Η αυθεντικότητα μοιάζει να υποφέρει από πληθωρισμό. Οπως και όλα στην εποχή μας. Αυτή την εβδομάδα ο βρετανικός εθνικός αερομεταφορέας προέβη σε ανακοίνωση για τη χαλάρωση των κανόνων σε ό,τι αφορά την εμφάνιση των εργαζομένων. Εφεξής επιτρέπει στο πλήρωμα καμπίνας και στους πιλότους, στους άντρες υπαλλήλους, να βάφουν «ελαφρώς» τα χείλη, τις βλεφαρίδες και τα νύχια τους. Επιτρέπονται επίσης οι ψεύτικες βλεφαρίδες, για όποιον θέλει να τονίσει το βλέμμα δίνοντας παραπάνω όγκο. Το τελευταίο με μπέρδεψε, ενόσω βρισκόμουν στο σημείο που προσπαθούσα να καταλάβω τι σημαίνει το «λίγο» κραγιόν, «ανεπαίσθητη» μάσκαρα και «ελαφρύ» βερνίκι στα δάχτυλα των νυχιών. Η εξήγηση δόθηκε παρακάτω. Με το «ελαφρώς» εννοούν ό,τι ισχύει και για τις γυναίκες υπαλλήλους. Το μακιγιάζ πρέπει να κρατιέται σε φυσικούς τόνους χωρίς υπερβολές. Ας με συγχωρέσουν οι αεροσυνοδοί για το σχόλιο, αλλά ο λόγος που έχω παρατηρήσει το μακιγιάζ τους εν πτήσει είναι ακριβώς επειδή ποτέ δεν είναι γήινο. Ακόμη κι όταν, σε μεγάλα ταξίδια, αναμένεις τη φυσική φθορά της πολύωρης πτήσης να αφήσει τα αυθόρμητα χνάρια στα πρόσωπα. Συνεχίζω με την είδηση, επιτρέπονται πλέον τα αξεσουάρ –δαχτυλίδια, βραχιόλια, τσάντες– τα οποία μπορούν να φοριούνται ή να κουβαλιούνται από όλες και όλους. Αλλαγές έγιναν και σε ό,τι αφορά τις κομμώσεις. Τα μαλλιά, ανεξαρτήτως φύλου, παύουν να είναι κοντά για όποιον επιθυμεί να κάνει αλογοουρά ή κότσο.
Η εκπρόσωπος της εταιρείας δήλωσε ότι «οι νέοι κανόνες δημιουργούν ένα συμπεριληπτικό εργασιακό περιβάλλον, που επιτρέπει στους συνεργάτες να φέρουν στη δουλειά την καλύτερη, πιο αυθεντική εκδοχή του εαυτού τους». Σε γενικές γραμμές, με βρίσκουν σύμφωνη τα παραπάνω και λέω σε γενικές γραμμές διότι όλα όσα διάβασα αφορούν την εξωτερική εμφάνιση και την πρωτοτυπία της. Η συμπερίληψη δεν είναι κάτι βαθύτερο; Οπως να φέρνεις τον αυθεντικό χαρακτήρα και τις ριζοσπαστικές ιδέες στο εργασιακό περιβάλλον και κάποιος όχι μόνο να σε υπομένει αλλά και να σε ακούει;
Η επόμενη είδηση αφορούσε τον υπουργό άνευ χαρτοφυλακίου σερ Γκάβιν Ουίλιαμσον. Απομακρύνθηκε για κάποια προσβλητικά μηνύματα που ήρθαν στη δημοσιότητα. Ενα γραπτό μήνυμα έλεγε «μην μπεις στον κόπο να με ρωτήσεις οτιδήποτε!», το βρήκα κάπως διασκεδαστικό μέσα στην κατηγορηματικότητά του. Εάν ήμουν η παραλήπτρια τέτοιου μηνύματος θα έσπευδα να τον βομβαρδίσω με ερωτήσεις, κυρίως με παράλογες ερωτήσεις. Τα άλλα δύο μηνύματα, με αποδέκτη έναν υψηλό αξιωματούχο, έγραφαν: «Κόψε τον λαιμό σου» και: «Πήδα από το παράθυρο». Κατηγορήθηκε για μπούλινγκ και παραιτήθηκε. Θα ήταν πολύ δύσκολο να τον υπερασπιστώ, κατ’ αρχάς γιατί δεν μου είναι συμπαθής (ούτε αυτός), αλλά έχω εντελώς διαφορετική άποψη για το τι σημαίνει εκφοβισμός. Εκφοβισμός θα ήταν κάθε μέρα να έστελνε το ίδιο μήνυμα στο ίδιο πρόσωπο, επιμένοντας να δει το παράθυρο να ανοίγει και ο ίδιος να αναμένει την πτώση κάτω από το παράθυρο. Εκφοβισμός σημαίνει ότι πέντ’-έξι άτομα συνασπίζονται στο περιβάλλον σου και δημιουργούν μια ομάδα η οποία στρέφεται κακόβουλα εναντίον σου. Ρωτήστε τα παιδιά, διαθέτουν φαντασία και γνωρίζουν, πολύ καλύτερα, την έννοια του μπούλινγκ, το δέχονται και το ασκούν καθημερινά. Οσον αφορά τους ενηλίκους δεν υπάρχει δικαιολογία, είναι απλώς μια λέξη-όπλο τόσο πρόθυμη, ανά πάσα στιγμή, να εκπυρσοκροτήσει κατηγορίες. Ο Γκάβιν Ουίλιαμσον, κατά τη γνώμη, δεν τρομοκράτησε κανέναν, εκεί θέλω να καταλήξω. Ηταν ο εαυτός του, αντιπαθέστατος μεν, αναμφισβήτητα γνήσιος δε. Απότομος, αγενής, εκτός ορίων. Ωστόσο εκφράστηκε μεταφορικά, χρησιμοποίησε ένα σχήμα λόγου για να δώσει τον τόνο, την έμφαση σε ό,τι ήθελε να υπογραμμίσει. Στην εποχή μας, όμως, μόνο η τέχνη μπορεί να κάνει χρήση της ειρωνείας ή της υπερβολής – και αυτό προς το παρόν. Ζούμε στην εποχή του «κυριολεκτικού». Εάν το εφαλτήριο δεν είναι καλλιτεχνικό, σε όλες δηλαδή τις άλλες περιπτώσεις, ό,τι και να ειπωθεί ή να γραφτεί θα εκληφθεί ως «σκόπιμος» ισχυρισμός. Πώς, λοιπόν, η τυραννία της ακριβολογίας θα συνδυαστεί με την πρωτοτυπία;
Προτείνω να αφήσουμε τον «αυθεντικό» εαυτό να κυκλοφορεί απο- κλειστικά σε οικείο περιβάλλον μεταξύ φίλων, χωρίς να οφείλει να πηγαίνει στη δουλειά.
Να τι προτείνω: να αφήσουμε τον «αυθεντικό» εαυτό να κυκλοφορεί αποκλειστικά σε οικείο περιβάλλον μεταξύ φίλων, χωρίς να οφείλει να πηγαίνει στη δουλειά. Στο σημείο αυτό σκέφτομαι φυσικά τον εαυτό μου, αλλά είναι η πρώτη φορά που δεν σκέφτομαι αποκλειστικά τον εαυτό μου. Μονάχα με τη σκέψη, συμπάσχω με τους συναδέλφους που θα καλούνταν να με ανέχονται σε καθημερινή βάση. Είναι τυχεροί που δεν αντικρίζουν τακτικά τον «πηγαίο εαυτό μου». Ο προϊστάμενός μου, σβέλτα και ευγενικά, θα μου έδειχνε την πόρτα και θα μου έλεγε να μην αγωνιώ και ότι θα βρεθεί κάποιο άλλο εργασιακό περιβάλλον καταλληλότερο για τον χαρακτήρα μου.
Και θα είχε δίκιο γιατί ο αληθινός εαυτός δεν είναι δουλειά κανενός. Ο λόγος που προστατεύουμε τον γνήσιο εαυτό είναι γιατί ενδέχεται να παρεκτραπεί και να «ξεφύγει». Ο,τι ξεστρατίζει μας καθιστά ευάλωτους, ενόσω ο αυτοέλεγχος του επαγγελματικού εαυτού μάς θωρακίζει από ματαιώσεις και απογοητεύσεις. Με το παραπάνω δεν εννοώ ότι πρέπει να εργάζεται ένας επιτηδευμένος, προσποιητός εαυτός, ούτε να κρύβουμε την ταυτότητά μας. Η πρότασή μου είναι να μεταφέρουμε στη δουλειά αποκλειστικά ό,τι καλύτερο σχετίζεται με το αντικείμενο της εργασίας μας. Ο,τι επικουρεί τη δημιουργικότητα και την παραγωγικότητα. Στην ουσία κρινόμαστε για τις ικανότητες, την εργατικότητα και την αξιοπιστία μας. Η αφήγηση περί αυθεντικότητας ευνοεί τους εργοδότες, για να πουλούν προοδευτισμό με τα ψίχουλα της υποτιθέμενης συμπερίληψης.
* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.