Το ευρωσύστημα δοκιμάζει την αξιοπιστία του. Η ΕΚΤ παρουσίασε μια
πρώτη αναλυτική περιγραφή του τρόπου με τον οποίο θα αξιολογήσει
τις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, σε μια προσπάθεια να στηρίξει τη
βαλλόμενη φερεγγυότητα του τομέα. Ο κίνδυνος είναι να αποκαλύψει
βλάβες για τις οποίες δεν θα υπάρχουν τα υλικά θεραπείας. Είναι σαν
να ξεκινάς σκληρό γυάλισμα σε ταλαιπωρημένο χρώμα, χωρίς να έχεις
εξασφαλίσει το κερί «που θα καλύψει τα σκασίματα». Αυτή η ανησυχία
έριξε τις μετοχές των ευρωπαϊκών τραπεζών την Τετάρτη. (Μια πτώση,
ωστόσο, που ακολούθησε ένα από τα πιο εντυπωσιακά ανοδικά σερί από
το 2009.)
***
Η «άσκηση» θα ξεκινήσει τον Νοέμβριο και θα ολοκληρωθεί ένα χρόνο
αργότερα, λίγο πριν η ΕΚΤ αναλάβει κι επίσημα τον εποπτικό της ρόλο
για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Στο χρόνο που μεσολαβεί μπορεί
να ισχυρίζεται ότι διενεργεί τον πιο ενδελεχή έλεγχο, τον πιο
γεωγραφικά εκτεταμένο, με τα περισσότερα υποκείμενα. Γενικό
κριτήριο, οι τράπεζες να έχουν 8 ευρώ στα «ταμεία» τους για κάθε
100 ευρώ «δανείων». Η ΕΚΤ δημοσίευσε λίστα με 128 τράπεζες, ή το
85% του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Σε αυτές
συμπεριλαμβάνονται οι τέσσερις μεγάλες ελληνικές. Η λίστα θα
οριστικοποιηθεί αρχές του 2014.
***
Είναι η πρώτη προσπάθεια της Φρανκφούρτης να φορέσει το καπέλο του
ενιαίου επόπτη και να δημιουργήσει την αίσθηση μιας ομοιογενούς
τραπεζικής αγοράς, έργο δύσκολο: τα τραπεζικά συστήματα, η πρόσβασή
τους σε κεφάλαια και το κόστος προμήθειάς τους χρωματίζονται από
τις πιέσεις των κρατών που τα φιλοξενούν. Το πέρασμα σε κοινή
εποπτεία είναι ένας μακρύς δρόμος με πολλά αδιευκρίνιστα σημεία. Η
διαδικασία θα ξεκινήσει με την ΕΚΤ να κάνει έναν πρώτο έλεγχο στο
ενεργητικό των τραπεζών. Θα ακολουθήσει πλήρης έλεγχος στους
ισολογισμούς. Κάπου εκεί θα συνδράμει η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή
(ΕΒΑ), που χειρίστηκε τα προηγούμενα στρες τεστ. Τα αποτελέσματα θα
ανακοινωθούν τον Νοέμβριο του 2014. Μέχρι τότε, ο Μάριο Ντράγκι
ελπίζει ότι θα έχει περιγραφεί «το μετά». Θα έχει δηλαδή συστηθεί ο
μηχανισμός που θα αναλάβει τη διαχείριση των προβληματικών τραπεζών
– που θα τις ενισχύει ή θα τις διαλύει με τάξη. Ο Ευρωπαίος
κεντρικός τραπεζίτης επανέλαβε ότι δεν θα έχει σχέση με αυτόν: Θα
πρέπει να είναι ανεξάρτητος από την ΕΚΤ. Είπε ακόμη πως δεν θα
διστάσει να «κόψει» τις τράπεζες που δεν θα ικανοποιήσουν τα
κριτήρια. Το θέμα είναι το πώς.
***
Αυτός ο μηχανισμός είναι προς το παρόν ορφανός – η τραπεζική ένωση
έχει μεγαλύτερο δρόμο ώς την ολοκλήρωσή της. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε
έχει πει ότι για να υπάρξει απευθείας ανακεφαλαιοποίηση από τον
Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Διάσωσης θα πρέπει να αλλάξει η νομοθεσία στη
Γερμανία. Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ είπε πως μόνο σε «εξαιρετικές
περιπτώσεις» θα μπορούν τα ευρωπαϊκά ταμεία να στηρίξουν απευθείας
τράπεζες.
***
Η ανάλυση να αγνοεί τα σημεία των καιρών. Πέρα από άσκηση αντοχής
των τραπεζών, η τελευταία πρωτοβουλία Ντράγκι αποτελεί άσκηση
διαχείρισης προσδοκιών και χρονοδιαγραμμάτων – μια άσκηση
εξασφάλισης ηρεμίας με τις αγορές: Το «θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί
για να διαφυλάξουμε το ευρώ», που είπε τον Αύγουστο του 2012,
αγόρασε έναν και πλέον χρόνο εποικοδομητικής ηρεμίας για την
Ευρώπη. Το τωρινό «αρχίζουμε να κάνουμε ό,τι πρέπει», για να
διασφαλίσουμε την αξιοπιστία των τραπεζών, τους χαρίζει ασυλία και
μεταθέτει την πίεση για τον Νοέμβριο του 2014. Ο Ντράγκι έχει
δείξει ότι έχει το χάρισμα με τους επενδυτές. Η δεύτερη ευχή του
ξεκινά τώρα.