Ενα επιχειρηματικό περιοδικό αφημένο πάνω στο τραπέζι μού σύστησε την Τζάκλιν Γκολντ. Θυμάμαι ευκρινώς τη χρονολογία, ήταν το 2011, γιατί είχα ένα βρέφος στην αγκαλιά μου. Ξεφύλλιζα αδιάφορη και μισοκοιμισμένη το έντυπο μέχρι που αντίκρισα μια λαμπερή μεσήλικη γυναίκα να στέκει μπροστά από πινακίδες που έγραφαν «δουλειά μας είναι να προσφέρουμε ευχαρίστηση» και «προτιμούμε με τα φώτα σβηστά». Επάνω στο γραφείο της υπήρχε, μεταξύ άλλων, μια μεταξωτή μάσκα. Υπνου υπέθεσα έτσι άυπνη όπως ήμουν συνταιριάζοντας τις εντοιχισμένες δηλώσεις με τις ανάγκες μου. Οταν παρατήρησα τα υπόλοιπα αξεσουάρ –γούνινες άσπρες χειροπέδες και μαύρο λάτεξ μαστίγιο– αντιλήφθηκα ότι είχα πέσει έξω.
Οταν η Τζάκλιν Γκολντ ξεκίνησε να εργάζεται, το 1979, στην αγγλική εταιρεία γυναικείων εσωρούχων και σεξουαλικών παιχνιδιών Ann Summers ήταν δεκαεννέα ετών. Η εταιρεία διέθετε τέσσερα καταστήματα σε ελάχιστα πολυσύχναστους δρόμους και το πελατολόγιο ήταν πάντα βιαστικό και αποκλειστικά αντρικό. Εκανε δύο προτάσεις που εισακούστηκαν, τα εσώρουχα να αποκτήσουν χρώμα, να γίνουν πιο βολικά και κολακευτικά και τα καταστήματα –καθαρά και καλά φωτισμένα– να στηθούν στους κεντρικούς δρόμους των πόλεων ώστε το προϊόν να απευθύνεται σε όσες το φορούν. Αντιλήφθηκε γρήγορα τις ανάγκες και τη δυναμική θηλυκή δυνητική αγορά τη δεκαετία του ’80 και ζήτησε από το διοικητικό συμβούλιο να χρηματοδοτήσει μια άλλη της ιδέα. Τη συνεργασία με 7.500 εξωτερικές συνεργάτιδες που θα προωθούν τα προϊόντα κατ’ οίκον – με τον τρόπο που πωλούνταν τα τάπερ.
Η σκέψη ήταν απλή, και οι γυναίκες έχουν ερωτικές επιθυμίες και για να αναδειχθεί επιχειρηματικά αυτή η αγορά πρέπει να ξεπεραστούν τα εμπόδια της εξοικείωσης και της απενοχοποίησης των θηλυκών καταναλωτριών. Οι μικρές συνάξεις στα σπίτια –με τσάι και γλυκά–, αποκλειστικά με ομόφυλες, απαλλαγμένες από κριτική, εμπλουτισμένες με χιούμορ, με προκλητικά εσώρουχα και πλαστικά γκάτζετ να συζητιούνται περνώντας από χέρι σε χέρι σε φιλικό περιβάλλον θα μπορούσαν να εκτοξεύσουν τις πωλήσεις. Στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας –μεσήλικοι άντρες με γκρίζα κοστούμια– επικράτησε κλίμα περίσκεψης. «Δεν θα λειτουργήσει αυτή η ιδέα γιατί οι γυναίκες δεν ενδιαφέρονται για σεξ», δήλωσε κάποιος. Εντούτοις ψήφισαν και οριακά συμφώνησαν. Η πρώτη, τέτοιου είδους, συγκέντρωση απέφερε 85 λίρες, τα κέρδη της πρώτης χρονιάς αποτιμήθηκαν σε 81.000 λίρες. Οι πωλήσεις, πλέον, ετησίως ανέρχονται στα 150 εκατ. με 150 φυσικά καταστήματα στη χώρα.
Η Γκολντ δεν ίδρυσε την εταιρεία (αργότερα ήρθε στα χέρια της), αλλά την απογείωσε. Δεν ανακάλυψε το σεξ, αλλά το σύστησε με νέο τρόπο στις Βρετανίδες. Μετέτρεψε τους δονητές σε οικείο αντικείμενο συνδράμοντας στην ανάπτυξη μιας κοινωνικής επανάστασης στην παραδοσιακή Αγγλία. Εστρωσε τον δρόμο για την ενδυνάμωση τόσο στην κρεβατοκάμαρα όσο και στις αίθουσες των διοικητικών συμβουλίων. Από το 2011 και έκτοτε, άκουσα και διάβασα αρκετές συνεντεύξεις στην τηλεόραση και στον Τύπο. Με χιούμορ διηγούνταν ιστορίες για το πώς οι άνδρες στα συνέδρια πάντα την περνούσαν για την κυρία που σερβίρει καφέ, για τα απειλητικά γράμματα και τις σφαίρες που λάμβανε με το ταχυδρομείο όταν πήγε να ανοίξει κατάστημα στο συντηρητικό Δουβλίνο, για την επίσκεψη στο Παλάτι του Μπάκιγχαμ –στο πλαίσιο συνάντησης της βασίλισσας με επιχειρηματίες– όπου την ώρα που ήταν έτοιμη να γνωρίσει τη βασίλισσα έντρομοι οι αυλικοί την απομάκρυναν όταν είδαν το όνομα της εταιρείας στο καρφιτσωμένο καρτελάκι. Αργότερα η βασίλισσα της απένειμε τιμητική διάκριση.
Η επιχειρηματίας εκτός από μεγάλες επιτυχίες είχε τεράστιες προσωπικές τραγωδίες για τις οποίες μιλούσε ανοιχτά. Εκπληκτη διάβασα ότι η γυναίκα με το παρατσούκλι «βασίλισσα του σεξ» μεγάλωνε με την ελεγκτική και υπερπροστατευτική μητέρα της. Μέχρι που στα έντεκά της χρόνια άλλαξαν όλα. Οταν η μητέρα παντρεύτηκε έπαψε να ενδιαφέρεται για την προστασία της κόρης. Η Γκολντ έτρεμε την απουσία της μητέρας από το σπίτι. Τα βράδια ο πατριός επισκεπτόταν το υπνοδωμάτιό της και από τα δώδεκα έως τα δεκαπέντε, που τον αντιμετώπισε, την κακοποιούσε σεξουαλικά. Θυμάται ότι σε κάποιες διακοπές, μπήκε στην καμπίνα, την έβαλε στο μπάνιο, τη βίασε και όταν η μητέρα της τον είδε να αποχωρεί ανεβάζοντας το φερμουάρ, αντί να αντικρούσει τον σύζυγό της στράφηκε και χαστούκισε την κόρη. Χρόνια αργότερα το εξομολογήθηκε στον πατέρα της και εκείνος της είπε ότι του έχει συμβεί ακριβώς το ίδιο.
«Μπορείς να κάνεις τα πάντα, θα πετύχεις αν διασκεδάζεις με ό,τι επιλέξεις να ασχοληθείς και μονάχα αν επιδί- δεσαι με πάθος».
Αυτό που πάντα αναρωτιόμουν είναι πώς μια γυναίκα με αποκρουστικές μνήμες επιλέγει για αντικείμενο της εργασίας την ερωτική απόλαυση. Η απάντηση ήρθε από τις εκμυστηρεύσεις της. Αντέδρασε αρνούμενη να την χαρακτηρίζει το τραύμα της και επέλεξε συνειδητά τις τέρψεις στη ζωή και τις ικανοποιήσεις στην καριέρα της. «Δεν θα είμαι εκείνη που θα χαραμίσει τη ζωή της μεμφόμενη την κακή τύχη. Αρνούμαι να είμαι θύμα». Ο οπτιμισμός και η θετική αντιμετώπιση ήρθαν με τη συνειδητοποίηση ότι ήταν ικανή να αντεπεξέλθει στην τραυματική εμπειρία. «Εάν είχα τη δύναμη να χειριστώ τόσο πόνο και να επιβιώσω στα δώδεκα μπορώ να καταφέρω οτιδήποτε».
Κακοτυχίες και αντιξοότητες ακολούθησαν την Γκολντ και στην ενηλικίωση. Με τον νεότερο, κατά δεκαεφτά χρόνια, σύζυγό της προσπάθησαν να τεκνοποιήσουν. Επειτα από δεκάδες αποτυχημένες προσπάθειες υποβοηθούμενης γονιμοποίησης η σχέση δεν άντεξε την πίεση. Χώρισαν και ξαναβρέθηκαν δύο χρόνια αργότερα όπου και η Γκολντ έμεινε έγκυος με δίδυμα. Γεννήθηκαν η Σκάρλετ και ο Αλφι με εγκεφαλική αναπηρία, πέθανε οκτώ μήνες αργότερα. «Είναι τρομερά δύσκολη η ημέρα των γενεθλίων τους» είπε, «πρώτα επισκέπτομαι το νεκροταφείο και μετά προσπαθώ να διασκεδάσω στο πάρτι της κόρης μου». Η κόρη της κινδύνεψε, κάποια χρόνια αργότερα, όταν η νταντά της ανακάτεψε μέσα στη σούπα και απορρυπαντικό, για να εκδικηθεί τον μάγειρα του σπιτιού.
Από όλα τα χαρακτηριστικά (και είναι πολλά), που εικάζω ότι διαθέτει, όπως σκιαγραφείται η προσωπικότητα της Τζάκλιν Γκολντ: φιλοδοξία, πειθαρχία, ανθεκτικότητα, όραμα, προσαρμοστικότητα, κουράγιο, αποφασιστικότητα, ζήλο, αυτοπεποίθηση, επιθετικότητα και σκληρότητα ενδεχομένως, στέκομαι σε ένα: στην αισιοδοξία. Ενα χαρακτηριστικό που καλλιέργησε σε δύσκολες συνθήκες. Την αισιοδοξία από επιλογή. Ο οπτιμισμός που χειραγώγησε και επιστράτευσε για προστασία από τις επιπλοκές των ψυχολογικών της τραυμάτων δεν κατάφερε δυστυχώς να την σώσει από τον καρκίνο του μαστού. Πέθανε πριν από λίγες μέρες σε ηλικία 62 ετών παρότι αντιμετώπισε την αρρώστια με τη γενναιότητα και τη μεθοδικότητα μιας ακόμα πρόκλησης. Στην κόρη της που από μικρή την είχε πάντα μαζί της, στο γραφείο και στις συνεδριάσεις, έλεγε: «Μπορείς να κάνεις τα πάντα, θα πετύχεις αν διασκεδάζεις με ό,τι επιλέξεις να ασχοληθείς και μονάχα αν επιδίδεσαι με πάθος».
Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.