Ο όρος ∆ημοκρατική Παράταξη καθιερώθηκε τη δεκαετία του ’60 για να εκφράσει το φαντασιακό του προοδευτικού κόσμου απέναντι στη μετεμφυλιακή Δεξιά. Καλύπτοντας και την ΕΔΑ και την Ενωση Κέντρου, με καταβολές στον βενιζελισμό και ωρίμανση απέναντι στην εθνικοφροσύνη, έγινε σημαία της «Αλλαγής» του Ανδρέα Παπανδρέου το 1981, νερώθηκε με τον σημιτικό εκσυγχρονισμό και υιοθετήθηκε από τον Αλέξη Τσίπρα στην προσπάθειά του να κάνει τον ΣΥΡΙΖΑ κόμμα εξουσίας από κόμμα διαμαρτυρίας.
Από το ’89 (με τον ιστορικό συμβιβασμό Ν.Δ.-ΚΚΕ-ΣΥΝ) και μετά, το διάβημα της Δημοκρατικής Παράταξης άρχισε να υποχωρεί και υποχωρεί συνέχεια. Παραμένει όμως σημαντικό, συμβολικά, για την πολιτική διαίρεση στη χώρα μας, που δεν εξαντλείται στη mainstream ευρωπαϊκή διάζευξη Δεξιάς – Αριστεράς.
Ισως γι’ αυτό, λόγω του ενοχικού συμπλέγματος που της δημιουργούσε η θέση απέναντι στη Δημοκρατική Παράταξη, η ελληνική Δεξιά ήταν ισχυρή όταν στρεφόταν προς το Κέντρο. Ο Κων/νος Μητσοτάκης ανοίχτηκε μέσω φιλελευθερισμού, ο Κ. Καραμανλής με τον μεσαίο χώρο και ο Κυρ. Μητσοτάκης με τον Πιερρακάκη και όλες τις συνακόλουθες υποδηλώσεις.
Σημαίνει κάτι ο όρος Δημοκρατική Παράταξη μισόν αιώνα μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στη χώρα μας;
Για τους περισσότερους που γεννήθηκαν ή πέρασαν την παιδική τους ηλικία τη δεκαετία του ’80, όταν αναγνωρίστηκε η Εθνική Αντίσταση, προφανώς και δεν σημαίνει τίποτα ιδιαίτερο – παρόλο που το ιστορικό παρελθόν δεν χάνεται ποτέ τελείως λόγω της μνήμης που καλλιεργούν οι κομματικές οργανώσεις και η ελληνική οικογένεια.
Για όσους ακούν με ευχαρίστηση ένα remix του ύμνου του ΕΑΜ πριν από τις ομιλίες του Αλ. Τσίπρα σημαίνει πολλά. Οπως και για όσους διεκδικούν κομμάτι από την κληρονομιά του Ανδρέα Παπανδρέου, στην πολιτική σκέψη, στην αισθητική, ακόμη και στην κινησιολογία ή στους τακτικισμούς.
Σίγουρα η αντοχή της Δημοκρατικής Παράταξης στον χρόνο κάτι αφήνει στο συλλογικό ασυνείδητο και γι’ αυτό υπάρχει αυτόματη προοδευτική συσπείρωση όταν η Δεξιά, με κεντρώους ή χωρίς, δείχνει αυταρχισμό και μειωμένη συνταγματική ευαισθησία, όπως με το σκάνδαλο των υποκλοπών.
Είναι σαν να ελέγχεται εκ προοιμίου για τη δημοκρατικότητά της.
Αυτά ίσχυαν σίγουρα πριν από τα μνημόνια. Μετά επανακαθορίστηκε ο ίδιος ο ορισμός της εθνικής κυριαρχίας και της λειτουργίας των θεσμών. Η μεγάλη κρίση και οι «Αγανακτισμένοι» έφεραν τον Τσίπρα στο Μέγαρο Μαξίμου, οι αποτυχίες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αλλά και οι Πολάκηδες και Καμμένοι, τον Μητσοτάκη.
Οταν ο Αλέξης Τσίπρας έθεσε ως εκλογικό δίλημμα το «Δημοκρατία ή Μητσοτάκης» δεν είχε προβλέψει ότι ένα ήσυχο απόγευμα ο Χρ. Σπίρτζης θα διακήρυττε ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ θα επαναφέρει τη Δημοκρατία με το καλό ή με το άγριο», χωρίς μάλλον να καταλαβαίνει ότι οι δύο τελευταίες του λέξεις σκοτώνουν τις πρώτες.
Η κ. Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας.