Στο στούντιο του BBC ο Γκάρι Λίνεκερ είναι μια από τις φωνές ενός εκ των παλαιότερων και εγκυρότερων οργανισμών ενημέρωσης στον κόσμο. Στο Twitter, όμως; Δικαιούται να απεκδυθεί την ιδιότητα της «δημόσιας» φωνής και να μοιραστεί δημοσίως τις ιδιωτικές του απόψεις; Ανήκει στο Μέσο που τον πληρώνει (1,5 εκατ. ευρώ τον χρόνο); Μπορεί να χρησιμοποιεί την τηλεοπτική του αίγλη για να διαδίδει τη γνώμη του για τη μεταναστευτική πολιτική της κυβέρνησης;
Αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα ερωτήματα ανέκυψαν με την απόλυση και επαναπρόσληψη του ιδιοφυούς Αγγλου παλαιμάχου από τη δημόσια τηλεόραση, στην οποία θα εξακολουθήσει να εργάζεται ως σχολιαστής ποδοσφαίρου. Ο Λίνεκερ είχε παρομοιάσει την κυβερνητική ρητορική για το μεταναστευτικό με «της Γερμανίας της δεκαετίας του ’30» – αποφεύγοντας να ονοματίσει το καθεστώς στο οποίο αναφερόταν. Ο συντηρητικός Τύπος ζήτησε το κεφάλι του. Και το κανάλι ενέδωσε προσωρινά, με τον πρωθυπουργό Σούνακ να αποστασιοποιείται πάντως από την καρατόμηση.
Η υπόθεση Λίνεκερ θα ήταν άλλο ένα από τα ταχυ-ψυχοδράματα που προκαλεί η δια-σταύρωση των νέων με τα παραδοσιακά Μέσα. Τα νέα είδη δημόσιου λόγου που κυριαρχούν στην ψηφιακή σφαίρα δεν υπακούουν στους παλιούς κανόνες άρθρωσης και σύνταξης. Μπορεί μια φευγαλέα μεταμεσονύκτια ατάκα, αυθόρμητη και αστάθμητη, να προκαλέσει σκάνδαλο – όπως κάποτε μπορούσε να το καταφέρει μόνο ένα πρωτοσέλιδο για το οποίο εργάζονταν επί ώρες δεκάδες άνθρωποι, που λογοδοτούσαν κιόλας στον νόμο.
Ο επιπόλαιος λόγος και οι πολλές χρήσεις του.
Με 8,8 εκατομμύρια ακολούθους στο Twitter, ο Λίνεκερ έχει περίπου δεκαπλάσιο ακροατήριο από την εφημερίδα με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στη Βρετανία. Γι’ αυτό και μια φράση, ακόμη κι αν εκφέρεται σε συνθήκες παμπ, αποκτά περιωπή «δημόσιας δήλωσης».
Συμβαίνει ενίοτε και το αντίστροφο: Κάτι που λέγεται ή γράφεται στα παραδοσιακά Μέσα, αποκόπτεται από τα συμφραζόμενά του και λανσάρεται στην ψηφιακή αγορά ως «μιμίδιο» προπαγάνδας. Μια αράδα σε ένα κείμενο, μια αποστροφή σε ένα δελτίο, μονταρισμένη για να κάνει εντύπωση, χρησιμοποιείται συχνά ως εύφλεκτο υποκατάστατο της αλήθειας.
Πουθενά δεν είναι πιο έκδηλες αυτές οι ασυμμετρίες –αβαρής λόγος, εμπρηστικό αποτύπωμα– όσο στα πρόσωπα που μετέχουν και στις δύο σφαίρες, όπως ο Λίνεκερ. Κεφαλές των παραδοσιακών ΜΜΕ, που σταδιοδρομούν παράλληλα ως «μαχητές» των κοινωνικών δικτύων, εναλλάσσοντας τον ρυθμιζόμενο με τον χύμα λόγο.
Ετσι ρευστοποιούνται και οι ιδιότητες: Ολοι μιλούν για όλα, έχοντας τη ρεαλιστική προσδοκία ότι ο λόγος τους θα αποβεί επιδραστικός, κι ας έχουν μόλις πηδήξει από το κουτσομπολιό στην πολιτική καταγγελία, από το καλαμπούρι στην αγανάκτηση και από το ριάλιτι στην όντως πραγματικότητα.
Ε, και; Αυτό δεν είναι πλουραλισμός; Θα ήταν. Αλλά η διαφωνία δεν είναι συνώνυμη της κακοφωνίας.