H περίοδος που διανύουμε δεν είναι μία ακόμα από τις λεγόμενες κρίσιμες φάσεις του Κυπριακού. Αυτήν την φορά δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής. Οποιες κι αν είναι οι εξελίξεις, η Κύπρος δεν θα είναι όπως πριν. H χρονικά πρώτη δοκιμασία είναι το σχέδιο Ανάν. Οι πληροφορίες για το περιεχόμενό του είναι ανησυχητικές. Επειδή, όμως, η εικόνα είναι ακόμα αποσπασματική και στο Κυπριακό οι διατυπώσεις έχουν συχνά καθοριστική σημασία, θα ήταν επιπόλαιο να επιχειρηθεί αυτήν την στιγμή μια εκτίμηση.
Η ελληνική πλευρά (Αθήνα και Λευκωσία) έχει συμφέρον και επιδιώκει να λυθεί το Κυπριακό πριν από τη σύνοδο κορυφής της Κοπεγχάγης. Πρώτον, επειδή επιθυμεί την επανένωση της Μεγαλονήσου. Δεύτερον, για να διευκολύνει την ένταξη της Κύπρου. Και τρίτον, επειδή είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο η Τουρκία να αντιδράσει με την έμμεση προσάρτηση των Κατεχομένων, όπως έχει προαναγγείλει ο Μπ. Ετσεβίτ.
Ολα αυτά, όμως, υπό την προϋπόθεση ότι η λύση θα είναι εθνικά ανεκτή (για δίκαιη ούτε λόγος) και, βεβαίως, λειτουργική και συμβατή με το κοινοτικό κεκτημένο. Ας σημειωθεί ότι οι δύο τελευταίες ιδιότητες είναι προς το συμφέρον και των Τουρκοκυπρίων, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η αποδοχή της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας είναι ο ιστορικός συμβιβασμός των Ελληνοκυπρίων. Ταυτοχρόνως, όμως, είναι και ο μόνος τρόπος για να μπορέσει η Κυπριακή Δημοκρατία να λειτουργήσει και στο εσωτερικό της και στο πλαίσιο της E.E. Και επειδή γίνεται παιχνίδι με τους όρους, ομοσπονδία σημαίνει μία και αδιαίρετη κρατική κυριαρχία, φορέας της οποίας θα είναι η κεντρική κυβέρνηση. Από εκεί και πέρα είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης πόσο εκτεταμένη θα είναι η αυτοδιοίκηση των δύο ομόσπονδων κρατιδίων.
Είναι σημαντικό ότι η κυβέρνηση Σημίτη έχει στείλει το μήνυμα στους εταίρους ότι διεύρυνση χωρίς την Κύπρο δεν υφίσταται. Οποια κι αν είναι η τύχη του σχεδίου Ανάν, η Κύπρος θα ακολουθήσει την πορεία των υπολοίπων εννέα υποψηφίων χωρών. Οποιαδήποτε προσπάθεια διαχωρισμού της θα πρέπει να απορριφθεί εξαρχής και κατηγορηματικά.
Η Αθήνα έχει και θεσμικά και πολιτικά τη δυνατότητα να τηρήσει αυτή την στάση. Οι εταίροι δεν θέλουν να κληρονομήσουν το Κυπριακό, αλλά αναγνωρίζουν ότι η Κύπρος έχει διανύσει την διαδρομή της. Ειδικά μετά την απόφαση του Ελσίνκι, η ένταξή της έχει καταστεί και πολιτικά αποδεκτή.