Καθώς διανύουμε τις τελευταίες ημέρες του χρόνου, πολιτικοί και μέσα ενημέρωσης προσπαθούν, κατά τα ειωθότα, να ανακεφαλαιώσουν το παρελθόν και να ψηλαφήσουν το μέλλον. Αυτήν τη φορά, μια ευτυχής σύμπτωση ήρθε να μας προσφέρει δύο πολύτιμους αρωγούς στο έργο της εθνικής μας ενδοσκόπησης. Πρόκειται για δύο εμπεριστατωμένες μελέτες γύρω από την κοινωνική γεωγραφία της Ελλάδας που αλλάζει. H πρώτη από αυτές εκπονήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών και η δεύτερη από την αρμόδια διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Μακριά από τους διθυραμβικούς πανηγυρισμούς της κυβέρνησης περί «ισχυρής Ελλάδας» αλλά και από τους ισοπεδωτικούς αφορισμούς της αντιπολίτευσης περί «καταρρέουσας οικονομίας», οι δύο μελέτες αποκαλύπτουν την αντιφατική εικόνα μιας Ελλάδας που είναι ταυτόχρονα ισχυρή και αδύναμη, πλούσια και φτωχή, ανθρώπινη και κυνική, σπάταλη και ανάλγητη. Με ρυθμό ανάπτυξης πολύ υψηλότερο του κοινοτικού μέσου όρου, έχουμε ταυτόχρονα τον συγκριτικά μεγαλύτερο αριθμό φτωχών. Διαθέτουμε ένα γενναιόδωρο σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων, αλλά πληρώνουμε τα περισσότερα για την υγεία μας και την εκπαίδευση των παιδιών μας. Οι επιχειρήσεις μας καταβρόχθισαν τις μεγάλες εισροές από τη χρυσή εποχή του Χρηματιστηρίου, αλλά συνεχίζουν να είναι οι τελευταίες, στην Ευρώπη, ως προς τις επενδύσεις στην έρευνα. Είμαστε οι πρώτοι σε αριθμό κινητών και οι τελευταίοι στην αξιοποίηση του Διαδικτύου.
Οπως πάντα, άλλοι θα βρουν το ποτήρι μισογεμάτο κι άλλοι μισοάδειο. Γεγονός είναι ότι την τελευταία δεκαετία η Ελλάδα κατάφερε να αντέξει το διπλό σοκ του οικονομικού εκσυγχρονισμού που επέβαλε η ONE και του πρωτοφανούς, στα χρονικά της χώρας, μεταναστευτικού κύματος, χωρίς τις κοινωνικές θεομηνίες που πολλοί προεξοφλούσαν. Παρ’ όλα τα προβλήματα, καταφέραμε να γίνουμε πιο «Ευρωπαίοι», χωρίς να απαλλοτριώσουμε τα καλύτερα στοιχεία του δικού μας πολιτισμού: Τους οικογενειακούς δεσμούς, που δεν αφήνουν τον νέο άνεργο ή τον υπερήλικα συγγενή στο έλεος της τύχης, την κοινωνικότητα που κάνει τις άναρχα δομημένες πόλεις μας από τις πιο ζωντανές και ασφαλείς της Ευρώπης, μια πιο ανθρώπινη ζωή που μας επιτρέπει, αν και πρωταθλητές στο κάπνισμα, το ποτό και την παχυσαρκία, να είμαστε από τους πιο… κορακοζώητους και υγιείς σε όλο τον κόσμο! M’ αυτά και μ’ αυτά, δικαιούμαστε να κοιτάζουμε το παρελθόν χωρίς άγονη νοσταλγία και το μέλλον χωρίς αδικαιολόγητο φόβο, με τη νηφαλιότητα εκείνου που γνωρίζει ότι πέτυχε πολλά, αλλά μπορεί πολύ περισσότερα. Και με τη βεβαιότητα ότι ο μεγαλύτερος εχθρός και ο ισχυρότερος σύμμαχός μας είναι ο ίδιος ο εαυτός μας.