.. .στο «Μετά»!
Ανέκαθεν έβλεπα με κάτι σαν «θαυμασμό», κάποτε με -ομολογία είναι αυτή τώρα…- «ζήλια», τα μοντέρνα γραφεία κάποιων επιχειρήσεων, ιδιωτικών και μη… Σύγχρονες εγκαταστάσεις, «πλούσια» και λαμπερή επίπλωση, περιβάλλον εργασίας σαν «μετέωρο» ανάμεσα στο σήμερα και το χολιγουντιανό «Αύριο».
Ηταν και η πρόσφατη (προ του τρομοκρατικού χτυπήματος) επίσκεψη στη Νέα Υόρκη, που ήρθε να ενισχύσει τούτον τον θαυμασμό στο «μοντέρνο». Εκεί, στη μητρόπολη του καπιταλισμού, εκεί στην πόλη που έμοιαζε ολόκληρη να κινείται με ρυθμούς γρήγορους -αν όχι ιλιγγιώδεις- από το παρόν στο μέλλον!
Ετσι, ήταν σχεδόν αναπόφευκτο, μόλις αντίκρισα (έστω και πριν ολοκληρωθεί η κατασκευή τους) τα νέα γραφεία της «K» στο Φάληρο, πριν από ελάχιστα 24ωρα, να χαμογελάσω. Θα ήμουν κι εγώ, σε λίγο καιρό, «κοινωνός» του «σύγχρονου». Ομως…
…σαν κάθησα, σήμερα Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2001, στο γραφείο του τρίτου ορόφου, στο επί της οδού Σωκράτους κτίριο της εφημερίδας, να γράψω τούτο το τελευταίο (από το κέντρο των Αθηνών) σημερινό σημείωμα, το «σύγχρονο», το μοντέρνο, το όποιο «λαμπερό» Αύριο, έμοιαζαν -και μοιάζουν- τόσο ξένα! Είναι το «Χθες» που εγκλωβίζει τη σκέψη, που παγιδεύει τα συναισθήματα και παρασύρει το βλέμμα στους χώρους αυτού του ιστορικού κτιρίου. Στους διαδρόμους, στις σκάλες, στα φώτα, στους τοίχους… Νέος στην ηλικία, νεότατος σε σχέση με την ιστορία αυτού του κτιρίου, προσπαθώ τούτες τις τελευταίες ώρες να «κλέψω» λίγη από τη γεύση της Ιστορίας. Ιστορίας η οποία δεν γράφτηκε μόνον από ανθρώπους με αναγνωρισμένη αξία και αναμφισβήτητη εγκυρότητα… Αλλά, όπως είχα τη χαρά και την τιμή να συναντήσω ορισμένους εξ αυτών, τα τελευταία χρόνια, από Ανθρώπους και Δημοσιογράφους με ήθος και ευαισθησία.
Σ’ αυτό το μικρό «ταξίδι» που έκανε το βλέμμα στους χώρους, σ’ αυτήν τη μικρή «απόδραση» της σκέψης και των συναισθημάτων στο παρελθόν, ανακάλυψα και πάλι την ανεπανάληπτη λαμπρότητα που τίποτα το μοντέρνο, τίποτα το σύγχρονο δεν έχει καταφέρει να κατακτήσει! Πολύ φοβούμαι δε, ότι ούτε θα το καταφέρει ποτέ! Οσο κι αν εύχομαι να συμβεί το αντίθετο…
Για να γίνει κάτι τέτοιο, κάποια στιγμή, θα πρέπει βεβαίως οι Ανθρωποι να μεριμνήσουν. Εκείνοι που πήραν τη σκυτάλη και οι άλλοι, οι οποίοι κάποτε θα την παραλάβουν με τη σειρά τους. Αυτή τη σκυτάλη θα πρέπει να την κρατήσουν με σεβασμό, με ήθος και με το κεφάλι ψηλά. Οχι για όσα γίνονται ή μέλλει να συμβούν. Οχι μόνο γι’ αυτά. Αλλά περισσότερο και κυρίως για εκείνα τα οποία πέρασαν! Διότι αυτά εμπνέουν με το μεγαλείο τους. Και αυτά διδάσκουν με τα λάθη ή τις παραλείψεις. Διότι, τελικά, είναι οι άνθρωποι που «γέμισαν» τα κτίρια, που τους έδωσαν ζωή, που τα «χρωμάτισαν» με γέλια και φως, που πλημμύρισαν τους χώρους με τις φωνές και -κάποτε- με τη σιωπή τους.
Μα, το κακό είναι ότι ο σύγχρονος κόσμος μας, οι ρυθμοί του και οι -τις περισσότερες φορές- «πλαστές» ανάγκες του παρασύρουν ουκ ολίγους εξ ημών να ζούμε το «τώρα», κυνηγώντας το «μετά» χωρίς να υπολογίζουμε και -δυστυχώς κάποιες φορές…- χωρίς να σεβόμαστε το «πριν». Μάθαμε έτσι, σχετικά γρήγορα, να λειτουργούμε αντιμετωπίζοντας ως δεδομένα πολλά πράγματα και καταστάσεις. Με αποτέλεσμα να μην τα εκτιμάμε. Θαμπωμένοι, συχνά, από την απατηλή λάμψη της «εδώ και τώρα και για λίγο» ικανοποίησης, δεν κάνουμε τον κόπο να αναλογιστούμε ότι τίποτα, μα τίποτα δεν είναι δεδομένο! Οτι κάποιοι έδωσαν τη ζωή τους για να κατακτήσουν αυτό το «δεδομένο» και κάποιοι, λίγο αργότερα, για να καταστήσουν αυτήν την κατάκτηση… κτήμα δικό μας.
…και δυστυχώς, έτσι γίνεται. Πολλά τα παραδείγματα στη σύγχρονη (και όχι μόνον ελληνική) κοινωνία μας. Μοιάζει να μην έχει τέλος ο κατάλογος με τις σύγχρονες «κατακτήσεις» που δεν έχουν διάρκεια. Που καταρρέουν με πάταγο, αφήνοντας πίσω τους σκόνη. Ενοχλητική για όλους μας σκόνη. Μοιάζει να μην έχει τέλος ο κατάλογος με τα πολυτελώς τυλιγμένα κουτιά. Πλην όμως, με τα δίχως περιεχόμενο κουτιά…
Δεν είναι δογματική προσήλωση στο παρελθόν αυτή… Δεν είναι «θεοποίηση του Χθες» ή φόβος και εξ αυτού του λόγου άρνηση μπροστά στο Αύριο. Είναι μια απλή απόπειρα καταγραφής -αποτύπωσης στο χαρτί- ενός γλυκόπικρου συναισθήματος.
Πικρού για τον (απο)χωρισμό, αλλά και γλυκού γιατί θέλουμε να πιστεύουμε ότι έχουμε τη δυνατότητα -ελπίζω και την ικανότητα- να μην αφήσουμε να χαθούν η Μνήμη και ο σεβασμός μας προς όλα όσα έγιναν πριν από μας. Και αλίμονο. Οχι τόσο για μας, αλλά και για τα παιδιά μας. Αλίμονο αν σβήσουμε τη Μνήμη. Αν φανούμε ασεβείς. Αν καταστρέψουμε, χωρίς να έχουμε το παραμικρό δικαίωμα για κάτι τέτοιο, όσα κληρονομήσαμε… Οσα, τελικώς, «δανειστήκαμε» από τις επόμενες γενιές – δώρο Θεού τούτη η κληρονομιά, τούτο το «δάνειο»!
«Εστω για λίγο»!
Στην αρχή, λοιπόν, το ερμήνευσα ως «αμέλεια». Αλίευσα την αιτιολογία της καθυστέρησης στη γνωστή αναβλητικότητα που διακρίνει τον προγραμματισμό μου. Ο λόγος για την καθυστέρηση στην ετοιμασία των «προσωπικών» αντικειμένων μου από το γραφείο του τρίτου ορόφου στη Σωκράτους. Η ειδοποίηση από τους αρμοδίους σχετικώς με το χρονοδιάγραμμα της «μετακόμισης» στις νέες εγκαταστάσεις της εφημερίδας, άρα και για το πότε θα έπρεπε να έχει τακτοποιηθεί από τον καθένα η διαδικασία τακτοποίησης για τη μεταφορά τους των φακέλων και των αρχείων από τα συρτάρια και τα ράφια, έγινε προ αρκετών ημερών.
Τακτοποιώντας μόλις χθες, πάλι τελευταία στιγμή, τα δικά μου «προσωπικά αντικείμενα», κατάλαβα ότι τούτη τη φορά είχα αδικήσει τον εαυτό μου: Δεν ήταν η αναβλητικότητα. Ηταν που δύσκολα θα αποχωριζόμουν αυτόν τον χώρο. Ηταν που ήμουν για ακόμα μία φορά «εγκλωβισμένος» ανάμεσα στις μνήμες και τις προσδοκίες. Ηταν που είχα παραβεί την υπόσχεση να μη «δεθώ» πάλι με «αντικείμενα». Και είχε περάσει πολύς καιρός, είναι η αλήθεια, από τότε που έδινα αυτήν την υπόσχεση στον εαυτό μου.
…και τώρα, την ώρα της «παραβίασης» αυτής της υπόσχεσης, καταλαβαίνω ότι δεν ήταν που βρέθηκα σε στιγμή αδυναμίας… Αλλά ήταν -είναι- η «δύναμη», η γοητευτική δύναμη των συγκεκριμένων «αντικειμένων» που δεν μπορούσε παρά να κάμψει, έστω για λίγο, την όποια προσωπική υπόσχεση. Γιατί κάποτε, πραγματικά, έρχονται στιγμές που οι όποια υπόσχεση, όσο ισχυρή κι αν μοιάζει, θα υποχωρήσει… Εστω για λίγο… Εστω λίγο… Σαν σε ένδειξη σεβασμού, μόλις αντικρίσει την Ιστορία!
Με το καλό, λοιπόν, να ξαναανταμώσουμε!..
(Υ.Γ. Παραδώσαμε το κείμενο, βγήκαμε από το κτίριο και επιστρέψαμε. Το ζητήσαμε πίσω για να συμπληρώσουμε τούτες τις τελευταίες αράδες: Ηταν η πρώτη φορά που βγαίνοντας στο δρόμο, στην πολύβουη οδό Σωκράτους, ο ήχος της πόρτας που πίσω έκλεινε, σκέπαζε κάθε άλλο θόρυβο, κάθε ενοχλητικό θόρυβο της καθημερινότητας στην Ομόνοια. Δεν είχε ξανασυμβεί. Και υπό αυτήν την έννοια αποτελεί «είδηση». Και έπρεπε να καταγραφεί κι αυτή…)
ιβ. Μετά τη μεταβίβαση της κυριότητας του οριστικά μεταφερόμενου σκάφους στη μικτή εταιρεία, το σκάφος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αλιευτικές δραστηριότητες διαφορετικές από εκείνες που επιτρέπονται από τις αρμόδιες αρχές της τρίτης χώρας, ούτε από άλλους πλοιοκτήτες, κατά τη διάρκεια πενταετούς περιόδου από τη μεταβίβασή του.