Συνασπισμός κρατών μιας οιασδήποτε μορφής είναι αδύνατο να υπάρξει δίχως την παρουσία ηγεμονικής δυνάμεως. Στις μέρες μας και ειδικότερα στο πλαίσιο του συστήματος της Δύσεως, η ηγεμονική δύναμη είναι αδιαμφισβήτητα οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Δεν έχει σημασία εάν ο σημερινός Αμερικανός πρόεδρος είναι ένας ασταθής γέρων που φαίνεται να μην έχει ενίοτε αντίληψη του χώρου όπου βρίσκεται, με αποτέλεσμα να χάνει τον προσανατολισμό του. Το ειρωνικά σχόλια δεν λείπουν σε τέτοιες περιπτώσεις. Αλλά το ουσιώδες είναι πως ουδείς αμφισβητεί την ηγεμονική του θέση.
Μία Συμμαχία συγκροτείται στη βάση κάποιων γενικών αρχών κοινής αποδοχής, με στόχο την αντιμετώπιση μείζονος απειλής, που όμως δεν καλύπτει πάντα κάποια ειδικότερα εθνικά συμφέροντα των κρατών-μελών της.
Το γεγονός αυτό αναδεικνύει την ανάγκη διατηρήσεως της «ενότητος» σε θέμα σοβαρότατο που οφείλει να διαχειρισθεί και επιβάλει μία ηγεμονική δύναμη, εξασφαλίζοντας συναίνεση, βεβαίως. Καλώς ή κακώς έτσι έχουν τα πράγματα. Και αυτό δεν αφορά μόνον στις περιπτώσεις των κρίσεων Ελλάδος και Τουρκίας.
Ενδεικτικώς και μόνον σημειώνεται ότι τον Ιούνιο του 1958, κατά τη διάρκεια συναντήσεώς του με τον πρόεδρο της Γαλλίας Ντε Γκωλ, ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Χάρολντ Μακμίλαν είχε τονίσει με ένταση: «H Κοινή Αγορά είναι μια νέα απόπειρα εγκαθιδρύσεως ενός συστήματος ηπειρωτικής Ευρώπης», προσθέτοντας ότι «η Βρετανία δεν είναι δυνατόν να το αποδεχθεί».
Μία Συμμαχία συγκροτείται στη βάση γενικών αρχών κοινής αποδοχής, που όμως δεν καλύπτει πάντα κάποια ειδικότερα εθνικά συμφέροντα των κρατών-μελών της.
Η θέση του Μακμίλαν το 1958 ήταν απολύτως συμβατή με την πάγια πολιτική της Βρετανίας που είχε ως στόχο να αποκλείσει τη δημιουργία ηγεμονικής δυνάμεως ή μείζονος συνασπισμού στην ηπειρωτική Ευρώπη. Η έκπληξη ήταν πως τέσσερα χρόνια αργότερα ο ίδιος Βρετανός πρωθυπουργός ζήτησε από τον πρόεδρο Ντε Γκωλ να μην ασκήσει βέτο στην ένταξη της Βρετανίας στην ΕΟΚ.
Ο λόγος της μεταστροφής ήταν ότι οι Αμερικανοί είχαν αρχίσει να ανησυχούν από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60 με την ανάπτυξη των πυρηνικών δυνατοτήτων της ΕΣΣΔ. Κατά συνέπεια η σημασία του «ευρωπαϊκού πυλώνα» του ΝΑΤΟ αυξανόταν και η Βρετανία δεν έπρεπε να μείνει εκτός Κοινότητας, έγραφε το 1992 ο Βρετανός Συντηρητικός πολιτικός Ινοχ Πάουελ.
Στη μεταπολεμική Γερμανία πάλι, που ο πρωταρχικός στόχος ήταν η ενοποίηση της χώρας, προκρίθηκε η ένταξη της Δυτικής Γερμανίας στο ΝΑΤΟ, αν και η ΕΣΣΔ είχε διατυπώσει σχέδιο για επανένωση των δύο Γερμανιών.
«Μην ξεχνάτε ότι είμαι ο μόνος καγκελάριος της Γερμανίας που προτίμησε την ένωση της Ευρώπης από την ένωση της χώρας του», είπε επί του θέματος το 1954 στον Γάλλο αρμοστή ο τότε καγκελάριος Κόνραντ Αντενάουερ. Οι προτεραιότητες της ηγεμονικής δυνάμεως κατίσχυσαν των εθνικών προτεραιοτήτων.
Την περασμένη Πέμπτη οι υπουργοί Αμύνης Ελλάδος και Τουρκίας είχαν συνάντηση στο περιθώριο της υπουργικής συνόδου του ΝΑΤΟ, κατόπιν ενθαρρύνσεως, εξυπακούεται, της ηγεμονικής δυνάμεως. Το αποτέλεσμα –εάν και όταν τελικώς υπάρξει– ίσως να είναι «ισοβαρές» και «περιεκτικό». Θα το διαπιστώσουμε εν καιρώ.
