Προηγείται φραξιονιστική εξασφάλιση ερεισμάτων στον κομματικό μηχανισμό ή εμφανής και αδικαιολόγητη εύνοια του αρχηγού. Ακολουθεί θητεία λίγων ετών στο αφεντάτο των ταγών, στην τάξη των «πρωτοκλασάτων» στελεχών. Και γίνεται αυτονόητη η ικανότητα χειρισμού οποιουδήποτε κρατικού αξιώματος. Δεν υπάρχουν απαιτήσεις εξειδίκευσης των κυβερνητικών στελεχών. Απαξ και εισέλθει ο ευνοημένος (των μηχανισμών ή του αρχηγού) στη χορεία των προβεβλημένων, χρίεται αυθέντης και δεσπότης σε οποιονδήποτε τομέα κρατικής λειτουργίας.
Αναξιοπρεπές επάγγελμα η πολιτική, πρέπει να είμαστε ευγνώμονες που υπάρχουν ακόμη άνθρωποι διατεθειμένοι να το αναλάβουν. Δεν χρειάζεται κανένα τυπικό προσόν, ούτε πτυχίο ούτε εξειδίκευση, ούτε προϋπηρεσία ευδόκιμος – τίποτε. Ακόμη και με χαμηλότατο δείκτη ευφυΐας, με ανικανότητα έκφρασης και κωμική άγνοια της μητρικής του γλώσσας μπορεί το κομματικό στέλεχος να υπουργήσει τα καίρια του συλλογικού βίου. Είναι για την κοινωνία μας αυτονόητο.
Τους αποδεχόμαστε σαν ικανούς να διαχειριστούν οποιαδήποτε αρμοδιότητα. Γι’ αυτό και μεταπηδούν από υπουργείο σε υπουργείο σαν σοφοί παντογνώστες, αντιστάσεως μη ούσης. Από την άκρα επιστημονική πολυπλοκότητα της σύγχρονης πολεμικής τεχνολογίας και στρατηγικής μεταφέρονται ως εξίσου ειδήμονες στον σχεδιασμό της βιομηχανικής ανάπτυξης, στη διαχείριση των παραγωγικών λειτουργιών της αγοράς. Από τα ερμητικώς εξειδικευμένα σήμερα προβλήματα της εκπαίδευσης μεταφυτεύονται (χωρίς την παραμικρή προετοιμασία ή προειδοποίηση) στα λαβυρινθώδη προβλήματα λειτουργίας της δικαιοσύνης και του σωφρονιστικού συστήματος. Από την άσκηση της κυβερνητικής προπαγάνδας και τη μεθόδευση της παραπληροφόρησης μεταπηδούν στην αναμέτρηση με το πολυσύνθετο πρόβλημα της ανεργίας και των κοινωνικών ασφαλίσεων. Κλπ., κλπ.
Γνωστή η αιτιολογία που προβάλλεται: αυτός ήταν πάντα ο ρόλος των πολιτικών. Η πολιτική είναι ταλέντο ηγετικό, όχι επιστήμη. Να ξέρεις να λειτουργείς επιτελικά σε οποιονδήποτε τομέα: να ιεραρχείς προτεραιότητες, να συντονίζεις ευθύνες, να αναθέτεις αρμοδιότητες. Κυρίως, να προστατεύεις τον κοινωνικό χαρακτήρα των κρατικών λειτουργιών. Είναι άλλης τάξεως από την επιστημονική εξειδίκευση η λογική της πολιτικής.
Δύσκολο να συζητηθεί σε μια επιφυλλίδα το πραγματικό αντίκρισμα τέτοιων επιχειρημάτων σήμερα. Εξάλλου λίγο – πολύ γνωρίζουμε όλοι σε τι δαπανάται κατά κανόνα το πολιτικό «ταλέντο» ηγεσίας: Πρώτιστο (ίσως και μοναδικό) έργο κάθε υπουργού είναι να εξισορροπεί με συμβιβασμούς τα άνομα συμφέροντα που λυμαίνονται το πεδίο αρμοδιοτήτων του υπουργείου του. Να εξασφαλίζει και κάποια οικονομικά ωφελήματα για το κόμμα. Να ικανοποιεί πελατειακά αιτήματα της εκλογικής του περιφέρειας. Να είναι συνεχώς σε ραδιόφωνα και τηλεοράσεις για να διατηρεί το status του «πρωτοκλασάτου». Και, αν μείνει χρόνος και κουράγιο, να επιχειρήσει κάποιες πρωτοβουλίες που ο επόμενος υπουργός σίγουρα θα τις καταργήσει.
Θλιβερό επάγγελμα σήμερα η πολιτική, μπορεί να το ασκήσει ακόμη και ένας αφοσιωμένος στον αρχηγό αφισοκολλητής, δεν χρειάζονται ικανότητες και καλλιέργεια, προσόντα σχεδιασμού, συντονισμού, δημιουργικής φαντασίας. Οσο το Σύνταγμα στην Ελλάδα θα είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της αχαλίνωτης κομματοκρατίας, το κράτος θα το διαχειρίζονται οι «πρωτοκλασάτοι» της εύνοιας ή της φράξιας – δηλαδή κράτος δεν θα μπορέσει να λειτουργήσει. Δεν μπορεί να λειτουργήσει στην Ελλαδα κράτος, γιατί οι σχέσεις κοινωνίας-εξουσίας είναι ακόμη παγιδευμένες στο σύνδρομο σκλάβου-αφέντη. Η συγκαταρίθμηση στο αφεντάτο των ταγών προϋποθέτει ακόμη άμετρο λιβανωτό στον εκάστοτε πρώτο: να σηκώνεσαι όρθιος και να τον χειροκροτείς, να ταπεινώνεσαι εξευτελιστικά παρέχοντας συνεχώς εχέγγυα δουλοφροσύνης.
Και ο αυτοεξευτελισμός θα υπεραναπληρωθεί οπωσδήποτε. Με πληθωρική επίδειξη (στους αποκάτω) σπουδαιοφάνειας και κομπασμού. Με αλαζονεία και ιταμότητα στο βλέμμα, στο σαρδόνιο χαμόγελο, στις κουρδισμένες χειρονομίες, στην προπέτεια της συμπεριφοράς.
Είναι κοινωνικό στην Ελλάδα σύμπτωμα η παγίδευση στο σύνδρομο σκλάβου-αφέντη, δεν περιορίζεται στους πολιτικούς. Επιτέλους, στην πολιτική λειτουργούν ασφυκτικές εξαρτήσεις: η υπουργοποίηση εξαρτάται απόλυτα από την εύνοια του πρωθυπουργού, το ίδιο και η συμπερίληψη στο εκλογικό κομματικό ψηφοδέλτιο. Αλλά ένας χειροτονημένος (τελειωτικά και ισόβια) επίσκοπος, κατεστημένος μητροπολίτης, ποιον λόγο έχει να τρέχει να συλλειτουργήσει με τριάντα συνεπισκόπους του στα «ονομαστήρια» του Αρχιεπισκόπου, να πλειοδοτεί σε εμετικό λιβανωτό και χαμερπείς κολακείες προς τον απλώς πρώτο μεταξύ ίσων;
Και ο Αρχιεπίσκοπος πώς είναι δυνατόν να ανέχεται αυτήν τη δημόσια επίδειξη δουλοφροσύνης επισκόπων ποιμεναρχών; Γιατί δεν αποπέμπει αυθημερόν τους παραγωγούς προγραμμάτων και τους εκφωνητές του ραδιοφωνικού σταθμού της Εκκλησίας που την ημέρα των «ονομαστηρίων» του του ανέπεμπαν τόσο δουλοπρεπή σε υπερβολές εγκώμια και διθυράμβους, ωσάν το καθεστώς στην Εκκλησία να είναι σταλινικό ή μαοϊκό;
Οι σχέσεις κοινωνίας-εξουσίας στη σημερινή Ελλάδα είναι δείχτης όχι μόνο δεδομένης, αλλά και δραματικά επιδεινούμενης συνεχώς υπανάπτυξης. Νόμιζε κανείς ότι με τις επανειλημμένες εκλογικές επιβραβεύσεις του παπανδρεϊκού αμοραλισμού και μηδενισμού, η ελλαδική κοινωνία είχε εξαντλήσει κάθε όριο αυτοϋποβιβασμού, απώλειας των κριτηρίων ποιότητας. Ομως η είσοδος στη φάση «εκσυγχρονισμού» της πολιτικής και «αναγέννησης» του εκκλησιαστικού βίου επιφύλασσε και άλλες εκπλήξεις.
Η παγίδευση στο σύνδρομο σκλάβου-αφέντη μοιάζει να έχει ρίζες οργανικές, πέρα από επικαιρικές συγκυρίες.
Σύγχυση και ανασφάλεια στον ύψιστο βαθμό. Η αμερικανική κοινωνία προσπαθεί να καταλάβει πώς έγινε και ξαφνικά με το δολοφονικό κτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου απειλείται τόσο σοβαρά από τόσους εχθρούς, πώς γίνεται να έχει βρεθεί τόσο ευάλωτος ένας κρατικός μηχανισμός στον τομέα της ασφαλείας για τον οποίον ξοδεύονται ετησίως τεράστια κονδύλια από τον δημόσιο προϋπολογισμό, πώς γίνεται να έχει αναπτύξει τέτοια μεγάλη δραστηριότητα και δύναμη διεθνώς το «κύκλωμα» του Μπιν Λάντεν και να προκαλεί ευθέως την υπερδύναμη, χωρίς να έχει εντοπισθεί εγκαίρως από τις Αμερικανικές Υπηρεσίες.