Επεισόδιο πρώτο: Πολύ κοντά στο σπίτι όπου κατοικώ, υπάρχει ένα μικρό και καλαίσθητο ξενοδοχείο, με βασιλικό και γεράνια στα παράθυρα. Ακριβώς κάτω από αυτά τα παράθυρα ο δήμος τοποθέτησε τέσσερους κάδους απορριμμάτων και ομολογουμένως δεν υπάρχει άλλη θέση για να τους τοποθετήσει.
Κάθε πρωί, λοιπόν, ακριβώς στις 5.30, περνάει το απορριμματοφόρο του δήμου και, με πάταγο, αναθυμιάσεις και σύννεφα πηχτού καυσαερίου, μαζεύει το περιεχόμενο των κάδων. Πολύ συχνά, πριν φτάσει στο σημείο αυτό το ογκώδες και θορυβώδες απορριμματοφόρο, οι εργάτες που το συνοδεύουν αναγκάζονται, με χέρια και πλάτες, να μετακινήσουν τα παρανόμως σταθμευμένα αυτοκίνητα που εμποδίζουν τη διέλευση του δυσκίνητου οχήματος, κραυγάζοντας ρυθμικά για να συντονίσουν τις προσπάθειές τους. Πολλές φορές θαύμασα την υπομονή και την ευγένειά τους, γιατί θα μπορούσαν να πατήσουν γκάζι και «όποιον πάρει ο χάρος», αδιαφορώντας για τις ζημιές που θα προκαλούσαν στα παρανόμως σταθμευμένα αυτοκίνητα. Δεν το κάνουν ποτέ. Αλλά φαντασθείτε τι θα γίνει, αν κάποια μέρα χρειασθεί να περάσει επειγόντως όχημα της Πυροσβεστικής.
Κανείς δεν διαμαρτύρεται, γιατί όλοι κατανοούμε τις δυσκολίες. Αλλωστε, τα απορρίμματα είναι αδιάψευστο δείγμα «ευημερίας» και «προόδου», τουλάχιστον στη γειτονιά μας. Πριν από μερικά χρόνια, υπήρχε στην ίδια θέση μόνον ένας κάδος, και επαρκούσε. Σήμερα τέσσερις κάδοι και δεν επαρκούν. Τέτοια «ευημερία», αν βέβαια ως ευημερία εννοήσουμε την καταναλωτική ψύχωση, την οποία μπορείτε επίσης να διαπιστώσετε, επισκεπτόμενοι μεγάλο σούπερ μάρκετ λαϊκής συνοικίας. Οχι για να ψωνίσετε, γιατί τότε συμμετέχετε στο φαινόμενο που θέλετε να παρατηρήσετε και δεν το παρατηρείτε. Εκεί λοιπόν θα διαπιστώσετε ότι αρκεί ένα προϊόν, οποιοδήποτε, χρήσιμο, άχρηστο ή βλαβερό να είναι ορατό και σε απόσταση χειρός για να πάρει την άγουσα προς το ταμείο. Θα διαπιστώσετε ακόμη πόσο οι κύριοι και οι κυρίες κέρδισαν, τα τελευταία χρόνια σε όγκο και τα παιδιά σε ύψος και φάρδος.
Οτι η κατά κεφαλήν «παραγωγή» απορριμμάτων είναι ευθέως ανάλογη με το επίπεδο «ευημερίας», είναι διαπίστωση πολλών και σοβαρών μελετών. Στην Ευρώπη, επαξίως, πρώτη έρχεται η Γερμανία με ετήσια παραγωγή πάνω από 500 κιλά κατ’ άτομο. H Ελλάδα βρίσκεται κάπου στη μέση, παρά τον ισχυρισμό της αντιπολιτεύσεως ότι 2 εκατ. Ελληνες ζουν στα όρια της φτώχειας. Σε όλα τα άλλα ως γνωστόν έχουμε πιάσει πάτο, κατά το κοινώς λεγόμενο.
Ωστόσο, και στον τομέα των απορριμμάτων αντιμετωπίζουμε σοβαρό ζήτημα προσέγγισης με την αναπτυγμένη Ευρώπη και, πού θα πάει, κάποτε θα προσεγγίσουμε, η κυβέρνηση ισχυρίζεται σε έξι χρόνια και η αντιπολίτευση σε εξήντα. Τότε θα απαιτηθούν δέκα τουλάχιστον κάδοι απορριμμάτων στη γειτονιά μου, δέκα χωματερές στα Νέα Λιόσια και δέκα εργοστάσια ανακύκλωσης στην ίδια περιοχή, πού άλλου: στην Κηφισιά, στην Εκάλη ή στη Γλυφάδα… Λίγα χρόνια, λέει, μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, δεν θα είμαστε ένα «έθνος», αλά δύο εχθρικές πόλεις, η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, όπως στην αρχαιότητα η Αθήνα και η Σπάρτη.
Επεισόδιο δεύτερο: Τα όρια των καθημερινών μετακινήσεών μου (και γενικώς των ταξιδιωτικών μου περιπετειών) είναι προς Νότο τα Αναφιώτικα και ο Ιερός Βράχος της Ακροπόλεως, προς Βορράν η Πλατεία Συντάγματος, προς Ανατολάς ο Εθνικός (πάλαι ποτέ Βασιλικός) κήπος και το Ζάππειο και προς Δυσμάς το αναμορφούμενο επί μια δεκαετία Μοναστηράκι.
Τα Αναφιώτικα, ως γνωστό, προ τριακονταετίας ανακηρύχθηκαν διατηρητέα, εκδιώχθηκαν οι κάτοικοι και έκτοτε ανενόχλητα καταρρέουν. Μέσα στα ερείπια βρήκαν άσυλο πρεζόνια, κλεφτρόνια, ίσως και… τρυγόνια, αγέλες αδέσποτων σκύλων και αδέσποτων τουριστών, κοπάδια από γάτες και στρατιές αρουραίων και επιτήδειοι καταπατητές. Αν πάτε και καταπατήσετε ερείπιο, δρόμο ή πλατεία, σας βεβαιώνω ότι ουδείς θα σας ενοχλήσει. Τα Αναφιώτικα και η προς Βορράν επέκτασή τους, η Πλάκα, συνθέτουν ένα τέλειο αστικό οικοσύστημα, όπου συνυπάρχουν και αυτοσυντηρούνται όλα τα είδη ανθρώπων και ζώων και με αυτήν τη μορφή θα πρέπει να προστατευθούν.
Το Ζάππειο προς Ανατολάς είναι ένα μεγάλο σκιερό και δροσερό υπαίθριο «πάρκινγκ», το οποίο προσφέρεται δωρεάν σε όποιον προλάβει, εκτός των θέσεων που έχει δεσμεύσει το εκεί φημισμένο (και πανάκριβο) καφενείο και εστιατόριο «Αίγλη», έχει μάλιστα τοποθετήσει και παρκαδόρους. Δεν γνωρίζω αν έχει συμβατικά δικαιώματα και ποιος τα παρεχώρησε, αλλά «σιγά να μη στάξει η ουρά του γαϊδάρου». O Εθνικός Κήπος, βορείως του Ζαππείου, εκτός από πρώην Βασιλικός είναι μάλλον και… πρώην κήπος.
Πηγαίνοντας προς το Σύνταγμα, παίρνω την οδό Υπερείδου, η οποία τον τελευταίο χρόνο έχει ανασκαφεί πέντε φορές για άγνωστο, κάθε φορά, λόγο και από αγνώστου ταυτότητος συνεργεία. Τώρα είναι ένα τρικυμιώδες δρομάκι, με βαθιές λακκούβες, εξοχές και «σαμάρια». Από την Υπερείδου άλλοτε κατηφορίζω την οδό Βουλής και άλλοτε την οδό Νίκης και μέχρι τώρα δεν κατόρθωσα να προσδιορίσω την εσωτερική παρόρμηση που με κάνει να προτιμώ πότε τη μία και πότε την άλλη. Ισως για να μοιράσω τις συνηθισμένες «καλημέρες», συνήθεια που ευτυχώς διατηρείται ακόμη στη γειτονιά μας.
Βουλής και Ναυάρχου Νικοδήμου έχει το υπαίθριο «πάρκιν» ο φίλος μου Παναγιώτης, από τον οποίο μαθαίνω όλα τα νέα της γειτονιάς: ποιος ήρθε, ποιος έφυγε, ποιο σπίτι πωλείται και ποιο νοικιάζεται, διάφορα νέα, τα οποία έχουν για μένα άσκοπα και ανεξήγητο, αλλά ζωηρό ενδιαφέρον. Προ ετών ο Παναγιώτης έθεσε ένα λεπτό και δύσκολο νομικό θέμα, το οποίο με τη σειρά μου το έθεσα από αυτήν εδώ τη στήλη και πήρα δύο περισπούδαστες νομικές γνωματεύσεις εγκρίτων νομομαθών: Αν η νομοθεσία μας περί επαγγελματικής στέγης προστατεύει επίσης και την… άστεγη επαγγελματική στέγη! Κατά τη γνώμη των δύο καθηγητών, ασφαλώς την προστατεύει γιατί πρόθεση του νομοθέτου είναι να προστατεύσει το επάγγελμα και όχι… τα κεραμίδια. ας το λάβουν υπ’ όψιν τους τα δικαστήρια.
Στη διασταύρωση Βουλής και Ναυάρχου Νικοδήμου συγκρούονται δύο μεγάλα ρεύματα αυτοκινήτων και γίνεται, ιδιαίτερα το μεσημέρι, που σχολάνε τα γραφεία, το έλα να δεις. H Ναυάρχου Νικοδήμου είναι η μοναδική έξοδος από την Πλάκα και η Βουλής η μοναδική είσοδος. Ακριβώς στο σημείο σύγκρουσης των δύο ρευμάτων βρίσκεται το ουζερί με τους μεζέδες της κ. Ευγενίας, για το οποίο σας έχω ξαναγράψει, είναι από τα καλύτερα και φθηνότερα της Αθήνας.
Η Βουλής και η Νίκης είναι δύο στενωποί, μόλις και μετά βίας περνάει ένα αυτοκίνητο μετρίων διαστάσεων, ο υπόλοιπος χώρος καταλαμβάνεται από παρκαρισμένα αυτοκίνητα, φυσικά και τα πεζοδρόμια. Οι θέσεις είναι περιζήτητες και γνωρίζω δυστυχείς γιωταχήδες που φεύγουν από το σπίτι τους στις 4 το πρωί, για να εξασφαλίσουν μια θέση. Τόσο μεγάλες ευκολίες προσφέρει πλέον το αυτοκίνητο. Οι δύο δρόμοι διασταυρώνονται με την οδό Απόλλωνος, δρόμος εμπορικός με πολλά και ποικίλα καταστήματα. Μαθαίνω ότι θα πεζοδρομηθεί, ώστε… να βελτιωθούν οι θέσεις παράνομης στάθμευσης, κατά το πρότυπο της οδού Ερμού. Για την οδό Μητροπόλεως έχουν άλλα σχέδια.
Εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων η Πλατεία Συντάγματος πρόκειται να ανασκαφεί και να ανακατασκευασθεί εκ βάθρων. Θα είναι η τρίτη φορά που ανακατασκευάζεται τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Το μόνο αξιοθαύμαστο που απέμεινε στην Πλατεία Συντάγματος είναι το χριστουγεννιάτικο δέντρο του κ. Αβραμόπουλου, το οποίο θα απολαύσουμε φέτος για τελευταία φορά ελπίζω. Δεν πιστεύω ότι η νέα δήμαρχός μας, η κ. Ντόρα Μπακογιάννη θα διατηρήσει στη θητεία της το ύφος και την αισθητική του κ. Δ. Αβραμόπουλου.
Η οδός Ερμού, πεζοδρομημένη και πλούσια φωτισμένη τη νύχτα επρόκειτο να είναι το καμάρι της γειτονιάς μας, αλλά δεν είναι. Τουλάχιστον το τμήμα μεταξύ Βουλής και Πλατείας μεταβάλλεται σε πολυτελές υπαίθριο «πάρκινγκ», ενίοτε και σε πιάτσα των ταξί. Αλλά συχνά και σε υπαίθριο παζάρι με διάφορα προϊόντα της Απω Ανατολής και της Αφρικής, αλλά και απομιμήσεις προϊόντων της Δύσης. Κυκλοφορούν λατέρνες και υπαίθριοι μουσικοί, μερικές φορές συναντάς μικρές ορχήστρες δωματίου. Στο τμήμα αυτό της οδού Ερμού έχει το εμπορικό του στρατηγείο ο φίλος και συμπολίτης Κώστας Καλυβιώτης, από τον οποίο περνάω για καφέ και μαθαίνω τα νέα της οδού. Ενα ισόγειο κατάστημα στην οδό Ερμού πενήντα τετραγωνικών μέτρων έχει ενοίκιο 2-3 εκατομμύρια μηνιαίως και «αέρα» εκατό εκατομμύρια, ανάλογα με το ύψος στο οποίο βρίσκεται και ένα άλλο κατάστημα επί της Πλατείας Συντάγματος, στην αρχή της οδού Μητροπόλεως έμαθα ότι νοικιάστηκε προς 3,8 εκατ. δραχμές και πλήρωσε και «αέρα», άγνωστο πόσο. Ισως τα μεγάλα ενοίκια είναι ο λόγος που αρκετά καταστήματα αλλάζουν συχνά χέρια, λίγα είναι τα καταστήματα με μακρά ιστορία επί της οδού, όπως π.χ. του ευπατρίδη κ. Αλεξανδράκη με ηλικία πλέον του αιώνος.
Οριο των περιπλανήσεών μου είναι ο ιστορικός εκδοτικός οίκος «Ικαρος», επί της οδού Βουλής, που ίδρυσε ο μακαρίτης ποιητής Νίκος Καρύδης και τον διαδέχθηκαν οι δύο κόρες του, η Χρυσή και η Κατερίνα, και η εγγονή του Μαριλένα Πανουργιά. Πρόκειται αυτές τις μέρες να κυκλοφορήσουν τα «Απαντα» του Οδυσσέα Ελύτη σ’ έναν τόμο 700 σελίδων, αλλά παρά τον όγκο του κομψότατο.
Ξεκίνησα αυτό το σημείωμα με την πρόθεση να γράψω ένα μικρό σχόλιο για τα σκουπίδια και τα αδέσποτα σκυλιά της γειτονιάς μας. Παρασύρθηκα όμως από την ευχαρίστηση που μοιραία αισθάνεται κανείς όταν π.χ. περιγράφει… ταξιδιωτικές περιπέτειες και εντυπώσεις. Θα μου πείτε βέβαια, σιγά το «ταξίδι»! E, αυτό είναι. Εξω από αυτά τα όρια απλώνεται η αβεβαιότητα, υπάρχει η παγίδα του Κηφισού, η ανησυχία για το Κυπριακό και πάντοτε καραδοκεί ο κ. Κουφοντίνας. Το καθημερινό έχει τη δική του γοητεία, όταν επαναλαμβάνεται χωρίς εκπλήξεις.
Για τα σκουπίδια, το πρώτο κυρίαρχο χαρακτηριστικό της γειτονιάς μας, είπα ό,τι είχα να πω. Για το δεύτερο χαρακτηριστικό, τις αγγέλες των αδέσποτων σκύλων, που κυκλοφορούν από τα Αναφιώτικα ώς την οδό Κολοκοτρώνη και από το Ζάππειο ώς το Μοναστηράκι, θα χρειασθεί άλλο σημείωμα. Φοβάμαι ότι τα δύστυχα και άκακα ζώα θα πληρώσουν το μεγαλύτερο τίμημα «ευπρέπειας» των Ολυμπιακών Αγώνων.