Το μήνυμα που μετέφερε ο πρωθυπουργός στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος τους συγκλόνισε. Και λέμε μετέφερε, γιατί δεν χωρεί αμφιβολία ότι οι αποφάσεις του είναι χρωματισμένες από την εμπειρία την οποία αποκόμισε ο κ. Σημίτης στη διάρκεια της οκτάμηνης ενασχόλησής του με την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Επιπλέον, γνωρίζουμε τώρα σε ποιον απευθυνόταν η οργή του, όταν αναρωτιόταν «γιατί είμαι χάλια όταν βρίσκομαι στην Ελλάδα».
Ο Κώστας Λαλιώτης αναλαμβάνει -χωρίς να είμαστε σε θέση να κρίνουμε με ακρίβεια κατά πόσο το αξίζει- το πολιτικό κόστος που του αναλογεί. Λίγο μετά την ανάληψη των αρμοδιοτήτων του στο κόμμα, ο πρώην γενικός γραμματέας δούλεψε με τρόπο που τον οδηγούσε σε αντιπαράθεση με το περιβάλλον του Μαξίμου. Η σύγκρουση δεν ήταν απλώς τακτική ή διαδικαστική. Ηταν ιδεολογική και βαθύτατα πολιτική, όπως ο ίδιος αποκάλυψε με την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία του στην Κεντρική Επιτροπή. Αυτά και μόνο τα γεγονότα θα ήσαν αρκετά για να είμαστε ευχαριστημένοι από την επιστροφή μας σε ένα περιβάλλον ουσιαστικής πολιτικής αντιπαράθεσης. Ακόμη και η απαράδεκτης εμπνεύσεως, έστω και προσωρινή αλλά πραγματική λογοκρισία της ομιλίας Λαλιώτη, δείχνει ότι πολλοί ήσαν εκείνοι που φοβούνταν την επιστροφή της πολιτικής.
Παρά την αγωνία, που προκαλεί στον ευρύτερο χώρο των οπαδών του κυβερνώντος κόμματος, είναι χρήσιμο να μη βιαστεί κανείς να βγάλει τα συνήθη «εύκολα» συμπεράσματα. Ο Κώστας Σημίτης επιχειρεί, έστω και τώρα, να ξεπεράσει τους δισταγμούς μιας ολόκληρης γενιάς. Είναι αλήθεια ότι η χώρα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στη συμμετοχή της, με όσα αυτή συνοδεύεται, στον στενό κύκλο της διεθνούς πολιτικής και οικονομικής σκηνής και τη σταδιακή επιστροφή στην κατάσταση απομόνωσης και περιθωριοποίησης, την οποία, αν και για άλλους λόγους, έζησε σε δύο περιόδους: τη δικτατορία και το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του ’80.
Οι επισημάνσεις Σημίτη προς τα στελέχη του κόμματός του, αν μάλιστα είχαν συνοδευθεί από μια πειστική αυτοκριτική, θα μπορούσαν να καταχωρηθούν στα κείμενα που εξετάζουν οι ιστορικοί του μέλλοντός μας, όταν αναζητούν τα σημεία καμπής στις εξελίξεις. Εξελίξεις οι οποίες σηματοδοτούν βαθιές αλλαγές που, με τη σειρά τους, καλουπώνουν τον ρουν των γεγονότων. Στην πράξη, ο πρωθυπουργός έβγαλε τα συμπεράσματα, καθυστερημένα και υποχρεωτικά βεβαίως, των δικών του επιδιώξεων και προσπαθειών από τότε που ανέλαβε τα κυβερνητικά ηνία. Παρά την ασυνέπειά του σε πολλά σημεία της πολιτικής φυσιογνωμίας που τον έφερε στην εξουσία. Αλλά και, κυρίως, την προσβολή των ελπίδων, που καλλιέργησε σε σημαντικό τμήμα των πολιτών. Οι οποίοι, ενώ δεν εμπιστεύονται το επί εικοσαετία κυβερνών κόμμα, έδωσαν την ψήφο τους στον Κώστα Σημίτη προκειμένου να επιχειρήσει την ανανέωση της κρατικής και παραγωγικής δομής της χώρας. Χωρίς να δίνει ιδιαίτερη σημασία στις ταμπέλες, εκείνο που το περιβάλλον του πρωθυπουργού ονόμαζε «εκσυγχρονισμό», ήταν αυτό που το πιο ζωντανό και ταλαντούχο τμήμα του ελληνικού λαού πίστεψε ότι χρειάζεται να πράξει η χώρα.
Ηταν και, προφανώς, παραμένει κάτι πολύ περισσότερο από την ένταξη της δραχμής στην Ευρωζώνη. Ακόμη και οι επιτυχίες στη διεθνή θέση της χώρας, κυρίως η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, δεν αρκούν για να δικαιολογήσουν την τεράστια καθυστέρηση που συνοδεύει τον πολίτη στην καθημερινότητά του. Ακόμη και τα έργα για την Ολυμπιάδα ή εκείνα που σκάβονται με τα λεφτά της Κοινότητας, δεν αρκούν για να ξεχάσουν πολλοί, ότι, την ίδια στιγμή, απαιτείται μια τιτάνια προσπάθεια για να επιβιώσουν «μόνο με τη δουλειά» τους. Η φαυλότητα του κομματισμού, η εξαγορά συνειδήσεων από τις σχέσεις διαπλοκλής και η τρομακτική καθυστέρηση ενός πανάκριβου κράτους, παραμένουν τα μεγάλα αγκάθια στο δέντρο που φύτευσε μεν, ξέχασε όμως, τόσον καιρό, να φροντίσει ο κ. Σημίτης. Είναι, τώρα πια, αμφίβολο κατά πόσο προλαβαίνει να διορθώσει τα δικά του λάθη.