Ημέρα εκλογών σήμερα και όπως συνηθίζω θα σας δώσω αναμνήσεις από προηγούμενες εκλογές. Συγκεκριμένα θα σας δώσω λεπτομέρειες από τη δραματική νύχτα των εκλογών της 9ης Απριλίου 2000, όπως τις περιγράφω στο βιβλίο μου «40+1 Νύχτες Εκλογών» (Εκδ. Καστανιώτη).
[…] Υπηρεσιακός υπουργός ήταν ο εξαιρετικός Γεώργιος Κουμάντος. Είχαμε αναπτύξει μια πολύ στενή συνεργασία και έγκαιρα τον ενημέρωσα ότι τα αποτελέσματα θα ήταν οριακά και σύμφωνα με την μέχρι τότε πρακτική που ακολουθούσαμε, συγκεντρωτικά επικρατείας θα δίναμε στη δημοσιότητα μόνο μετά τη σίγουρη επικράτηση ενός κόμματος. Πράγματι σε συνέντευξη που έδωσε στις 7.30, ο υπουργός ανακοίνωσε ότι «συγκεντρωτικά για την επικράτεια θα ανακοινωθούν όταν το αποτέλεσμα δεν θα είναι αναστρέψιμο…». Μάλιστα, πήγε και ένα βήμα παρακάτω λέγοντας ότι «… εκτιμώ ότι η ανακοίνωση θα γίνει γύρω στις 11.00-11.30». Ξαναείδα το video για να θυμηθώ την ακριβή ώρα και τις δηλώσεις του υπουργού, γιατί έχουν ιδιαίτερη σημασία στην εξέλιξη της βραδιάς.
Στις 7.00 ακριβώς, τα κανάλια έδωσαν τις εκτιμήσεις των exit poll οριακές διαφορές. Ολα πλην του ΑΝΤ1 έδειχναν τη Νέα Δημοκρατία πρώτο κόμμα. Ηταν φανερό ότι θα είχαμε μια μακριά νύχτα. Οι διαφορές ήταν ασήμαντες και τα δύο κόμματα μπορούσαν να κερδίσουν την εκλογή. Αρχισαν να φθάνουν τα πρώτα αποτελέσματα εκλογικών τμημάτων τα οποία μετέδιδαν οι σταθμοί. Για κάποιο περίεργο λόγο στη Νέα Δημοκρατία είχαν πιστέψει ότι οι εκλογές είχαν κριθεί και ότι η Ν.Δ. ήταν πρώτο κόμμα, ενώ το επίσημο υπουργείο Εσωτερικών δεν είχε ανακοινώσει κανένα συγκεντρωτικό επικρατείας που να δείχνει τον νικητή.
Προσωπικά, είναι ευνόητο ότι είχα πρόσβαση σε όλα τα αποτελέσματα ώστε να εκτιμήσω το τελικό αποτέλεσμα, πράγμα που έκανα. Αμέσως πήγα στο γραφείο του υπουργού και τον ενημέρωσα ότι με τα πρώτα αποτελέσματα προηγείται η Ν.Δ., αλλά η εκτίμησή μου ήταν ότι τις εκλογές θα τις κερδίσει το ΠΑΣΟΚ. Με τη σύμφωνη γνώμη του δεν θα ανακοινώναμε συγκεντρωτικά αποτελέσματα επικρατείας μέχρι να σιγουρευτούμε για το τελικό αποτέλεσμα. Παρέμεινα στο γραφείο του υπουργού, γιατί από το τερματικό που είχαμε εγκαταστήσει εκεί είχα πλήρη πρόσβαση στα αποτελέσματα και μπορούσα να παρακολουθήσω την εξέλιξη ώστε να ενημερώνω συνεχώς τον υπουργό.
Το τι επακολούθησε το περιέγραψε ο ίδιος ο Γεώργιος Κουμάντος ένα χρόνο μετά σε ολοσέλιδο κείμενό του στο ΒΗΜΑ της 24ης-25ης Μαρτίου 2001, με τίτλο «Πριν από ένα χρόνο», από όπου θα αντιγράψω εκτεταμένα αποσπάσματα. Για να αντιληφθούμε τα γεγονότα είναι απαραίτητο να δούμε τη χρονική εξέλιξη των αποτελεσμάτων, όπως αποτυπώθηκε από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Πράγματι, μέχρι τις 22:11 με 2.066 εκλογικά τμήματα από τα 18.959 (10,7%) η πρωτιά εναλλάσσεται μεταξύ Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, με τη Ν.Δ. να προηγείται περισσότερες φορές. Από το σημείο αυτό μέχρι το τέλος η σειρά δεν άλλαξε ποτέ ξανά, επιβεβαιώνοντας ότι το ΠΑΣΟΚ ήταν ο νικητής των εκλογών.
Γράφει λοιπόν ο υπουργός: «…Οι προβλέψεις –που βγήκαν αληθινές– ήταν ότι μικρή διαφορά θα υπήρχε ανάμεσα στα δύο μεγάλα κόμματα. Καθώς υπήρχε κίνδυνος να δημιουργηθούν πρόωροι ενθουσιασμοί και οι απογοητεύσεις να οδηγήσουν σε μικροταραχές έκρινα ότι συγκεντρωτικά αποτελέσματα για όλη την επικράτεια δεν έπρεπε να μεταδοθούν πριν γίνουν κάπως οριστικά, ώστε η μεταβολή τους να είναι απίθανη. […] Το απόγευμα της ημέρας των εκλογών βρίσκονταν στο γραφείο μου ως φίλοι επισκέπτες ο υπηρεσιακός υπουργός Δικαιοσύνης, επίτιμος αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου Δημήτρης Γουργουράκης και οι συνάδελφοι στο Πανεπιστήμιο Θανάσης Παπαχρήστου και Νίκος Κλαμαρής, μάρτυρες των όσων έχω την πρόθεση να αφηγηθώ».
Ο υπουργός για άγνωστο λόγο παραλείπει να αναφέρει ότι εκτός από τους παραπάνω στο γραφείο του ήταν και η σύζυγός του και εγώ, ο οποίος ήδη τον είχα ενημερώσει ότι κατά την εκτίμησή μου τις εκλογές θα τις κερδίσει το ΠΑΣΟΚ, παρά το γεγονός ότι στα πρώτα αποτελέσματα φαίνεται να προηγείται η Ν.Δ.
Η αφήγηση συνεχίζεται: […] Εκείνο που δεν καταλαβαίνω είναι γιατί, εκείνη την ώρα, έπρεπε να καταφθάσουν στο υπουργικό γραφείο μου τέσσερα στελέχη του κόμματος που φαινόταν να κερδίζει τις εκλογές (αγνοώντας την απαγόρευση που υπήρχε στην είσοδο) και να προβάλουν επιτακτικά (είναι η ηπιότερη έκφραση) το αίτημα να διατάξω την άμεση ανακοίνωση των συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων για όλη την επικράτεια, σταδιακά μόλις θα υπήρχαν. Για την ιστορία και την κατανομή ευθυνών, αναφέρω τα ονόματα: επικεφαλής ήταν ο υποψήφιος βουλευτής Ευάγγελος Μεϊμαράκης και συμπαραστάτες ο καθηγητής του Πανεπιστημίου κ. Αργύρης Καρράς και ο ειδικός για τα ηλεκτρονικά κ. Τσουκαλάς. Για τον τέταρτο δεν είμαι βέβαιος, νομίζω ότι ήταν ο εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας στη διακομματική επιτροπή που λειτουργούσε στο υπουργείο για τις εκλογές, ο κ. Μπεχράκης – οι δύο τελευταίοι ευπρεπείς».
Το τι διημείφθη περιγράφεται στο άρθρο και δεν είναι σκόπιμο να το επαναλάβω. Υπήρχαν όμως δύο θέματα που αφορούσαν εμένα τα οποία πρέπει να επισημάνω. Προσωπικά ενημέρωσα τους εκπροσώπους της Ν.Δ. ότι η εκτίμησή μου είναι ότι τις εκλογές θα τις κερδίσει το ΠΑΣΟΚ γι’ αυτό και δεν είναι σκόπιμο να δείξουμε συγκεντρωτικά στα οποία προηγείται η Ν.Δ. Μου είπαν «να μην ανακατεύεσαι εσύ γιατί είσαι ο εργολάβος»! […]
Εν τω μεταξύ ο εκπρόσωπος Τύπου της Ν.Δ., Αρης Σπηλιωτόπουλος, κατήγγειλε δημόσια τον υπουργό ότι δεν συνεργάζεται με τους εκπροσώπους της Ν.Δ. Μπροστά στο αδιέξοδο, ο υπουργός τηλεφώνησε στον πρωθυπουργό, Κώστα Σημίτη, τον οποίο ενημέρωσε και ο οποίος έδωσε εντολή να ανοίξουμε τα συγκεντρωτικά επικρατείας ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Τότε, συμβούλεψα τον υπουργό, πριν ανοίξουν τα συγκεντρωτικά να κάνει μια δήλωση (disclaimer) στην τηλεόραση ώστε να προειδοποιήσει το κοινό ότι τα αποτελέσματα μπορεί να μεταβληθούν. Πράγματι, ανεβήκαμε μαζί στην αίθουσα Τύπου του υπουργείου και αφού έκανε την ανακοίνωση ο υπουργός, μου έδωσε τον λόγο και ενημέρωσα το κοινό ότι κατά την προσωπική μου άποψη το αποτέλεσμα θα αντιστραφεί, όπως και έγινε.
Ολα αυτά πρέπει να έγιναν μεταξύ 8:40 και 9:00 διότι τα πρώτα συγκεντρωτικά που δώσαμε εμφάνιζαν τη Ν.Δ. σαν πρώτο κόμμα, αλλά σε πολύ λίγη ώρα η σειρά άλλαξε και παρέμεινε η ίδια μέχρι το τέλος.
Τα τελικά αποτελέσματα είναι: ΠΑΣΟΚ 43,79% – 158 έδρες, Ν.Δ. 42,74% – 125, ΚΚΕ 5,52% – 11 και Συνασπισμός 3,2% – 6 έδρες. Τα τελικά αποτελέσματα ελάχιστα διαφέρουν από τα αποτελέσματα όπως διαμορφώθηκαν και ανακοινώθηκαν από νωρίς.
Αν θυμάμαι καλά, η μετάδοση από όλα σχεδόν τα κανάλια κράτησε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες γιατί ορισμένοι πίστευαν ότι μπορεί να αλλάξουν. Οι κάρτες που πήρα από το video των αποτελεσμάτων δείχνουν 17.381 εκλογικά τμήματα, που σημαίνει ότι βρισκόμαστε γύρω στις 3.00 τα ξημερώματα.
Μια σημαντική παρατήρηση. Τα περισσότερα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας είχαν τον αριθμό του κινητού μου τηλεφώνου. Κανένας όμως δεν μου τηλεφώνησε πριν από τα απαράδεκτα γεγονότα, να τον ενημερώσω υπεύθυνα για το αναμενόμενο αποτέλεσμα, ώστε να περιμένουν πριν αρχίσουν τους πανηγυρισμούς και αργότερα τις καταγγελίες. Σε αντίθεση με τη Νέα Δημοκρατία, ο Αντώνης Λιβάνης, ο οποίος σε βουλευτικές και ευρωεκλογές βρισκόταν στο υπουργείο Εσωτερικών, συνήθως στο γραφείο του Γενικού Γραμματέα, πάντοτε ζητούσε την εκτίμησή μου για το τελικό αποτέλεσμα και στη συνέχεια τηλεφωνούσε στον Ανδρέα Παπανδρέου για να τον ενημερώσει. […]».
Αυτή είναι η δραματική ιστορία της 9ης Απριλίου 2000, την οποία πολλοί θα ήθελαν να ξεχαστεί. Εύχομαι και ελπίζω να μην επαναληφθεί.
Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.