Στο προχθεσινό σημείωμά μου αναφερόμουν στην «ηθική συνείδηση της Ευρώπης», έτσι όπως την περιγράφει ο Στέφαν Τσβάιχ αναφερόμενος στη στάση του Ρομαίν Ρολάν απέναντι στον Α΄ Παγκόσμιο. Βλέποντας την έκθεση του Κ. Παρθένη στην Εθνική Πινακοθήκη, σκεφτόμουν πως υπάρχει και μια δημιουργική συνείδηση της Ευρώπης. Αυτή που αφομοιώνει την ευαισθησία της κάθε ιδιοσυγκρα σίας σε μια ενιαία χειρονομία. Αυτή η ενιαία χειρονομία είναι η τέχνη ή, για την ακρίβεια, η μεγάλη τέχνη. Είναι σαν την ίδια την Ευρώπη: την αποτελούν διάφορες γλώσσες, μια ποικιλία από εθνικές ιδιοσυγκρασίες, όμως όλες αυτές εντάσσονται σε μια κοινότητα αρχών, στον ενιαίο πολιτισμό. Χρησιμοποιώ τον όρο «ευαισθησία» αντί για κουλτούρα. Η κουλτούρα του Ελληνα νησιώτη είναι διαφορετική από την κουλτούρα του Σουηδού. Ομως ο πολιτισμός τους είναι ενιαίος. Η ευαισθησία του Παρθένη είναι «ελληνική», όμως η ζωγραφική του συνομιλεί με την ευρωπαϊκή ζωγραφική της εποχής του. Και απ’ αυτήν την άποψη ο Παρθένης, μεταξύ άλλων, εκφράζει πολύ πιο καίρια από χίλιες κοινωνιολογικές ή ιστορικές αναλύσεις τη σύγχρονη ελληνική ευαισθησία. Αλεξανδρινός, με κοσμοπολίτικη παιδεία, θητεία στο Παρίσι και στην έκρηξη της τέχνης στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα έρχεται στην Ελλάδα, όπου και η εμπειρία του βρίσκεται αντιμέτωπη με τον καταλύτη της δικής του ευαισθησίας, το ελληνικό τοπίο. Και θα δώσει τη μεγάλη του ζωγραφική.
«Φως μοναδικό με το οποίο τα μάτια μεθούν σαν να γνώριζαν για πρώτη φορά την αίσθηση της όρασης», σημειώνει στο «Τετράδιό» του. Οι σημειώσεις στο «Τετράδιο» που παρατίθενται στην έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης δεν είναι απλά ερμηνευτικά εργαλεία της ζωγραφικής του. Και αναρωτιέμαι για ποιον λόγο δεν κυκλοφορούν σε έκδοση προσιτή και σ’ εμάς τους πληβείους. Θησαυροί που πάνε χαμένοι, όπως και τα ημερολόγια του Τσαρούχη που δεν βρίσκουν εκδότη να τα αναλάβει. Επανέρχομαι στον Παρθένη. Πόσες χιλιάδες κιλά μελάνης έχουν χυθεί για να συνδέσουν τη σύγχρονη Ελλάδα με το Βυζάντιο και την αρχαιότητα; Και πώς ο Παρθένης σε μια σύνθεση συνδυάζει μορφές της βυζαντινής με την αρχαιοελληνική τέχνη; Ο τίτλος του πίνακα «Τα αγαθά της συγκοινωνίας» μοιάζει χιουμοριστικός. Κι αν είναι, χαλάλι του.
Ο Παρθένης πέθανε φτωχός έχοντας παραιτηθεί από τη Σχολή Καλών Τεχνών και έχοντας ταπεινωθεί εξαιτίας μιας οικονομικής διαφοράς που είχε με τον Δήμο Αθηναίων. Τον μάσησε στα σαγόνια της η μαύρη Ελλάδα. Φτάνει, όμως, μια περιήγηση στην έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης για να εισπνεύσεις το οξυγόνο μιας ευαισθησίας καθαρά ελληνικής, που όμως αναπνέει στον σύγχρονο κόσμο με την ορμή της πρωτογενούς δημιουργίας.
