Στις 3 Οκτωβρίου 2022 στη στήλη αυτή δημοσίευσα ένα κείμενο με τίτλο «Αλήθεια, ποιος προστατεύει τους κλέφτες;», όπου αναδείκνυα την προσπάθεια της ΑΑΔΕ και προσωπικά του κ. Πιτσιλή να πολεμήσει τη φοροκλοπή του ΦΠΑ μέσω της εφαρμογής appodixi. Το πόσο επιτυχημένο είναι το μέτρο φάνηκε αμέσως από το γεγονός ότι περίπου 100.000 συμπολίτες μας κατέβασαν την εφαρμογή και καθημερινά γίνονται καταγγελίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι τρία βενζινάδικα σφραγίστηκαν από την ΑΑΔΕ ύστερα από καταγγελία μέσω του appodixi. Στην Ελλάδα οποιαδήποτε αλλαγή αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό και αντιδράσεις. Ετσι και στη περίπτωση αυτή είχαμε αντιδράσεις.
Θέλω όμως να επισημάνω ότι με πραγματική έκπληξη διάβασα σΤΑ ΝΕΑ της 5ης Οκτωβρίου 2022 ένα κείμενο από έναν πολυγραφότατο συγγραφέα και τακτικό συνεργάτη της εφημερίδας, τον Θανάση Θ. Νιάρχο, με τίτλο «Εκπαίδευση στον χαφιεδισμό», από όπου σας μεταφέρω το μεγαλύτερο μέρος: «Μένει άφωνος κανείς με αποφάσεις που λαμβάνονται χωρίς να υπολογίζονται πολύ σοβαρές και κρίσιμες παράμετροί τους και ενώ με την πρώτη ματιά θα τις χαρακτήριζε κανείς τις αποφάσεις αυτές ευεργετικές, ούτε καν με τη δεύτερη αντιλαμβάνεται πόσο καταστροφικές είναι. Ο λόγος για ένα μέτρο που ανακοινώθηκε πρόσφατα, πως όποιος πολίτης καταγγέλλει τον εφοδιασμό του με πλαστή απόδειξη, θα εισπράττει ένα μπόνους ως και 2.000 ευρώ. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια πολύ αποτελεσματική σκέψη, ένα κράτος δηλαδή να προσπαθεί να λύσει ένα υπαρκτό και πραγματικά ζημιογόνο πρόβλημα, αν στο μεταξύ δεν ομολογούσε την αδυναμία του να το αντιμετωπίσει και ταυτόχρονα δεν μετέθετε τη λύση του στους ίδιους τους πολίτες που αν ακόμη επρόκειτο για “αγγέλους”, έναν προβληματισμό οπωσδήποτε θα τους δημιουργούσε. Πολύ περισσότερο όταν όλοι γνωρίζουμε ότι κανείς δεν είναι άγγελος και επομένως το προτεινόμενο μέτρο θα καλύψει όλη την γκάμα μιας αποκρουστικής ευτέλειας που κλιμακώνεται από το “ο θάνατός σου η ζωή μου” ως το ανασήκωμα των ώμων για ό,τι δραματικό συμβαίνει στους άλλους “φτάνει να είμαστε εμείς καλά”.
Οταν μια κοινωνία παρουσιάζει τόσα κενά και τόσα τραύματα σε σχέση με τις έννοιες της φιλαλληλίας και της αλληλεγγύης, δεν ρίχνεις λάδι στη φωτιά προτείνοντας μέτρα που αντί να θεραπεύουν, κάνουν τις αντιπαλότητες ανάμεσα στους ανθρώπους ακόμα πιο αβυσσαλέες. Με το πρόσχημα μάλιστα πως αποσκοπείς μια εξυγίανση. Δεν χρειάζεται πέντε δράμια μυαλό για να καταλάβεις ότι δεν προσπαθείς να λύσεις ένα πρόβλημα όταν με τη “λύση” του προκαλείς ένα μεγαλύτερο, όπως είναι η αυτόματη εκπαίδευση στον χαφιεδισμό επικυρωμένη μάλιστα με τη σφραγίδα του κράτους. Εκτός και αν θέλεις για άγνωστους ή μάλλον πολύ γνωστούς λόγους να επιχειρήσεις ένα είδος σφυγμομέτρησης προκειμένου να διαπιστώσεις ποιος είναι ο αριθμός των ανθρώπων που θα προθυμοποιούνταν να γίνουν χαφιέδες προκειμένου να τους χρησιμοποιήσεις σε ακόμα πιο σημαντικά για σένα (για το κράτος δηλαδή) προβλήματα σε σχέση με τις πλαστές αποδείξεις […]». (σημ. τα έντονα στοιχεία είναι δική μου παρέμβαση).
Οταν διάβασα το κείμενο έμεινα πραγματικά άφωνος! Ομολογώ ότι περίμενα αντιδράσεις από περιθωριακούς, μονίμως διαμαρτυρομένους, αλλά όχι από καταξιωμένους ανθρώπους. Οταν οι πνευματικοί άνθρωποι σκέφτονται έτσι δεν έχουμε σωτηρία. Λυπάμαι που σας κούρασα για να διαβάσετε το μεγαλύτερο μέρος, αλλά δεν θέλω να κατηγορηθώ για κοπτοραπτική και μονταζιέρα. Το κείμενο αυτό είναι ένα κλασσικό παράδειγμα της λανθασμένης ελληνικής νοοτροπίας. Ενώ ο αρθρογράφος αναγνωρίζει ότι υφίσταται πρόβλημα («ένα κράτος δηλαδή να προσπαθεί να λύσει ένα υπαρκτό και πραγματικά ζημιογόνο πρόβλημα»), δεν του αρέσει η λύση, αλλά δεν προτείνει καμία άλλη. Ακόμα επικαλείται «τη φιλαλληλία και την αλληλεγγύη» προς κάποιους οι οποίοι κλέβουν όχι γιατί έχουν ανάγκη (όπως ο Γιάννης Αγιάννης στους «Αθλιους»), αλλά γιατί θέλουν να πλουτίσουν με παράνομες ενέργειες. Ειδικά η συσχέτιση του θέματος με τη γενικότερη εκπαίδευση στον χαφιεδισμό για αλλότριους σκοπούς είναι για βραβείο σεναρίου πολιτικής φαντασίας.
Πάμε όμως στην ουσία. Η μη απόδοση του ΦΠΑ ή / και η καταχώριση μειωμένου ποσού στη φορολογική μνήμη είναι ταυτόχρονα κλοπή και φοροδιαφυγή. Από πότε η καταγγελία της κλοπής θεωρείται χαφιεδισμός; Το μέτρο θα επιτύχει γιατί αντιμετωπίζει ριζικά και ουσιαστικά ένα πρόβλημα που ταλανίζει τη χώρα εδώ και δεκαετίες. Μόνο τα τελευταία 19 χρόνια, ο ΦΠΑ που καταβλήθηκε από τους πολίτες και παρέμεινε στις τσέπες των επιτήδειων είναι 120 δισ. ευρώ. Η σύνδεση των ταμειακών μηχανών δεν εξασφαλίζει τη σωστή μετάδοση των στοιχείων. Μια πειραγμένη ταμειακή μηχανή ή ένα πειραγμένο λογισμικό μπορούν να εκδίδουν μια απόδειξη με τον σωστό ποσό και στη μνήμη να αποθηκεύουν άλλο σημαντικά μειωμένο, όπως ακριβώς συνέβη με το εστιατόριο στο Κολωνάκι, το οποίο δεν δήλωνε το 90% των εσόδων του.
Ακριβώς για τον λόγο αυτό η συμβολή των πολιτών είναι καθοριστική στην επιτυχία του μέτρου. Ο έλεγχος από εφοριακούς δεν μπορεί ποτέ να αποδώσει γιατί υπάρχουν περισσότερες από 800.000 μικρές επιχειρήσεις και κατά συνέπεια είναι αδύνατος ο έλεγχος με φυσική παρουσία εφοριακών. Ούτε πρέπει να αγνοούμε το ενδεχόμενο η επίσκεψη του εφοριακού στην επιχείρηση να συνοδεύεται και από τη σχετική διευκόλυνση του επιχειρηματία με το αζημίωτο. Και μόνο για τον λόγο αυτό το μέτρο θα βοηθήσει στη γενικότερη εξυγίανση. Εκτός, φυσικά, αν δεν μας ενδιαφέρει και η θεραπεία αυτού του προβλήματος.
Το μέτρο έχει ακόμα μια πολύ σημαντική στόχευση, η οποία δεν έχει αναδειχθεί. Η φοροκλοπή του ΦΠΑ προϋποθέτει πειραγμένες ταμειακές ή / και πειραγμένο λογισμικό. Αυτό δεν το κάνει ο επιχειρηματίας, αλλά ο προμηθευτής του. Με την καταγγελία και την αποκάλυψη της αλλοίωσης, η ΑΑΔΕ θα αναζητήσει και τον προμηθευτή του πειραγμένου μηχανισμού για να του επιβάλει πρόστιμα. Οι προμηθευτές είναι πεπερασμένοι και κατά συνέπεια σε μικρό χρονικό διάστημα θα εξαφανιστούν από την αγορά οι πειραγμένες ταμειακές και τα πειραγμένα λογισμικά, γιατί οι εταιρείες που παρέχουν τις σχετικές υπηρεσίες δεν θα θέλουν να κινδυνεύουν προκειμένου να ικανοποιήσουν παράνομες απαιτήσεις. Μέχρι σήμερα το έκαναν γιατί ήξεραν ότι δεν κινδύνευαν. Τώρα όμως; Από την πείρα μου δεν μπορώ να φανταστώ άλλο τρόπο για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα. Η εξυγίανση λειτουργεί πάντοτε προς όφελος των πολλών και όχι των ολίγων.
Φύλαξα για το τέλος το καλύτερο. Ο ένας και μοναδικός Βαρουφάκης τον Μάρτιο του 2015, με επιστολή του στο Eurogroup –ώστε να γίνουμε διεθνώς ρεζίλι– είχε προτείνει να εφοδιαστούν με κάμερες οι φοιτητές, οι νοικοκυρές και οι τουρίστες, προκειμένου να καταγράφουν τις συναλλαγές τους στα καταστήματα για να παταχθεί η φοροδιαφυγή. Ο κόσμος φυσικά γέλασε με το μέτρο γιατί είναι εντελώς ανεφάρμοστο και προπαντός παράνομο γιατί απαγορεύεται η οποιαδήποτε απεικόνιση (φωτογραφία ή video) χωρίς ενημέρωση και συναίνεση. Αναζήτησα στο Google να βρω αν ο συγγραφέας είχε σχολιάσει αντίστοιχα τον ολοκληρωτικό και παράνομο «χαφιεδισμό» που πρότεινε ο Βαρουφάκης. Δεν μπόρεσα να βρω κανένα σχόλιό του για το θέμα. Ισως να έχω κάνει λάθος. Ισως όμως να τους ενώνει η αριστεροσύνη, η οποία ως γνωστόν αθωώνει ό,τι κάνει η Αριστερά και καταδικάζει όλους τους άλλους.
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.