Πρόσφατα, τον περασμένο Μάιο, εκπρόσωποι όλων των κομμάτων της Βουλής (Ακριβάκης του ΠΑΣΟΚ, Παυλόπουλος της Ν.Δ., Σκυλλάκος του KKE και Κουβέλης του ΣΥΝ) με κοινή ανακοίνωσή τους καταδικάζουν ως «εθνικό έγκλημα» την παράδοση στους κατακτητές των περίπου 650 κρατουμένων της Ακροναυπλίας, το 1941, από την τότε «κυβέρνηση Γλύξμπουργκ».
Ο φίλτατος Γεράσιμος Αποστολάτος, με επιστολή του δημοσιευθείσα στην «K», διαφωνεί με το πολιτικό νόημα αυτής της κοινής ενέργειας και αναλόγως συμβουλεύει, κυρίως τον κ. Πρ. Παυλόπουλο, τι θα έπρεπε αντ’ αυτού να κάνει. Είναι άποψή του, απολύτως σεβαστή και δεν μας πέφτει λόγος.
Στην ίδια όμως επιστολή αναφέρεται και σε ιστορικά γεγονότα και, λυπάμαι που το γράφω, μάλλον τα παραποιεί. Συγκεκριμένα ισχυρίζεται:
1. Οτι τους περίπου 600 κρατουμένους δεν τους παρέδωσε κανείς στους κατακτητές, αλλά… παραδόθηκαν μόνοι τους, αφού, όταν πήγαν οι Γερμανοί στο Ναύπλιο, η φυλακή της Ακροναυπλίας επί μέρες ήταν… χωρίς λουκέτα. Επικαλείται μάλιστα προς τούτο τα αξιόλογα σε ύφος απομνημονεύματα του μακαρίτη Γιάννη Μανούσακα, τότε κρατουμένου της Ακροναυπλίας, καθώς και τα «απομνημονεύματα» του Γιάννη Ιωαννίδη, επίσης κρατουμένου και υψηλόβαθμου στελέχους του KKE, τότε και αργότερα. Και εν πάση περιπτώσει αν κάποιος τους παρέδωσε στους κατακτητές, αυτή ήταν η πρώτη κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου.
2. Αποδίδει τη στάση εκείνη των κρατουμένων της Ακροναυπλίας στο ότι εκείνη την εποχή (Απρίλιος του 1941) και μέχρι την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ενωσης (22 Ιουνίου 1941) το KKE… συνέπλεε με τους Γερμανούς και οι κρατούμενοι της Ακροναυπλίας… αυτοπαραδόθηκαν στους «συμμάχους» των ή στους «συμπλέοντες».
Να διευκρινίσω ότι από τους τότε 602 κρατουμένους της Ακροναυπλίας περίπου οι μισοί δολοφονήθηκαν από τους κατακτητές. Σε βάρος τους δεν εκκρεμούσε καμιά δικαστική απόφαση, ώστε να μιλήσουμε για «εκτέλεση». Σήμερα ζουν 7 ή 8. Απ’ ό,τι γνωρίζω τα γεγονότα εξελίχθηκαν ως εξής:
Αμέσως μετά την κήρυξη του πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδας, ο τότε ηγέτης του KKE, ο Νίκος Ζαχαριάδης, οι κρατούμενοι της Ακροναυπλίας και όλοι οι κρατούμενοι κομμουνιστές και αριστεροί στις φυλακές και στα νησιά, με επιστολές ζητούσαν να καταταγούν εθελοντές και να πολεμήσουν υπό την κυβέρνηση Μεταξά. Αργότερα, τις πρώτες μέρες της γερμανοϊταλικής κατοχής, όπου πραγματικά υπήρχαν συνθήκες κατάλληλες, κυρίως στα νησιά, οι κρατούμενοι απέδρασαν και… δεν συνέπλευσαν. Οι περίπου 40 κρατούμενοι, που αργότερα πέθαναν από την πείνα στον Αγιο Ευστράτιο και των οποίων πρόσφατα ο πρόεδρος της Ν.Δ., ο κ. K. Καραμανλής, έκανε τιμητική μνεία, ήταν από αυτούς που δεν μπόρεσαν να αποδράσουν έγκαιρα ή ακόμη (θα σκεφτόταν κανείς) δεν μπόρεσαν να επωφεληθούν από τις συνθήκες απόδρασης που τυχόν παρουσιάσθηκαν.
Τέλος και το σημαντικότερο: οι πρώτες κινήσεις για την οργάνωση της αντίστασης κατά των Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων κατακτητών σημειώθηκαν τον Μάιο του 1941, πριν από την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ενωσης, ακριβώς από δραπέτες κρατουμένους και μερικούς «παρανόμους» του KKE που δεν είχαν συλληφθεί. Υπάρχουν και άλλα, αυτά όμως είναι αρκετά για να εγκαταλείψει ο φίλτατος Γεράσιμος Αποστολάτος τη… θεωρία της συμπλεύσεως.
Τι φαίνεται ότι συνέβη στην Ακροναυπλία: τον Ιανουάριο του 1941, προσωπικά ο τότε πρωθυπουργός I. Μεταξάς (και όχι ο υπουργός Ασφαλείας Μανιαδάκης) έστειλε στην Ακροναυπλία τον στρατηγό Χωροφυλακής Αγγέλετο, ο οποίος, σε φιλικό τόνο, είχε κάποιες συνεννοήσεις με την ηγεσία των κρατουμένων για την απελευθέρωσή τους. H πρωτοβουλία αυτή δεν είχε συνέχεια γιατί, εν τω μεταξύ, πέθανε ο I. Μεταξάς και σχηματίσθηκε η καθαρά βασιλική κυβέρνηση Κορυζή. Μετά την αυτοκτονία του Κορυζή σχηματίσθηκε η δεύτερη βασιλική κυβέρνηση Τσουδερού και προς αυτήν απευθύνθηκαν οι κρατούμενοι της Ακροναυπλίας και ζήτησαν την αποφυλάκισή τους. Προφανώς, αυτήν την κυβέρνηση εννοεί και η ανακοίνωση των κομμάτων της Βουλής ως «κυβέρνηση Γλύξμπουργκ».
Ο μακαρίτης Γιάννης Μανούσακας, τον οποίο έτυχε να γνωρίσω αρκετά καλά, δεν κυριολεκτεί όταν λέει ότι η Ακροναυπλία «έμεινε χωρίς λουκέτα». Προφανώς, ανθηγετικός πάντα, αποδίδει ευθύνες στην τότε «καθοδήγηση» από πραγματικές ή φανταστικές συνθήκες απόδρασης. Δεν υπάρχει κρατούμενος που να μην πιστεύει ότι, μία φορά τουλάχιστον, δεν βρέθηκε σε παρόμοιες συνθήκες. Πιθανόν να υπάρχουν τέτοιες ευθύνες της τότε καθοδήγησης, οφειλόμενες σε σύγχυση, σε αιφνιδιασμό ή σε λανθασμένη εκτίμηση. Μεταξύ αριστερών κρατουμένων η απόφαση για οργανωμένη απόδραση ήταν πάντοτε δύσκολη, για πολλούς λόγους.
Το βέβαιο είναι ότι μέχρι τη στιγμή που Γερμανοί αλεξιπτωτιστές, άριστα πληροφορημένοι, ανέβηκαν στην Ακροναυπλία και παρέλαβαν, κατά κάποιο τρόπο, τη φυλακή, ουδέποτε οι πόρτες της ήταν χωρίς λουκέτο και τα πολυβολεία χωρίς πολυβόλα και σκοπούς.
Λυπάμαι που ο Γεράσιμος Αποστολάτος μεταθέτει την ευθύνη της παράδοσης και της δολοφονίας στους ίδιους τους κρατουμένους, ακόμη και αν δεν κατόρθωσαν να επωφεληθούν από πραγματικές ή φανταστικές συνθήκες απόδρασης.