Τα εορταστικά τραπέζια κινούνται με μεγάλη ευκολία από την ευτυχία
στην απελπισία. Σπανιότερα το αντίστροφο. Ειδικά τα οικογενειακά.
Οι ισορροπίες είναι εύθραυστες, πάντα υπάρχει μία τουλάχιστον
βεντέτα ανάμεσα στα μέλη, που εκείνη την ημέρα βάζει τα καλά της
για την ετήσια ανακωχή, τα χαμόγελα και η ευγένεια προσπαθούν να
καλύψουν (όχι πάντα με επιτυχία) εντάσεις που υποβόσκουν χρόνια.
Κάπως έτσι κυλούσαν Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά προ κρίσης.
Τα τελευταία χρόνια, η ατζέντα των οικογενειακών συναντήσεων έχει
διαμορφωθεί αναλόγως. Βασικό θέμα συζήτησης η θέρμανση. Εφόσον στις
περισσότερες πολυκατοικίες τα καλοριφέρ ανάβουν ανεπαρκώς ή
καθόλου, οι θερμοκρασίες των διαμερισμάτων είναι μια διαρκής
υπόμνηση της ζωής «αλλιώς». Ανεργία, πολιτική, αδιέξοδα, εκλογές,
πρόσωπα της επικαιρότητας, όλα σχεδόν περνούν από το εορταστικό
τραπέζι, που θυμίζει, ως προς τη θεματολογία του, κεντρικό δελτίο
ειδήσεων. Αργά ή γρήγορα έρχεται η αντιπαράθεση. Και τότε
αναδύονται πάθη που ελάχιστα έχουν να κάνουν με την πολιτική
επιχειρηματολογία και σκέψη· συνδέονται κυρίως με τις προσωπικές
σχέσεις, αρδεύονται από την ανεξάντλητη δεξαμενή τραυμάτων και
απωθημένων.
Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο πριν και στο μετά την κρίση; Ναι. Και η
αλλαγή δεν είναι μόνο οικονομική. Γιατί, με όλες τις δυσκολίες,
όπως και να ’χει, το τραπέζι θα είναι εορταστικό. Η αλλαγή είναι
στις διαθέσεις, στις πίσω σκέψεις, στα βλέμματα που βαραίνουν πότε
από παραίτηση πότε από καχυποψία. Δεν λείπουν ούτε οι αγκαλιές ούτε
οι ευχές. Δεν λείπουν οι καλές προθέσεις. Εκείνο που εξαντλείται
είναι η ανοχή. Η κόπωση δεν είναι ατομική υπόθεση. Είναι συλλογική.
Λιγοστεύει η χαρά, οι πηγές που την τροφοδοτούσαν στερεύουν η μία
μετά την άλλη. Μεγαλώνουμε απότομα και παρά φύσιν. Το βλέπεις και
στα νέα παιδιά που καλούνται, έστω και αν δεν δηλώνεται πάντα, να
αντιμετωπίσουν έναν κόσμο πιο απαιτητικό και περίπλοκο. Τα όρια
συνεχώς μετατοπίζονται. Στην οικογενειακή σύναξη είναι προνομιούχος
εκείνος που, με μεταπτυχιακό, βρίσκει σταθερή δουλειά με 580 ευρώ
τον μήνα. Κι εκείνος δηλώνει ευτυχής και ικανοποιημένος.
Συρρικνώνονται ανάγκες, επιθυμίες, προθέσεις.
Οι ψυχραιμότεροι μιλούν για «μετάβαση». Για κοσμοϊστορικές
μετατοπίσεις σε παγκόσμια κλίμακα, από τις οποίες θα προκύψει ένας
νέος ανθρωπότυπος: με πολλές δεξιότητες, ανήσυχος, περίεργος,
καθόλου εφησυχασμένος, χωρίς σταθερή απασχόληση. Για μια χώρα όμως
στην οποία η δουλειά στο Δημόσιο αποτελούσε σκοπό ζωής, το
καινούργιο λεξιλόγιο μοιάζει μόνο με καταστροφή.
Οι εντάσεις αυξάνονται όταν σερβίρεται το κυρίως πιάτο ή, αν το
υπολογίσουμε σε χρόνο, μετά το πρώτο ημίωρο. Τότε, «εμφανίζονται»
στο τραπέζι παρατάξεις, πολιτικοί αρχηγοί, βουλευτές, τάσεις,
κινήσεις που εξουδετερώνονται ή αποθεώνονται με συνοπτικές
διαδικασίες, έωλα επιχειρήματα και ελλιπή ή μονομερή ενημέρωση. Μια
φράση από εδώ κι από εκεί, ζάπινγκ τίτλων και σκόρπιων πληροφοριών,
ένα παζλ που συμπληρώνεται ακατάστατα, νευρικά, θυμικά, σχεδόν
αυτιστικά.
Στα τραπέζια των ημερών χτίζονται μόνο βεβαιότητες· λες και όσο
ρευστοποιείται ο κόσμος γύρω μας, τόσο ο (δια)λόγος γίνεται
απόλυτος, φτωχαίνει. Περιχαρακωνόμαστε ολοένα και περισσότερο.
Αυτοσυντήρηση; Αμυνα; Εναντίον ποιου και γιατί;
Ξαναβρισκόμαστε αυτές τις μέρες γύρω από το τραπέζι. Οικογένειες,
συγγενείς, φίλοι. Με απώλειες ο καθένας, μικρότερες ή μεγαλύτερες.
Δεν λείπει η έγνοια, ούτε η αγάπη. Το μόνο που χάνεται είναι η
κατανόηση.