Από όσους έτυχε να μιλήσω το Σαββατοκύριακο (το επιδίωξα συστηματικά), κανείς δεν θέλει να συζητήσει στα σοβαρά τις πρωθυπουργικές «πρωτοβουλίες» της περασμένης εβδομάδας. Αρχισαν, μάλιστα, να κυκλοφορούν και διασκεδαστικά ή απλώς πικρόχολα ανέκδοτα, τυπικό χαρακτηριστικό αντιδράσεων για καταστάσεις κωμικοτραγικές. Ενας μου είπε ότι, τελικά, ο κ. Σημίτης αποδείχθηκε μαθητής του Ανδρέα Παπανδρέου και αμέσως ο άλλος προσέθεσε «πολύ κακός μαθητής», για να συμπληρώσει ο τρίτος «κακέκτυπο του Ανδρέα Παπανδρέου».
Στο ίδιο κλίμα νομίζω κινήθηκαν και τα σχόλια του Τύπου το Σαββατοκύριακο, όχι μόνο του αντιπολιτευομένου ή του… «συνωμοτούντος», αλλά και των φιλικών προς την κυβέρνηση εφημερίδων ή αρθρογράφων που θεωρούνται φίλοι του πρωθυπουργού. Το κακό είναι ότι ο κ. K. Σημίτης μάλλον δεν είναι πλέον σε θέση να ακούσει τα δυσάρεστα μηνύματα που εκπέμπονται από παντού, διότι οι χειρισμοί του τον κατέστησαν κεντρικό πρόβλημα της πολιτικής κρίσης και είναι αναγκασμένος να αμύνεται. Απ’ ό,τι μπορώ να υποθέσω, τα ίδια ιλαρά σχόλια κυριαρχούν τόσο στην κυβέρνηση όσο και στο ΠΑΣΟΚ. Σκεφθείτε την αμηχανία των νέων μελών του Εκτελεστικού Γραφείου ή, εν μέσω αυτών, του πολύπειρου και προβεβλημένου κ. Απόστολου Κακλαμάνη ή του κ. Γείτονα!
Διάβασα και μια ενδιαφέρουσα άποψη: ότι η διπλή «πρωτοβουλία» του πρωθυπουργού (στο κόμμα και την κυβέρνηση), που τελικά απεδείχθη… μονή και μονοδιάστατη, αποβλέπει στη βαθμιαία αποδέσμευση του κράτους από το κόμμα. Αυτή είναι πολύ ουσιαστική και μεγάλη αλλαγή ώστε να αποφασίζεται δέκα μόλις μήνες πριν από τις εκλογές και με μία προσωπική αντιπαράθεση, για την οποία δεν αποκαλύφθηκαν οι πολιτικοί λόγοι που την προκάλεσαν και μοιραία αποδίδεται σε πολιτική εμπάθεια.
Οπως είχαμε επισημάνει σε πρόσφατο σημείωμα, διακυβέρνηση μ’ ένα κομματικοποιημένο κράτος και με κρατικοποιημένα και κρατικοδίαιτα κόμματα είναι εκ προοιμίου κάκιστη διακυβέρνηση και κεντρική εστία διαφθοράς. Δεν αφορά μόνο στο ΠΑΣΟΚ. Ολα τα κόμματα που άσκησαν μικρή ή μεγάλη εξουσία, κεντρική ή περιφερειακή, ακολούθησαν αυτό το σύστημα. Το ΠΑΣΟΚ, όμως, και λόγω της πολύχρονης παραμονής του στην κυβέρνηση αλλά και λόγω ιδεολογικών αγκυλώσεων, διαμόρφωσε αυτό το απαράμιλλο μοντέλο κομματικού κράτους και κρατικού κόμματος, βασική στρέβλωση του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Αρκεί να αναφερθούμε στη διεκπεραίωση κρατικών υποθέσεων μέσω κομματικών συμβούλων και στην κατανομή κρατικών υπηρεσιών, κρατικής εύνοιας και, φυσικά, κρατικού χρήματος από το κόμμα και με κομματικά κριτήρια.
Είναι αυτό που αποκαλείται «σοβιετικό μοντέλο» οργάνωσης του κράτους, της διακυβέρνησης και της άσκησης πολιτικής. Οπου εφαρμόσθηκε, κατέστρεψε και το κράτος και το κόμμα. Το κομματικό κράτος είναι αναποτελεσματικό, άδικο και διεφθαρμένο. Και το κρατικό κόμμα εκπίπτει από πολιτική δύναμη σε διεφθαρμένο γραφειοκρατικό μηχανισμό. Τα παραλυτικά αυτά φαινόμενα είναι έκδηλα και ορατά σε όλα τα σημεία, όπου διακλαδώνεται η κρατική εξουσία: στα υπουργεία, στους δήμους, στις νομαρχίες, στις περιφέρειες, στους κρατικούς οργανισμούς, στα συνδικάτα, στους συνεταιρισμούς… παντού! Και σε όλες τις σχέσεις του κράτους με τους πολίτες.
Είναι ένα είδος κρατικο-κομματικής φεουδαρχίας που καταδυναστεύει τους πολίτες. Από την περασμένη εβδομάδα όχι μόνο λόγω της αποπομπής του Κώστα Λαλιώτη και την αντικατάσταση του Εκτελεστικού Γραφείου, αλλά και λόγω του αντιδημοκρατικού και αυταρχικού χαρακτήρα της πρωθυπουργικής πρωτοβουλίας, το ΠΑΣΟΚ είναι τραυματισμένο και αποδυναμωμένο. O πρωθυπουργός επιδίωξε και πέτυχε την παντοδυναμία και αυτή είναι ο χειρότερος όρος για την κατάλυση της κρατικο-κομμματικής φεουδαρχίας. Ευτυχώς οι εκλογές είναι κοντά…