Στο «δόκανο» της τέχνης

«Eτσι κι αλλιώς δεν υπάρχει δημιουργία χωρίς καταστροφή», γράφει ο Nemo στους τοίχους του διαλυμένου, πλέον, υπερπολυτελούς λοφτ, στην κορυφή ενός ουρανοξύστη στο Μανχάταν, αφήνοντας στον ζάπλουτο ιδιοκτήτη του… καμένη γη (πλημμυρισμένη εν προκειμένω)

2' 59" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Eτσι κι αλλιώς δεν υπάρχει δημιουργία χωρίς καταστροφή», γράφει ο Nemo στους τοίχους του διαλυμένου, πλέον, υπερπολυτελούς λοφτ, στην κορυφή ενός ουρανοξύστη στο Μανχάταν, αφήνοντας στον ζάπλουτο ιδιοκτήτη του… καμένη γη (πλημμυρισμένη εν προκειμένω). Το «Inside» του Βασίλη Κατσούπη με τον Γουίλεμ Νταφόε θέλει, ίσως, τον χρόνο του για να κάνει διαδρομές στο μυαλό του θεατή και να «φύγει» από το πρώτο επίπεδο του –εντυπωσιακά, αλλά όχι επιφανειακά κινηματογραφημένου– θρίλερ.

Ενας ληστής έργων τέχνης εισβάλλει σε ένα διαμέρισμα μεγαλοσυλλέκτη –μόνον οι Εγκον Σίλε που έχει στην κατοχή του αποτιμώνται σε πολλά εκατομμύρια– ενώ εκείνος λείπει στο Καζακστάν… Ομως, ο ευκίνητος, παρά το ώριμο της ηλικίας του, εισβολέας (η γυμνασμένη, ασκητική φιγούρα του Νταφόε «γράφει» ιδανικά στον ρόλο) βρίσκεται, λόγω ανεξήγητου μπλοκαρίσματος των συστημάτων ασφαλείας, εγκλωβισμένος σε ένα χρυσό κλουβί. Χωρίς τροφή –εκτός από κάποια υπολείμματα–, χωρίς νερό, με την ηλεκτρονικά ρυθμιζόμενη θερμοκρασία εκτός ελέγχου να κινείται από τους 40 βαθμούς Κελσίου στο κρύο. Κανείς δεν μπορεί να τον δει ή να τον ακούσει. Χωρίς διέξοδο, περιβαλλόμενος από έργα τέχνης του 20ου και του 21ου αιώνα, πρέπει να επιβιώσει, φροντίζοντας όχι μόνο τη σάρκα αλλά και το πνεύμα του· κυρίως να μην τρελαθεί. Μπορεί η τέχνη να τον σώσει; Ή, μήπως μπορεί, ασυναίσθητα, να μετατρέψει τον παραλογισμό σε τέχνη; Για την ακρίβεια, να προσφέρει στον θεατή την πρώτη ύλη για να δημιουργήσει τη δική του εικαστική εγκατάσταση; Παράδειγμα: η κατασκευή που υψώνει, από ετερόκλητα αντικείμενα –διαλύοντας έπιπλα– για να προσεγγίσει ένα γυάλινο άνοιγμα φωτισμού στην οροφή, θυμίζει installation. Ενώ για τον «φυλακισμένο» Nemo είναι ο μοναδικός τρόπος διαφυγής –να επιχειρήσει να ξεβιδώσει το τζάμι ώστε να απελευθερωθεί–, ο θεατής μπορεί και να παρακολουθεί conceptual art εν τη γενέσει της. Οτιδήποτε σχεδόν συμβαίνει μέσα σε αυτό το χάι τεκ ιδιόκτητο μουσείο-σπίτι εισπράττεται και ως «εννοιολογική τέχνη». Το βλέμμα του θεατή εθισμένο και ασκημένο, διαστρεβλωμένο, υποκριτικό ή απλώς απορημένο, βλέπει τον Nemo σαν δημιουργό και δημιούργημα. Τον βλέπει να κινείται στο όριο και εκτός ορίου. Κοιτάζουμε τον Nemo ως έκθεμα. «Μα είναι τώρα αυτό τέχνη;», μπορεί να αναρωτηθεί κανείς και αυτομάτως θα έχει ενταχθεί σε μια συζήτηση που κρατάει δεκαετίες.

Κοιτάζουμε τον Nemo ως έκθεμα. «Μα είναι τώρα αυτό τέχνη;», μπορεί να αναρωτηθεί κανείς και αυτομάτως θα έχει ενταχθεί σε μια συζήτηση που κρατάει δεκαετίες.

Διάσημα έργα του Μαουρίτσιο Κατελάν, του Φραντσέσκο Κλεμέντε, του Αντριαν Πάτσι (μια σκάλα αεροπλάνου, με στοιβαγμένους ανθρώπους, που δεν οδηγεί πουθενά), βίντεο που παίζουν αδιάκοπα, μια πρωτότυπη ζωγραφική σύνθεση του Ελληνα εικαστικού Στέφανου Ρόκου είναι ανάμεσα σε γλυπτά, πίνακες και αντικείμενα, το καθένα και μια διάσημη υπογραφή, που περιβάλλουν τον εισβολέα-ληστή. Κι ενώ στα βιβλία συμπεριφέρεται αδιάφορα –αν όχι απαξιωτικά–, υπάρχει ένα που κερδίζει την προσοχή του: μια εικονογραφημένη έκδοση των «Γάμων του ουρανού και της κόλασης» του Ουίλιαμ Μπλέικ. Ο γεννημένος στα μέσα του 18ου αιώνα οραματιστής, αντισυμβατικός ποιητής, τι θέση έχει μέσα σε αυτό το κατεστραμμένο και παράφρον σύμπαν στο οποίο οδηγείται ο ήρωας της ταινίας εξαιτίας μιας ηλεκτρονικής εμπλοκής; Αντιγράφουμε από την ελληνική έκδοση του βιβλίου, από την ενότητα «Αξιομνημόνευτες φαντασιώσεις» (μτφρ. Χάρης Βλαβιανός): «Ηρθε ένας Αγγελος και μου είπε: “Ω αξιοθρήνητε ανόητε νεαρέ! Ω φρικτή! Ω φοβερή κατάσταση! συλλογίσου το φλεγόμενο μπουντρούμι που ετοιμάζεις για τον εαυτό σου εις τον αιώνα, και όπου με τέτοια βιάση πλησιάζεις”».

Ο Nemo ύστερα από μέρες τραγικής απομόνωσης και κακουχίας, ντελίριου και απόγνωσης, φλερτάροντας με τον θάνατο, παραληρεί και ταυτόχρονα δημιουργεί. Σκιτσάρει σε ένα μπλοκάκι, επινοεί μονολόγους, σχεδιάζει (σπείρες) και αφήνει μηνύματα στον τοίχο. Καταστροφή και δημιουργία (;) σε παράλληλη τροχιά. «Η αλεπού», γράφει ο Μπλέικ, «καταριέται το δόκανο, όχι τον εαυτό της». Ο ήρωας μέσα από το «δόκανο» της τέχνης μαθαίνει τον εαυτό του.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή