Υστερόγραφο στον Λάκη Παπαστάθη

Υστερόγραφο στον Λάκη Παπαστάθη

2' 57" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Τι επιλέγει η μνήμη; Τι αποσιωπά; Πόσα ωραιοποιεί, πόσα θάβει; Για ποιους λόγους;» αναρωτιέται ο Λάκης Παπαστάθης στην εισαγωγή του βιβλίου του για την «Ευδοκία» του Αλέξη Δαμιανού. Και παραθέτει ένα ποίημα του Αθω Δημουλά: «Το Παρόν διαρκώς/ κατακτά το χρόνο/ θρυμματίζοντάς τον/ σε μνήμες ανθρώπινες./ Ωθούμενος προς τη λήθη/ όπου, αμήχανες,/ περιμένουν (χρόνια ίσως)/ να τις καλέσει ένα Αύριο/ που για τις περισσότερες/ δε θα ‘ρθει. Ή κι αν έρθει/ κάποτε να τις ζητήσει,/ δε θα τις βρει./ “Λησμόνησα”, λέμε τότε».

Η εισαγωγή αυτή μου φάνηκε πολύ ταιριαστή και για μια άλλη πτυχή του έργου του Λάκη Παπαστάθη, που αφήνει πίσω του. Αλησμόνητο, μέρος της ραχοκοκαλιάς του. Η εκπομπή «Παρασκήνιο» της δημόσιας τηλεόρασης, που συνυπέγραφε με τον Τάκη Χατζόπουλο, για περίπου 40 χρόνια, ξεκινώντας από το 1976. Τα πρόσωπα και τα θέματά της προέρχονταν από τον χώρο της τέχνης και του πνεύματος.

O κατάλογος των προσωπικοτήτων, ο μεγαλύτερος που μπορεί να συναντήσει κανείς στην ελληνική τηλεόραση: Αναγνωστάκης, Σαχτούρης, Καστοριάδης, Αλεξάνδρου, Κωνσταντινίδης, Ιορδανίδου, Ταχτσής, Ιωάννου, Καββαδίας, Αξελός, Κουν, Παξινού, Χορν, Τσαρούχης, Τσιτσάνης, Βαμβακάρης, Κατράκης, Ξυλούρης, Ντασέν… Τα θέματα εκτείνονταν από το αρχαίο δράμα και τον Αριστοφάνη έως τον λαϊκισμό, τα φιλολογικά καφενεία, τους πρόσφυγες…

Πολλοί νέοι και άγνωστοι στην εποχή τους σκηνοθέτες θήτευσαν στο «Παρασκήνιο». Οπως έλεγαν και οι δημιουργοί του: «Ολοι από τον χώρο του νέου ελληνικού κινηματογράφου συναποτέλεσαν κάτι σαν μια ιδιόμορφη εθνική σχολή ντοκιμαντέρ, μια εκπομπή υβριδική, εν μέρει τηλεοπτική και εν μέρει κινηματογραφική».

Για την εκπομπή «Παρασκήνιο» και τη σημασία της, που δεν είναι μόνο ιστορική αλλά και υπαρξιακή.

Ο Λάκης Παπαστάθης είχε ως μότο: «Δεν “καλύπτουμε” ένα γεγονός, το αποκαλύπτουμε». Ετσι συνόψιζαν και οι δυο, Παπαστάθης – Χατζόπουλος, τη φιλοσοφία τους. «Κοινή πεποίθησή μας ήταν ότι η φόρμα μιας εκπομπής δεν είναι το ένδυμα του νοήματος, είναι το ίδιο το νόημα και η ηθική στάση του σκηνοθέτη και του δημοσιογράφου απέναντι στο θέμα».

Η δημόσια τηλεόραση, στη διάρκεια αυτών των δεκαετιών του «Παρασκηνίου» (συνεχίζεται ως «Υστερόγραφο»), δεν ήταν πάντα φιλική και ανοιχτή ως προς το αποτέλεσμα. Κάποια θέματα, οι διοικήσεις παρελθόντων εποχών τα αντιμετώπιζαν με δυσανεξία.

Σήμερα, με την απόσταση του χρόνου και του θανάτου του Λάκη Παπαστάθη που καλεί σε απολογισμούς, η σημασία αυτής της εκπομπής (που μόνο η δημόσια τηλεόραση μπορεί να φιλοξενήσει, σύμφωνα και με τον εκλιπόντα, γιατί, εκτός των άλλων, η τηλεθέαση δεν ήταν ποτέ υψηλή) δεν είναι μόνο ιστορική· είναι και υπαρξιακή. Δεν βοηθάει δηλαδή μόνο να αναγνώσουμε την πολιτιστική πορεία της χώρας μας από τη Μεταπολίτευση και μετά, να συνθέσουμε τις ψηφίδες μιας Ελλάδας με τα πάθη και τη δυναμική της, τον πλούτο και το ανεξάντλητο περιεχόμενό της. Να ανασυνθέσουμε ένα αλφαβητάρι προσώπων, που άλλα ήταν στην ακμή τους και άλλα στη δύση του βίου τους. Είναι και ένας τρόπος να «δούμε» εμάς και τους άλλους, όσους προηγήθηκαν και μας όρισαν / μας ορίζουν. Συγγραφείς, καλλιτέχνες, διανοουμένους και στοχαστές, το πνευματικό κλίμα διαδοχικών εποχών.

Υπάρχει και κάτι ακόμη: «η ηθική στάση του σκηνοθέτη και του δημοσιογράφου απέναντι στο θέμα». Το πνευματικό υπόστρωμα πάνω στο οποίο μακροημέρευσε το «Παρασκήνιο». Οι εκπομπές δεν εξαντλούνται στο περιεχόμενό τους ούτε στη στιγμή της προβολής τους. Οπως συμβαίνει στα ντοκιμαντέρ ή στις ταινίες μυθοπλασίας, με τον χρόνο το φιλμ αλλάζει «ή μάλλον το αλλάζουν οι θεατές του, που εγγράφουν πάνω του τα αιτήματα των νεότερων εποχών». Ετσι έλεγε ο Λάκης Παπαστάθης για το σινεμά. Αλλά ισχύει και για τις τηλεοπτικές εκπομπές που έχουν «σώμα» και διάρκεια στον χρόνο. Φέρνουν στο προσκήνιο την εποχή μέσα από τους δημιουργούς της, τους ανθρώπους που τη διαμορφώνουν και της δίνουν σχήμα. Που κρατούν τον δίαυλο ανοιχτό και τη μνήμη σε εγρήγορση.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή