«Δεν έχω αποφοιτήσει από ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Νιώθω ντροπή και ζητώ συγγνώμη που καλλώπισα το βιογραφικό μου. Κάνουμε και ανοησίες στη ζωή».
Τόσο απλά, αθώα και παιδικά δικαιολογήθηκε ο νεοεκλεγείς στη Βουλή των Αντιπροσώπων, βουλευτής των Ρεπουμπλικανών, Τζορτζ Σάντος, όταν αποκαλύφθηκε ότι είχε δηλώσει ένα κάρο ψέματα στο βιογραφικό του για να εκλεγεί. Δεν σπούδασε ποτέ σε πανεπιστημιακό ίδρυμα, δεν δούλεψε ποτέ στην Goldman Sachs και στη Citigroup, δεν είναι τελικά Εβραίος και η μητέρα του δεν ήταν στη Νέα Υόρκη την 11η Σεπτεμβρίου. Εχει όμως την κοψιά ενός καλοζωισμένου νέου με κοκάλινα γυαλιά, ωραίο χαμόγελο, κομψά μπλέιζερ και καλούς τρόπους. Εχει εμφάνιση «καλού παιδιού».
Παρακολουθώ την περίπτωσή του όπως εξελίσσεται στην Αμερική. Από την αποκάλυψη που έκαναν οι New York Times για τα μυθεύματα που δημιούργησε γύρω από το άτομό του, μέχρι την ορκωμοσία του στο Κογκρέσο· ορκίστηκε παρά την απαίτηση των Ρεπουμπλικανών να παραιτηθεί από τη θέση του.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που λένε ότι ο Σάντος δεν θα αντέξει. Θα λυγίσει και είτε θα παραιτηθεί είτε θα εκδιωχθεί όταν οι επιτροπές διαφάνειας τον κάνουν φύλλο και φτερό. Η ζημιά όμως θα έχει γίνει. Η ιδέα θα έχει μπει στα μυαλά των ανθρώπων, αν δεν υπήρχε ήδη εκεί: ότι οι θεσμοί είναι διάτρητοι απέναντι στον κάθε ταλαντούχο κύριο Ρίπλεϊ με ακριβό σακάκι.
Το μεγάλο μυστήριο όμως είναι το γιατί. Γιατί να πει κάποιος τόσα ψέματα αφού αν τραβηχτεί μια κλωστή θα λυθεί όλο το πουλόβερ; Ολοι θέλουμε να δείχνουμε λίγο περισσότερο καλοί στο βιογραφικό μας και στη ζωή μας, αλλά ο Σάντος σαν να μας ξεπέρασε όλους. Είναι απλώς ένας καλός ψευταράς ή ένα προϊόν του καιρού μας;
Ζούμε άλλωστε στην εποχή της «κατασκευής»· αν δεν μας κάνει ο πραγματικός μας εαυτός, δημιουργούμε έναν «καινούργιο» στο Διαδίκτυο. Αν πρέπει να εκφωνήσεις μια ομιλία, δεν χρειάζεται να τη γράψεις μόνος σου, δεν είναι καν απαραίτητο να αντανακλά τις δικές σου απόψεις. Τη ζητάς από ένα ChatGPT –ένα δωρεάν πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης– και σου τη φτιάχνει. Είναι θέμα δεξιοτήτων και κοινοτήτων. Σε έναν απρόσωπο κόσμο, οι κοινότητες τεμαχίζονται σε ολοένα και μικρότερα μέρη και κανείς δεν ξέρει πραγματικά κανέναν.
Ο Σάντος μοιάζει με την ανάδυση ενός «μετα-τραμπικού» προτύπου. Απέχει έτη φωτός από τις θεωρίες συνωμοσίας και τα «Pizzagate». Δεν λες μόνο ανακρίβειες, αλλά δηλώνεις ανερυθρίαστα ψεύδη. Δεν υπάρχει (εσωτερικό) φρένο και ακόμη δεν του έχει καταλογιστεί κανένα παράπτωμα. Δεν τον κυνηγάει καμία ποινή, κανένα πρόστιμο. Ο 34χρονος βουλευτής είναι μια «σχολή» από μόνος του.