Ησχέση του ΣΥΡΙΖΑ με την πλατεία δεν τελείωσε με τη διάψευση του πρώτου εξαμήνου του 2015. Το δεύτερο επεισόδιο αυτής της σχέσης ήταν οι Πρέσπες. Εκεί το κόμμα που πάντα καθαγίαζε τις μαζικές συγκεντρώσεις ως αλάνθαστη φωνή του λαού, μπερδεύτηκε. Πώς είναι δυνατόν να γεμίζει το Σύνταγμα με χιλιάδες κόσμου κι αυτοί που το γεμίζουν να μην έχουν δίκιο; Πού πήγε η σοφία του πλήθους; Ποιος κατάφερε να την υποκλέψει;
Τότε ήταν που το κόμμα της Αριστεράς υπέστη για πρώτη φορά τις εκρήξεις της αντισυστημικής αγανάκτησης, που δεν κάνει διάκριση μεταξύ παλαιοσυστημικών και νεοσυστημικών.
Η δεύτερη φάση της σχέσης ΣΥΡΙΖΑ – πλατείας ήταν η πανδημία. Το κόμμα υπερασπίστηκε το δικαίωμα του συναθροίζεσθαι παρά τους υγειονομικούς κανόνες. Συντάχθηκε με όλα τα «συλλογικά υποκείμενα» που βγήκαν στον δρόμο – από τους αλληλέγγυους προς τον Κουφοντίνα μέχρι τους εξεγερμένους της Νέας Σμύρνης. Η στάση του αυτή όμως δεν είχε αξιόλογο πολιτικό αντίκρισμα. Υπήρχε όντως ένα απόθεμα νεανικής οργής –χωρίς σαφή πολιτικά ελατήρια, αλλά με χύμα αντεξουσιαστική ορμή– το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ υποδαύλιζε, χωρίς να μπορεί να το διοχετεύσει στις τάξεις του.
Γιατί; Η απάντηση είναι προφανής. Ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε είναι ούτε μπορεί να επαναλανσαριστεί ως αντισυστημικό κόμμα. Οχι μόνο επειδή έχει κυβερνήσει πέντε χρόνια. Αλλά κυρίως επειδή δεν αισθάνεται πλέον ο ίδιος αντισυστημικός.
Ξέρει ο ΣΥΡΙΖΑ σε ποια πλευρά βρίσκεται;
Ο πρόεδρος ενός κόμματος που επισκέπτεται τον κεντρικό τραπεζίτη με επιδεικτική επισημότητα· ο πολιτικός αρχηγός που εξοβελίζει θεαματικά την πιο άγρια από τις μισαλλόδοξες φωνές που υπέθαλπε μέχρι χθες, έχει μάλλον αποφασίσει να επενδύσει στο ξεφόβισμα των μετριοπαθών ψηφοφόρων, και όχι στην άγρα θυμού από το πεζοδρόμιο. Αν τα επιχειρήσει και τα δύο ταυτόχρονα –αν είναι και με τον Στουρνάρα και με τα μπάχαλα–, κινδυνεύει να χάσει και τα δύο ακροατήρια.
Αυτά τα πρόσφατα κομματικά βιώματα δεν φαίνεται να έχουν σταλάξει στην αριστερή ψυχή του Νίκου Φίλη. Η ρητορική που επιστρέφει στην τοξική κοινοτοπία περί «δολοφονίας των παιδιών μέσα στα τρένα» και ζητάει να μη μετρήσουν οι απουσίες των μαθητών που διαδηλώνουν (σαν να μην ήταν ευνουχιστική για τη νεανική διαμαρτυρία τέτοια πατερναλιστική «άδεια» του κράτους) είναι συνεπής με τον αντιμνημονιακό ΣΥΡΙΖΑ. Δεν συνιστά όμως βιώσιμη εκλογική επιλογή για ένα κόμμα που επαναδιεκδικεί την εξουσία.
Είναι πολλοί σύντροφοι του Φίλη που θα κινηθούν με τα ίδια αντανακλαστικά. Ο πρόεδρός τους είχε πει κάποτε, όταν είχε ερωτηθεί αν είναι καλό να ρίχνεις μολότοφ: «Εξαρτάται αν είσαι από την πλευρά που τις ρίχνει ή από την πλευρά που τις τρώει».
Κάποιοι στον ΣΥΡΙΖΑ δεν βλέπουν σε ποια πλευρά έχουν τσιμεντωθεί.