Τεχνοβλαστοί

2' 54" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Αρκεί ένας νόμος για να δημιουργήσει δυναμική ανάπτυξη σε έναν τομέα που ήταν στάσιμος επί δεκαετίες; Αν έρθει την κατάλληλη στιγμή και από τους κατάλληλους ανθρώπους, ναι. Αυτό σκέφτηκα με αφορμή μια εκδήλωση για τους τεχνοβλαστούς, που συνδιοργάνωσαν τα υπουργεία Ανάπτυξης και Παιδείας.

Τεχνοβλαστοί (spin-offs) είναι οι εταιρείες που ιδρύονται για να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματα έρευνας από ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια. Από τα κέρδη τους (αν υπάρξουν) ωφελούνται οικονομικά τα ιδρύματα και οι ερευνητές, με διάφορους τρόπους: είτε γίνονται μέτοχοι στην εταιρεία ως αντάλλαγμα για τη διανοητική ιδιοκτησία και τεχνογνωσία που εισφέρουν είτε εισπράττουν ποσοστό από τα έσοδα με βάση συμφωνία παραχώρησης δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας είτε μερικοί ερευνητές εργάζονται στην εταιρεία με μερική απασχόληση είτε τα εργαστήρια παρέχουν αμειβόμενες υπηρεσίες στην εταιρεία.

Τα ευρύτερα οφέλη για την κοινωνία και την οικονομία είναι πολύ περισσότερα. Οι πιο πολλές επαναστατικές εφευρέσεις των τελευταίων 70 ετών προέκυψαν από έρευνα σε πανεπιστήμια ή δημόσια ερευνητικά εργαστήρια, που στη συνέχεια αξιοποιήθηκε από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, που έκαναν την εξίσου επίπονη εργασία της ανάπτυξης χρήσιμων προϊόντων. Ετσι ξεκίνησε η επανάσταση των μικροϋπολογιστών, του Διαδικτύου, της βιοτεχνολογίας, της τεχνητής νοημοσύνης. Ετσι προχωράει σήμερα η 4η βιομηχανική επανάσταση.

Πολλές από τις εταιρείες που ανέλαβαν το ρίσκο της δημιουργίας των νέων προϊόντων ήσαν τεχνοβλαστοί. Αρχικά από το Stanford και το MIT, έπειτα από πολλά άλλα ιδρύματα στις ΗΠΑ, στη Βρετανία, στο Ισραήλ, στη Γερμανία, στο Βέλγιο.

Στην Ελλάδα δεν είχαμε, μέχρι πρόσφατα, αντίστοιχες εταιρείες. Είχαμε κάτι παρόμοιο, στο περίπου. Αφενός εταιρείες παροχής υπηρεσιών που αξιοποιούσαν την τεχνογνωσία των επιστημόνων ενός ιδρύματος και ονομάζονταν τεχνοβλαστοί, αλλά δεν ανέπτυσσαν καινοτόμα προϊόντα για την παγκόσμια αγορά. Αφετέρου, εταιρείες που ιδρύονταν από ερευνητές ανεπίσημα, χωρίς συμμετοχή του ιδρύματος και που σε λίγες περιπτώσεις είχαν διεθνή επιτυχία.

Τα τελευταία δέκα χρόνια άλλαξε το κλίμα, ιδρύθηκαν πολλές επιχειρήσεις καινοτομίας στην Ελλάδα και πλάι τους λίγοι πραγματικοί τεχνοβλαστοί. Ηταν δύσκολο για τους ερευνητές και τα ιδρύματα να διαμορφώσουν τους όρους συνεργασίας. Το νομικό πλαίσιο ήταν ασαφές και διάσπαρτο, οι διαδικασίες αργόσυρτες και μπορούσαν να μπλοκάρουν την πρωτοβουλία λίγοι καθηγητές για λόγους ιδεολογικούς ή προσωπικούς.

Στους 14 μήνες από την ψήφιση του ν. 4864/21 ιδρύθηκαν περισσότεροι τεχνοβλαστοί από όσους είχαν ιδρυθεί τα προηγούμενα πέντε χρόνια. Ο αριθμός συνεχίζει να αυξάνεται.

Για να λυθούν αυτά ψηφίστηκε ο νόμος 4864/21. Μια ομάδα 15 ανθρώπων με διαφορετικές εμπειρίες, αλλά με κοινό στόχο, εργάστηκε επί μήνες για να γράψει νομοσχέδιο για το θέμα, καθώς και οδηγίες καλής πρακτικής. Το έκανε γιατί το ζήτησε μια πολιτική ηγεσία που ήταν έτοιμη από την αρχή να αποδεχθεί την πρότασή τους. Παράλληλα στον νέο νόμο των ΑΕΙ αναγνωρίστηκε η συμμετοχή σε τεχνοβλαστό ως θετικό στοιχείο στην αξιολόγηση των πανεπιστημιακών.

Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Στους 14 μήνες από την ψήφιση ιδρύθηκαν περισσότεροι τεχνοβλαστοί από όσους είχαν ιδρυθεί τα προηγούμενα πέντε χρόνια. Ο αριθμός συνεχίζει να αυξάνεται.

Αν είχαμε τον ίδιο νόμο πριν από δέκα χρόνια, θα είχαμε το ίδιο αποτέλεσμα; Οχι, γιατί υπήρχαν άλλα εμπόδια που σταδιακά εξαλείφθηκαν. Πολλές διοικήσεις ιδρυμάτων εργάστηκαν για να κάμψουν τις ιδεολογικές αντιστάσεις στην «εμπορευματοποίηση της γνώσης». Η επιτυχία μερικών startups έδειξε στους ερευνητές νέες δυνατότητες σταδιοδρομίας. Δημιουργήθηκαν επενδυτικά ταμεία για ελληνικές καινοτομίες, που βασίζονται σε επιστημονική έρευνα. Ο νόμος βρήκε έτοιμες ομάδες, που δεν θα υπήρχαν παλαιότερα.

Λείπουν μερικές προϋποθέσεις για να αποκτήσουμε εταιρείες παγκόσμιας εμβέλειας. Σημειώνω τρεις: αλλαγή στο νομικό πλαίσιο της διανοητικής ιδιοκτησίας. Καλύτερη υποστήριξη στους ιδρυτές από γραφεία μεταφοράς τεχνολογίας. Και σταθερή εθνική χρηματοδότηση, τουλάχιστον πενταετής, για επιλεγμένες ερευνητικές ομάδες. Τα δύο πρώτα έχουν δρομολογηθεί, το τρίτο όχι ακόμη.

Ο κ. Αρίστος Δοξιάδης είναι εταίρος στο κεφάλαιο επενδύσεων τεχνολογίας Big Pi.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή