Περιμένοντας τον διάλογο…
Κάθε τόσο «διαμαρτύρεται», και «εντόνως» μάλιστα, η ελληνική κυβέρνηση εξαιτίας τουρκικών «προκλήσεων» σε αέρα και θάλασσα στο Αιγαίο. Παγίως επισημαίνεται από την Αθήνα και η επικινδυνότητα των τουρκικών ενεργειών και ορισμένες φορές ενημερώνονται σχετικώς εταίροι της Ευρωπαϊκής Ενωσης και το ΝΑΤΟ.
Γνωστή η «γραμμή» της ελληνικής κυβέρνησης: η Αθήνα πρέπει να αντιμετωπίζει με ψυχραιμία τις τουρκικές «προκλήσεις», να μην πέσει σε «παγίδα» δημιουργίας μεγάλης έντασης και «θερμών επεισοδίων», να αφήνει την Αγκυρα να «εκτίθεται» έναντι της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την επιθετική συμπεριφορά της, έως ότου έρθει η ώρα διαλόγου στη βάση κανόνων του διεθνούς δικαίου. Τότε θα υπάρξει το πλαίσιο στο οποίο θα επιτευχθεί η άρση κάθε άδικης μεταχείρισης που υφίσταται στο Αιγαίο η Ελλάδα από τους «στρατηγούς» της Τουρκίας.
Με δεδομένη αυτήν την ελληνική «γραμμή», η Αγκυρα («στρατηγοί», πολιτικοί, μαζί ή χωριστά, ποια σημασία έχει τώρα;) έχει κάθε λόγο να κάνει ό,τι της χρειάζεται, ώστε με τις «προκλήσεις» της να καταγράφει όσο το δυνατόν καθαρότερα και να διατηρεί, έναντι και της διεθνούς κοινότητας (ΗΠΑ, E.E. και NATO) όλες τις θέσεις της στην υπόθεση του Αιγαίου, εν όψει ενδεχόμενου διαλόγου προσεχώς, το 2004 («έτος εθνικών θεμάτων», κατά τον κ. K. Σημίτη).
Και σικέ…
Γιατί να μην συνεχίζει σταθερά τις «προκλήσεις» της η Τουρκία, όταν γνωρίζει: α) ότι η Αθήνα δεν πρόκειται να «απαντήσει» σ’ αυτές, β) ότι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι δεν βρίσκουν καθόλου παράλογες τις τουρκικές «θέσεις» (απαιτήσεις) της στο Αιγαίο; Γιατί να μην συνεχίζει την τακτική της όταν και η ελληνική κυβέρνηση έχει παραδεχθεί γραπτώς (Ελσίνκι, 1999) ότι υφίστανται «συνοριακές διαφορές» Ελλάδας – Τουρκίας στο Αιγαίο;
Ανευ ιδιαίτερης σημασίας είναι, λοιπόν, οι «έντονες διαμαρτυρίες» της Αθήνας και τα «διαβήματά» της, κάθε φορά που οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις κάνουν «τα δικά τους» στο Αιγαίο. Στην προοπτική διαλόγου (με τη «βοήθεια» του διεθνούς δικαίου) την επόμενη χρονιά, το παρόν σκηνικό είναι, κατά κάποιο τρόπο, «σικέ». Εξ ού και τα χαμόγελα που ανταλλάσσουν κάθε τόσο οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, παρά τις χοντρές «προκλήσεις» της Τουρκίας και παρά τις αυστηρές πλην «ξύλινες» τοποθετήσεις του υπουργού Εθνικής Αμυνας, κ. Παπαντωνίου, όποτε η Αγκυρα «το παρακάνει»…
Και με χαμόγελα
Εκτός απροόπτου, δεν αναμένεται καμιά αλλαγή σε αυτό το σκηνικό. Είτε συνομιλώντας με τον «ευρωπαϊστή» κ. Τζεμ είτε με τον ισλαμοδημοκράτη κ. Γκιουλ, ο κ. Γ. A. Παπανδρέου γνωρίζει, ότι η ελληνική «γραμμή» πρέπει να κρατηθεί σταθερή, μέσα στο πλαίσιο της «αναθεωρημένης» πολιτικής στα ελληνο-τουρκικά προβλήματα? της πολιτικής που ικανοποιεί απόλυτα και την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες.
Από την πλευρά της, η Αγκυρα έχει από το 1997 ουσιαστικώς (κείμενο Μαδρίτης) καταγράψει στη διεθνή σκηνή τα αιτήματά της για αλλαγή του Status Quo στο Αιγαίο, και στη βάση του κειμένου του 1999, έχει κάθε δυνατότητα να υπογραμμίζει ΠΡΑΚΤΙΚΩΣ τις «συνοριακές διαφορές» με την Ελλάδα, χωρίς κανένας να την «παρεξηγεί» στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Γιατί, λοιπόν, να μην χαμογελά ο κ. Γκιουλ το ίδιο ζεστά, όπως και ο προκάτοχός του, κ. Τζεμ;
Και ποιος λόγος υπάρχει για να έχει η Αθήνα τη βεβαιότητα, ότι η τουρκική πολιτική στο Αιγαίο είναι ευθέως συνδεδεμένη με την υπόθεση της μελλοντικής ένταξης της γείτονος στην Ευρωπαϊκή Ενωση;
Πέρα από αυτά, η Αγκυρα ποτέ δεν δήλωσε ότι το «καλό κλίμα» και η ελληνοτουρκική «προσέγγιση» θα συνοδεύονταν με αλλαγές της συμπεριφοράς της στο Αιγαίο. Αντιθέτως, μετά το 1996 ζήτησε και ΠΕΤΥΧΕ να συμπεριληφθεί το θέμα των «γκρίζων ζωνών» στο πακέτο των διεκδικήσεών της.
Ανευ διακοπής η πίεση…
Δεν ξαφνιάζει κανέναν η πρόκληση μιας «απειλής» μέσω της διαδρομής του ερευνητικού – σεισμογραφικού σκάφους «Πίρι Ρέις» σε «ευαίσθητες» περιοχές του Αιγαίου. Στο «πρόγραμμα» της Αγκυρας είναι οι τέτοιου είδους κινήσεις, όπως και οι παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Ελλάδας από 20 πολεμικά αεροσκάφη, που «συνόδευσαν» την έξοδο του σκάφους. Είναι για την Αγκυρα «ρουτίνα» όλα αυτά.
Θεωρητικώς, μπορεί πάντοτε να οδηγήσουν σε κάποια «θερμή» εμπλοκή ορισμένες από τις τουρκικές κινήσεις. Αλλά, δεν είναι -απ’ ό,τι φαίνεται τώρα τουλάχιστον- αυτή η πρόθεση της Αγκυρας. Το περισσότερο που δείχνει να επιδιώκει η τουρκική πλευρά είναι να υποχρεώσει την Αθήνα να «θυμηθεί» πάλι, στην πράξη ότι υπάρχει για την Αγκυρα «πρόβλημα» με τις βραχονησίδες Καλόγηροι, πέντε μίλια και κάτι μακριά από την Εύβοια. Οπως εκτιμάται από διπλωματικούς παράγοντες στην Αθήνα, είναι για την τουρκική πλευρά χρήσιμο να γίνεται σε τούτη τη φάση απολύτως αντιληπτό από την κυβέρνηση K. Σημίτη, πως η πίεση που ασκείται εις βάρος της Ελλάδας στο Αιγαίο δεν πρόκειται σε καμιά περίπτωση να είναι μειωμένη σε σχέση με το παρελθόν, κατά τη διάρκεια της θητείας της κυβέρνησης Ερντογάν. Και δεν θα πρέπει επίσης να λησμονείται ότι η υπόθεση του Αιγαίου θα είναι για την Αγκυρα ολοένα και πιο σημαντική, όσο θα σημειώνονται εξελίξεις στην υπόθεση του Κυπριακού, και θα αυξάνονται οι πιθανότητες για πολιτική λύση αυτού του προβλήματος. Αν όλα αυτά δεν είναι συμβατά με την πολιτική της ελληνοτουρκικής «προσέγγισης», τόσο το χειρότερο για την «προσέγγιση». Σημασία έχει ότι για την Αγκυρα το ζήτημα της «νέας τάξης» στο Αιγαίο παραμένει θέμα ανοικτό, προς «διευθέτηση».