Το στοιχείο της πολιτικής είναι σύμφυτο σε κάθε διαδικασία βράβευσης. Κάποιος υποψήφιος θα είναι πάντα πιο κοντά στους βραβεύοντες απ’ ό,τι οι άλλοι, ή θα έχει τα μέσα να εξασφαλίσει μια ειδική εύνοια, ανεξάρτητη από τις επιδόσεις του. Οταν οι υποψήφιοι είναι εξίσου καλοί (ή εξίσου κακοί), ίσως αυτή η ιδιαίτερη παράμετρος να μην είναι και τόσο κατακριτέα από πρακτικής άποψης· κάποιος πρέπει να νικήσει! Οταν όμως ανάμεσα στους υποψηφίους υπάρχει χαώδης ποιοτική διαφορά, η ενεργοποίηση του πολιτικού κριτηρίου είναι περιττή, γιατί το καλό ξεχωρίζει από το λιγότερο καλό πανεύκολα. Κι όμως, στα φετινά Οσκαρ γίναμε μάρτυρες μιας θετικής διάκρισης που τέθηκε υπεράνω τεχνών, τεχνικών και πρόδηλων διαφορών ποιότητας, αγνοώντας επιδεικτικά κάθε αντικειμενικό μέτρο αξιολόγησης. Η πολιτική δεν λειτούργησε επικουρικά, αλλά κυριαρχικά: η ταινία «Everything Everywhere All at Once», μια σουρεαλιστική χάι-τεκ κωμωδία επιστημονικής φαντασίας, από εκείνες με τις παράλληλες διαστάσεις, τα αδιάκοπα εφέ και τις βγαλμένες από μάνιουαλ ερμηνείες, σάρωσε τα βραβεία αφήνοντας πίσω της όχι παρόμοιας υφής δημιουργίες, αλλά αληθινά και σπάνια αριστουργήματα. Το Χόλιγουντ είδε το μειονοτικό δόλωμα και τσίμπησε χωρίς δεύτερη σκέψη.
Βραβείοως παρηγοριά
Η Μισέλ Γέο που κέρδισε το Οσκαρ α΄ γυναικείου ρόλου και ο συμπρωταγωνιστής της, Τζόναθαν Κι Κουάν, που κέρδισε το Οσκαρ β΄ ανδρικού ρόλου για την προαναφερθείσα ταινία (η οποία, ασφαλώς, κέρδισε το Οσκαρ καλύτερης ταινίας) είναι εξαιρετικοί ηθοποιοί. Είναι επίσης βέβαιο ότι κατά τη διάρκεια της καριέρας τους, δεδομένου και του περιρρέοντος ρατσισμού που μαστίζει τόσο το Χόλιγουντ όσο και το ευρύ κοινό, έπεσαν θύματα αθέμιτων, ισοπεδωτικών διακρίσεων. Ομως φέτος δεν ήταν οι καλύτεροι στον τομέα τους· για την ακρίβεια, δεν πλησίασαν καν την κλάση των καλών. Η νίκη τους είναι ένα γεγονός που δεν αντικατοπτρίζει την κορυφαία τους στιγμή (αλίμονο αν ως ταλαντούχοι επαγγελματίες θεωρούν απαύγασμα του χαρίσματός τους την ερμηνεία και τη συμμετοχή τους σε αυτή την ταινία!), αλλά το άγχος της βιομηχανίας τους να τους αποκαταστήσει συμβολικά, ώστε να επιβιώσει η ίδια στους δύσκολους καιρούς της πολιτικής ορθότητας και του ηθικού αναθεωρητισμού.
Δέντρα και δάση
Η Ακαδημία προσπαθεί να μας πείσει ότι κόπτεται για τους μειονοτικούς καλλιτέχνες, αλλά εξακολουθεί να αγνοεί τις ανάγκες και τη θέση τους στον κοινωνικό χάρτη. Ενα Οσκαρ που επιβραβεύει την ταυτότητα του καλλιτέχνη εις βάρος της δουλειάς του δεν είναι έπαινος, αλλά προσβολή. Οσοι σηκώνουν στις πλάτες τους καθημερινά το βάρος του ρατσισμού δεν χρειάζονται τιμητικά σύμβολα για να νιώσουν καλύτερα με τον εαυτό τους για ένα βράδυ (άλλωστε τα Οσκαρ δεν είναι εγγύηση παντοτινής επιτυχίας – είναι αρκετοί οι ηθοποιοί που παρήκμασαν μετά τη βράβευσή τους), αλλά μια νέα κουλτούρα που θα άρει το βάρος αυτό για μια ζωή· θέλουν τη δυνατότητα για μια θέση στο τραπέζι, όχι τη θέση κάποιου που την αξίζει περισσότερο. Τα πολιτικοποιημένα βραβεία μοιάζουν με από μηχανής δικαιοσύνη, αλλά στην πραγματικότητα ρίχνουν στάχτη με γκλίτερ στα μάτια. Οι φετινοί κερδισμένοι μπορεί του χρόνου να δώσουν την ερμηνεία της ζωής τους σε μια αληθινά σημαντική ταινία. Τότε όμως ενδέχεται ο ανταγωνισμός τους να είναι πιο μειονοτικός από τους ίδιους. Πώς θα τους φαινόταν αυτό;
Αμείλικτες συγκρίσεις
Στην έξοχη και πολυεπίπεδη ταινία «Tár», η Κέιτ Μπλάνσετ πραγματοποιεί έναν άθλο που ορίζει την υποκριτική θεμελιακά: η ηθοποιός δεν υποδύεται, μετασχηματίζεται· αποβάλλει τον κανονικό της εαυτό και διεισδύει αριστοτεχνικά σε μια προσωπικότητα φανταστική, αλλά αγρίως πειστική. Παίζει πιάνο, διευθύνει ορχήστρες, μιλάει ξένες γλώσσες, είναι ένα εύχρηστο πολυεργαλείο στην υπηρεσία της τέχνης της. Το γεγονός ότι η Μπλάνσετ δεν πήρε το Οσκαρ μάλλον δεν σημαίνει τίποτα για την ίδια. Σημαίνει όμως κάτι για την τέχνη: ότι το κίνητρο για να επαναληφθεί ο άθλος της Μπλάνσετ δεν δόθηκε· ότι όσο λιγότερο επιβραβεύονται τα κατορθώματα, τόσο λιγότερο θα τα συναντάμε.