ΔΙΑΤΑΣΕΙΣ

3' 48" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Αφρων αβροφροσύνη

Το ακούσαμε πολλές φορές αυτή την εβδομάδα, σε διάφορες παραλλαγές: «Η δημοκρατία δεν κινδυνεύει», «Το πολιτειακό θέμα έχει λυθεί εδώ και δεκαετίες», «Η πρώην βασιλική οικογένεια δεν απειλεί κανέναν». Αυτός ο πρόλογος σε κάθε επιεική άποψη αναφορικά με τον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο λειτουργεί περίπου ως δήλωση αποποίησης ευθύνης· είναι σαν να προειδοποιεί: «Τώρα θα πω κάτι καλό για τον έκπτωτο μονάρχη, αλλά μη με πείτε φιλομοναρχικό. Να, για του λόγου το αληθές, αναγνωρίζω ότι έχουμε δημοκρατία». Το ότι το πολίτευμά μας δεν βρίσκεται υπό αμφισβήτηση, βέβαια, το γνωρίζουμε. Είναι αυτός επαρκής λόγος για να δούμε με συμπάθεια εκείνον που δεν το συμπαθεί; Και αντιστρόφως: για να επιδείξουμε στοιχειώδες μέτρο στην αποτίμηση μιας προβληματικής ιστορικής φιγούρας, πρέπει αυτή να έχει πρόθεση και δύναμη να μας πλήξει; Μερικές φορές, η επιθυμία μας να κρύψουμε μια «ένοχη» κλίση κάνει την κλίση αυτή πιο εμφανή.

Στέμμα και Netflix

Δεν απαγορεύεται να είναι κανείς φιλομοναρχικός. Είναι, ωστόσο, αρκετά ανησυχητικό να είναι φιλομοναρχικός και να μην το ξέρει· είναι ανησυχητικό να το ξέρει και να μην καταλαβαίνει τι σημαίνει αυτό για την αντίληψή του περί δημοκρατίας. Οχι ότι όλοι όσοι συγκινήθηκαν με τον τελετουργικό αποχαιρετισμό του Κωνσταντίνου είναι θαυμαστές της μοναρχίας. Τις τελευταίες ημέρες, είτε λόγω άγνοιας είτε λόγω απονευρωμένης μνήμης, πολλοί είδαν τον εκλιπόντα βασιλιά σαν τον μακαρίτη θείο τους: «Ηταν λίγο ιδιότροπος ο θείος, στην οικογένεια μάλιστα όλοι έχουν κι από μια ευτράπελη ιστορία να διηγηθούν γι’ αυτόν, αλλά κατά βάθος ήταν καλός· πάντα είχε ένα χαμόγελο για τον καθένα, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που μοίρασε σοκολάτες στα παιδιά». Στην πραγματικότητα, ο Κωνσταντίνος υπήρξε μοιραίος μέσα στην πολιτική αγαρμποσύνη του. Η έλλειψη διορατικότητας και οι αγκυλώσεις του κόστισαν ακριβά στη χώρα εκείνη που οι δημόσιες σχέσεις του προσπάθησαν εκ των υστέρων να μας πείσουν ότι λάτρευε. Αυτές, όμως, είναι ασήμαντες λεπτομέρειες για όσους αντιμετωπίζουν πρόσωπα και καταστάσεις μέσα από το παραμυθικό πρίσμα του Netflix. Η Ιστορία γίνεται τερπνή μυθολογία στους ψηφιακούς καιρούς της μετα-αλήθειας.

Βασιλόφρονες ανάμεσά μας

Πέρα όμως από τους αφελείς και ονειροπαρμένους που είδαν στο βασιλικό συγγενολόι ένα δικό τους «The Crown», πέρα ακόμη και από τους ορθολογιστές των ίσων αποστάσεων που έκριναν σκόπιμο να αποχαιρετίσουν τον τέως βασιλιά σαν παλιόφιλο με διαφορετικές απόψεις, υπήρξε κι ένα απροσδόκητο κύμα απροκάλυπτων υποστηρικτών του θεσμού της βασιλείας. Δεν ήταν μόνο οι δύσμοιροι που στήθηκαν σε ουρές για να προσκυνήσουν τη σορό, κρατώντας λάβαρα και κιτρινισμένες εικόνες. Ηταν και οι πολίτες υπεράνω υποψίας που ένιωσαν την ανάγκη να αποκαλέσουν τον βασιλιά, βασιλέα· να μας ενημερώσουν ότι το ελληνικό κράτος τον αδίκησε· να μας θυμίσουν ότι ο τέως σεβάστηκε το δημοψήφισμα του ’74 (καλοσύνη του!)· να μας επισημάνουν πόσο καλόγουστη είναι η οικογένειά του και πόσο αξιοπρεπής ο θρήνος της· να μας επιστήσουν την προσοχή σε μία αντιδημοφιλή αλήθεια που μόνον αυτοί έχουν το θάρρος να ξεστομίσουν: καλή και η αβασίλευτη δημοκρατία, αλλά μήπως είδαμε χαΐρι από αυτήν;

Οι «άκακες» μειοψηφίες

Οχι, δεν αναµένεται κάποιο πραξικόπημα από τους νοσταλγούς της βασιλείας. Η ποιότητα της δημοκρατίας, ωστόσο, δεν εξαρτάται μόνο από ακρότητες πραγματωμένες, αλλά και από ακρότητες του νου: από τις συναισθηματικοπολιτικές τάσεις που μπορεί να μην ομολογούνται συχνά, αλλά παραμένουν στο σκοτάδι άμορφες και αδρανείς, μέχρι να βρουν την κατάλληλη έκφραση. Τι να ψηφίζουν άραγε όσοι κλαίνε πάνω από το φέρετρο ενός συμβόλου υπεροχής του αίματος κάποιου, έναντι του αίματος των υπολοίπων; Ποια είναι η θέση τους για τα διαρκή διακυβεύματα της δημοκρατίας; Τι τους λένε η ισότητα, η ισονομία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η αντιπροσωπευτικότητα, η έννοια της διαφανούς και ελεγχόμενης εξουσίας; Οι άνθρωποι που κλαίνε τον βασιλιά τους δεν είναι κατ’ ανάγκην γραφικοί και άκακοι· είναι εκείνοι που ακόμη κι αν δεν σκοπεύουν να επιδιώξουν τον αυταρχισμό, μάλλον δεν θα του αντισταθούν σε περίπτωση που τον δουν να κοντοζυγώνει.

Αντικρουόμενα μηνύματα

Ορθώς ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος κηδεύτηκε ως ιδιώτης, όμως η στάση της Νέας Δημοκρατίας εμπεριείχε αντιφάσεις. Η παρουσία στελεχών της στην κηδεία προσέδωσε σ’ αυτήν μια αίσθηση πολιτικής συμμετοχής, που έρχεται σε σύγκρουση με τον στόχο της κρατικής ουδετερότητας. Ναι, οι πολιτικοί της Ν.Δ. έχουν δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή· έχουν δικαίωμα σε κοινωνικές επιλογές ανεξάρτητες από την ιδιότητά τους. Αυτό όμως δεν καθιστά τις ενέργειές τους άνευ ιδεολογικού περιεχομένου, ούτε άνευ πολιτικών συνεπειών. Κάπως έτσι, οι φιλομοναρχικές μειοψηφίες αποκτούν την οιονεί αντιπροσώπευσή τους· κάπως έτσι, οι εκτός δημοκρατικής πραγματικότητας πολίτες εισπράττουν τη διαβεβαίωση ότι τα ρετροπολιτικά τους αιτήματα εισακούονται. Πριν μετρηθεί στο πεδίο μάχης, η πολιτική διαμορφώνεται στις συνειδήσεις. Ο εύκολος χλευασμός των αριστερών δοξασιών και ειδώλων δεν έχει κανένα νόημα αν δεν συνοδεύεται από συνέπεια στην ίδια αρχή ωριμότητας και υπέρβασης του παρελθόντος. Ο βασιλιάς πέθανε, αλλά κάποιοι δεν έχουν ακόμη σκοτώσει τον βασιλιά μέσα τους.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή