του συστήματος», όπως δήλωσε το ΚΚΕ. Το ηθικό δίδαγμα που συνάγεται είναι ένα: κάντε ό,τι θέλετε· έτσι κι αλλιώς, στο τέλος θα φταίνε όλοι και δεν θα φταίει κανείς.
Αλλαγή πλεύσης
Είναι επείγουσα ανάγκη να δούμε περιστατικά σαν το μαρτύριο της 12χρονης όχι μόνον υπό το πρίσμα της ad hoc καταστολής, αλλά ως ερέθισμα για τη μεταβολή μιας ολόκληρης κουλτούρας γύρω από την ενδοοικογενειακή βία, την κακοποίηση ανηλίκων και το σεξ τράφικινγκ. Η απαίτηση από τις Αρχές «να κάνουν τη δουλειά τους» ή να κάνουν τη δουλειά τους καλύτερα, είναι δίκαιη και εύλογη, αλλά ελλιπής. Οι Αρχές δεν είναι δυνάμεις ανεξάρτητες από την κοινωνία· η κοινωνία είναι που τις στελεχώνει, τις διαμορφώνει ηθικά και τις καλεί να αναλάβουν δράση. Αυτό σημαίνει πως η αστυνομία και κάθε αρμόδια υπηρεσία πρέπει να κινητοποιούνται άμεσα και μόνο με την υπόνοια ενός τέτοιου εγκλήματος, αλλά και ότι οι πολίτες πρέπει να εκπαιδευτούν στην ίδια την πράξη της καταγγελίας. Δυστυχώς, βρισκόμαστε ακόμη πολύ πίσω. Σε πολλές κοινωνίες, η γονική αμέλεια θεωρείται ακόμη δικαίωμα και ιδιωτική υπόθεση· τα ύποπτα φαινόμενα αντιμετωπίζονται με μικροαστική αδιαφορία και άρνηση («κάποια εξήγηση θα υπάρχει, ας κοιτάξουμε τη δουλίτσα μας»)· το ενδιαφέρον ερμηνεύεται ως κουτσομπολιό· η καταγγελία στιγματίζεται ως ρουφιανιά. Κοιτάμε τη φρίκη με δέος μόνον όταν είναι ήδη πολύ αργά.
Η μόνη λύση
Για τους καθ’ έξιν εγκάθετους του μικροκομματισμού δεν μπορούν να ειπωθούν πολλά. Αδιαφορούν για τα θύματα της κακοποίησης· δεν δίνουν δεκάρα για τη μικρή ή τη μεγάλη εικόνα και για το κοινωνικό διακύβευμα· σημασία γι’ αυτούς έχει μόνο το πρόσκαιρο επικοινωνιακό κέρδος της παράταξης (όσο μπορούν να το διακρίνουν μέσα από τον παραμορφωτικό φακό της μονομανίας). Για όλους τους υπόλοιπους, η απάντηση στην κοινωνική διάλυση πρέπει να είναι ηθική, θεσμική, ρεαλιστική. Πρέπει να είναι και ιδιαίτερα σκληρή: Η τιμωρία των ενόχων δεν είναι εκδίκηση ούτε νομική υπανάπτυξη· τις περισσότερες φορές, είναι ο μόνος τρόπος για να προστατευθούν οι αθώοι.