Αντιλογοι/Του Χρήστου ΠαναγόπουλουαΕίναι φανερό ότι στον τόπο αυτόν μάθαμε πλέον (και ίσως μας αρέσει) να ζούμε με «φούσκες». Τα προηγούμενα χρόνια ήταν το Χρηματιστήριο. Εκατομμύρια μικροεπενδυτές έχασαν τις οικονομίες τους, με την προσδοκία αστρονομικών κερδών, έχοντας αφελώς πειστεί από κυβερνητικούς και άλλους παράγοντες ότι ο δείκτης της Σοφοκλέους έχει μόνον… θετικό πρόσημο. Ετσι, άλλαξαν χέρια μερικά τρισεκατομμύρια που κατέληξαν στις τσέπες λίγων και «εκλεκτών», η εμπιστοσύνη του κοινού στον θεσμό επλήγη ανεπανόρθωτα, ενώ η Σοφοκλέους απαξιώθηκε ως εργαλείο ανάπτυξης σε μία ιδιαιτέρως ανταγωνιστική εποχή.
Κι όμως, οι περισσότεροι δεν φαίνεται να διδάχθηκαν από αυτήν την ιστορία και μοιάζουν τώρα έτοιμοι να πέσουν στην επόμενη παγίδα. Απειροι στη χάραξη επενδυτικών στρατηγικών, όσοι έχουν κάποιες μικρές οικονομίες, παρακολουθούν την πτώση των επιτοκίων, την χαμηλή απόδοση των ομολόγων, την αναξιοπιστία και το ρίσκο του XAA και στρέφονται σε ένα πιο σίγουρο (υποτίθεται) χώρο: τα ακίνητα. Παραδοσιακός τομέας σίγουρης τοποθέτησης χρημάτων τις προηγούμενες δεκαετίες, χωρίς μεγάλες αποδόσεις, αλλά με τη βεβαιότητα ότι δεν πρόκειται να χαθούν τα κεφάλαια. H αγορά αυτή κατάφερε να γίνει αξιόπιστη και να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης, καθώς στο χώρο απασχολούνται χιλιάδες εργαζόμενοι εκατοντάδων επαγγελμάτων, αλλά και πηγή εσόδων για το κράτος, που φορολογεί βαριά κάθε πράξη μεταβίβασης.
Ξαφνικά, λοιπόν, «εισέβαλαν» στο χώρο οι πολλοί. Ετοιμοι, «με τα λεφτά στο χέρι» άρχισαν να αγοράζουν γη και ακίνητα σε όποια τιμή τους έλεγαν, χωρίς πολλά παζάρια και, κυρίως, χωρίς να μελετήσουν τις προοπτικές ανάπτυξης της κάθε περιοχής. Γρήγορα στήθηκε η επόμενη, μετά το XAA, «φούσκα», στην Αττική, αλλά και στις περιοχές όπου οι «έχοντες» της πρωτεύουσας επιλέγουν να κάνουν τις διακοπές τους, κυρίως στα νησιά.
Η εκτόξευση της τιμής των ακινήτων είναι τέτοια σε ορισμένες περιοχές, που θυμίζει την τρελή κούρσα των μετοχών. Διπλασιασμός και τριπλασιασμός της αξίας είναι το συνηθέστερο και φυσικά πρόκειται για ποσά δεκάδων εκατομμυρίων δραχμών. Ενα μόνον παράδειγμα αρκεί. Ενα μέτριο διαμέρισμα των βορείων προαστίων κοστίζει σήμερα περισσότερο από αντίστοιχο διαμέρισμα σε καλή περιοχή του Παρισιού. H απογείωση των τιμών, μάλιστα, αποτυπώνεται καλύτερα στις λεγόμενες υποβαθμισμένες περιοχές, όπου λογικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Και όμως, παρ’ όλο που και εδώ οι ειδικοί του κλάδου, προειδοποιούν ότι η αγορά έχει υπερθερμανθεί και ότι χρειάζονται «διορθωτικές» κινήσεις, προς το παρόν κανείς δεν έχει συγκινηθεί. Το μόνο παρήγορο είναι ότι στον τομέα αυτόν δεν υπάρχει περίπτωση κρατικής παρέμβασης, οπότε κάποια στιγμή η ίδια η αγορά θα αυτορρυθμιστεί. Και τότε, φυσικά, θα βρεθούν εκτεθειμένοι εκείνοι που και σ’ αυτήν την περίπτωση, όπως και στο XAA, έσπευσαν να τοποθετηθούν χωρίς γνώση και πραγματική αξιολόγηση των δεδομένων.