Οχι. Σε πείσμα των όσων δίδαξε ο Λομπρόζο, δεν ήταν τα χαρακτηριστικά του κ. Μάικλ Γουέστ, που πρόδιδαν ότι ήταν ανειλικρινής όταν, μιλώντας για την πρώτη κλωνοποίηση ανθρώπινου εμβρύου, δήλωνε: «Προσπαθώ μόνο να βοηθήσω άρρωστους ανθρώπους». Μπορεί μέσα στις κόρες των ματιών του να αχνοφαινόταν το σήμα του δολαρίου, δεν ήταν όμως το πρόσωπό του που ανάβλυζε κερδοσκοπική διάθεση. Ηταν ο τίτλος του: «πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος» της εταιρείας ACT – τίτλος που υποδηλώνει κυρίως εταιρικές αποφάσεις και ισολογισμούς, μετοχές και πολύ λιγότερο αγωνιώδη προσπάθεια υπέρ της ανθρώπινης ζωής.
Επ’ αυτού, ο κ. Γουέστ θα είχε μιαν εύλογη ένσταση. Θα επεσήμαινε ότι, αν ομολογούσε ανοικτά πως οι επιστημονικές του αναζητήσεις αποβλέπουν και στο χρήμα, θα κλόνιζε τη θέση του στον δημόσιο διάλογο. Ολοι θα «έπεφταν να τον φάνε» – κι ας είναι παγκοίνως γνωστό ότι των περισσότερων οι «ευγενείς» προσπάθειες δεν είναι άμοιρες οικονομικών προσδοκιών. Αν ο κ. Γουέστ εξοργιζόταν αρκετά, θα μπορούσε μάλιστα να ρωτήσει το εξής απλό: βάσει ποιας -συνεπούς- λογικής είναι (ηθικώς) επικριτέος εκείνος που επιχειρεί να παρατείνει την ανθρώπινη ζωή αποβλέποντας και στο χρήμα – και όχι εκείνος που εμποδίζει την προσπάθεια αυτή επικαλούμενος το «θέλημα του Θεού»; Γιατί το «θέλημα» αυτό θα εμποδίσει την κλωνοποίηση, όταν δεν εμπόδισε τις επεμβάσεις και τις μεταμοσχεύσεις, αλλ’ ούτε τους «επαναστατικούς» τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος έγινε ήδη «θεός» από άποψη δυνατοτήτων μαζικής καταστροφής;
Ο κ. Γουέστ θα είχε δίκαιο – όχι μόνο στο θέμα της οικονομικής δράσης, αλλά και στο ιστορικό-φιλοσοφικό σκέλος. Καμία θεολογική επιφύλαξη δεν ανάσχεσε τελικώς την προσπάθεια του ανθρώπου να επιβεβαιώσει τη δική του θέση ως θεού, νικώντας στον αγώνα του με τη φύση (και με τους άλλους ανθρώπους). Την ίδια την εξέλιξη και την ιστορία, κακά τα ψέματα, τις αντιλαμβανόμαστε ως ανθρώπινη εξέλιξη και ανθρώπινη ιστορία. Οι απόψεις που θέλουν τον άνθρωπο να επιδιώκει κάτι προ-τεθειμένο από κάποιον έξω από αυτόν -και άρα να κρίνεται από κριτές και με κριτήρια εκτός της ανθρώπινης ζωής- βρίσκονται σε άτακτη υποχώρηση.
Ακριβώς επειδή τα κριτήρια τέτοιου είδους έχουν στην πράξη καμφθεί, δεν παρακώλυσαν ποτέ, ούτε από πλευράς των «πολιτισμένων» κοινωνιών, την επιδίωξη της ευημερίας και της εξουσίας με κάθε διαθέσιμο μέσον. Ούτε συζήτησε σοβαρά κανείς αν, π.χ., οι εγχειρήσεις μπάι-πας παρεμβαίνουν στη θεία βούληση, ούτε αν είναι σωστό να διατίθεται το ποσό γι’ αυτές, τη στιγμή που με τα μισά θα σώζονταν δεκάδες παιδιά από τη λιμοκτονία, ούτε -ακόμη- αν είναι δίκαιο να διαλύσει ένα κράτος κάποιο άλλο σκοτώνοντας χιλιάδες για να εμπεδώσει την εξουσία του τη στιγμή που υπέρτατη εξουσία είναι ο Θεός. Οι αποφάσεις λαμβάνονταν ανέκαθεν χωρίς να σκοτίζεται κανείς για τέτοιες… τρυφερότητες? τα ηθικά επιχειρήματα και οι αναφορές στο Θείο επιστρατεύονται ως πρόσθετη δικαίωση και νομιμοποίηση των τελικών επιλογών, ακόμη και -αν όχι κυρίως- όταν οι τελευταίες συνίστανται σε μαζικές σφαγές (λέξη με την οποία, προς επιβεβαίωση ότι η ιστορία νοείται ως ανθρώπινη ιστορία, είναι αυτονόητο ότι εννοούμε σφαγές ανθρώπων).
Με τα παραπάνω δεν εννοώ ότι η κλωνοποίηση ανθρώπων είναι «ηθικώς» ορθή (αν και δεν μπορώ να δω καθαρά το αντίθετο, παρά μόνον εφόσον στηλιτεύει κανείς σειρά ολόκληρη ανθρώπινων επιτευγμάτων), αλλά ότι το ηθικό ζήτημα δεν θα κρίνει την εφαρμογή της ή μη. Οι άνθρωποι που επιδιώκουν την ισχύ και την ευημερία και έχουν αποδώσει τεράστια σημασία στην ιατρική παράταση και σωτηρία της ζωής τους δεν πρόκειται, βεβαίως, να παραιτηθούν από την επιδίωξη μιας αποτελεσματικότερης ιατρικής, πολλώ μάλλον από το όνειρο μιας οιονεί αθανασίας. Αν η κλωνοποίηση επιτευχθεί και αποδειχθεί ότι όντως κάνει πραγματικότητα τέτοια «όνειρα», ασφαλώς θα εφαρμοσθεί. Και θα έχει μεγάλη σημασία ποιος θα έχει κατοχυρώσει την «ιδιοκτησία» της…
κ. Ευάγγ. Βενιζ.: Είναι τόσο δύσκολο, επιτέλους, να συμπαθήσετε λιγάκι την κ. Γιάννα;