«Οι στρατιωτικοί ηγέτες που υπηρετούν δικτάτορες συχνά τους κρύβουν την αλήθεια», γράφει ο Μάικ Πομπέο στο βιβλίο του «Never give an inch», το οποίο εξόργισε την Αγκυρα.
Αν μη τι άλλο, τοποθετεί τον Ερντογάν σε ένα κάδρο δικτάτορα, όπως μαρτυρά και η παραπάνω πρόταση. Βεβαίως, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε ότι δεν είναι μόνον όσοι υπηρετούν δικτάτορες που συχνά τους κρύβουν την αλήθεια.
Το βλέπουμε αυτό και στις δυτικές φιλελεύθερες δημοκρατίες, σε εκλεγμένες κυβερνήσεις που σταδιακά χάνουν την επαφή τους με τον κόσμο και την πραγματικότητα, ο κύκλος από τους λεγόμενους «yes men» (and women) να οδηγεί τον ή την εκάστοτε πρωθυπουργό σε μια ολέθρια απομόνωση και διαρκή ψευδαίσθηση μεγαλείου.
Φυσικά, εύκολα αντιλαμβάνεται κάποιος ότι αν κάτι τέτοιο συμβαίνει σε κυβερνήσεις που όχι μόνον εκλέγονται δημοκρατικά αλλά στηρίζουν και τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας τους (κάτι για το οποίο δύσκολα, πολύ δύσκολα, θα μπορούσε να πει κάποιος για τον Ερντογάν…), πόσο πιο εύκολο είναι σε καθεστώτα που φλερτάρουν έντονα με τον απολυταρχισμό.
Αυτό το είδαμε, ή μάλλον έχουμε καταλάβει ότι συμβαίνει, στο Κρεμλίνο του Πούτιν. Η πιο διαδεδομένη εξήγηση για την αποτυχημένη εισβολή στην Ουκρανία είναι ότι τόσα χρόνια, στρατιωτικοί αρχηγοί και πολιτικοί σύμβουλοι έλεγαν στον Πούτιν αυτό που ήθελε να ακούσει όσον αφορά την κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο ρωσικός στρατός παραμονές της εισβολής. Κάπως έτσι, ο «περίπατος» εξελίχθηκε σε καταστροφικό «βήμα σημειωτόν».
Σε μια δημοκρατική χώρα, στην οποία είναι απολύτως ανοιχτό να αλλάξει με εκλογές μια κυβέρνηση έπειτα από τέσσερα χρόνια, ή έστω έπειτα από οκτώ (ή, φυσικά, ακόμη και καταμεσής μιας τετραετίας), παρατηρείται το φαινόμενο τα κόμματα που καταλαμβάνουν την εξουσία να πιστεύουν ότι θα τη διατηρήσουν περίπου για πάντα.
Και αυτό, όχι τόσο στην αρχή όσο αργότερα (και με δεδομένες τυχόν θετικές δημοσκοπήσεις, αναξιοπιστία της αντιπολίτευσης κτλ.). Είναι που, καθώς κυλάει ο χρόνος, οι κυβερνήσεις θεωρούν τους λαούς δεδομένους.
Είναι ένα μείγμα αλαζονείας και άγνοιας μαζί. Και στην άγνοια του ηγέτη συμβάλλουν συχνά οι στενοί του συνεργάτες. Ακόμη, υποσυνείδητα, επικρατεί ο φόβος ότι «ο βασιλιάς θα σκοτώσει τον αγγελιαφόρο των κακών μαντάτων». Οπότε του λένε μόνον τα καλά νέα.
Ωσπου, κάποια στιγμή, «σκοτώνονται» όλοι μαζί πολιτικά, στις εκλογές. Σχεδόν κανένας δεν γλιτώνει από αυτή τη μοίρα. Μοιάζει μάλιστα με άγραφο νόμο αυτή η συνθήκη, δείχνει να είναι κάτι σαν νομοτέλεια στην πολιτική και ειδικά στη διαχείριση εξουσίας. Η πραγματικότητα πάντοτε εκδικείται εκείνον που επιμένει να την αγνοεί.