Εχουν δίκαιο ο K. Καραμανλής και η Αριστερά: Αν ο κ. K. Σημίτης είχε «αγνές προθέσεις» όσον αφορά τον εκλογικό νόμο, αν πραγματικά πρόθεσή του ήταν να τον προσαρμόσει σε πολιτικές ανάγκες ή στη μεταβαλλόμενη κατανομή του πληθυσμού, θα έπρεπε να είχε θέσει το ζήτημα σε χρόνο ανύποπτο, όταν κανένας δεν μπορούσε να τον κατηγορήσει για δόλιες προθέσεις. Π.χ. αμέσως μετά τις εκλογές του 2000. Το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε και για τις άλλες «θεσμικές αλλαγές» που τώρα, οκτώ μήνες πριν από τις εκλογές, επιχειρεί. Γενική πεποίθηση είναι ότι όλα αυτά τα επιχειρεί τώρα και τόσο καθυστερημένα, επειδή οι προβλέψεις για το αποτέλεσμα των προσεχών εκλογών δεν είναι και τόσο ευνοϊκές και προσπαθεί, την ύστατη ώρα, να ανταποκριθεί στην καθολική προσδοκία της «αλλαγής», που επί τόσα χρόνια… δεν αντελήφθη. Αλλά ούτε και τώρα φαίνεται να αντιλαμβάνεται.
Με δεδομένη τη βασική αυτή δυσπιστία ως προς τις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης, θα μπορούσε να κάνει κανείς μερικές παρατηρήσεις:
Το σύστημα της απλής αναλογικής εφαρμόσθηκε για τελευταία φορά στις εκλογές του Μαρτίου 1950. Εκτοτε εγκαταλείφθηκε με το επιχείρημα ότι δεν είναι κατάλληλο για να δίνει ομοιογενείς και ισχυρές κυβερνήσεις. Γνωρίσαμε πολλές κυβερνήσεις, που ανεξάρτητα από τον αριθμό των βουλευτών που τις στήριξαν, δεν ήταν όλες ούτε τόσο ισχυρές ούτε τόσο ομοιογενείς, με τραγικότερο παράδειγμα τη διάσπαση της Ενώσεως Κέντρου τον Ιούλιο του 1965. Αλλά επίσης, τη διάσπαση του παντοδύναμου Συναγερμού του Αλ. Παπάγου το 1954 και της EPE το 1958.
Από τη μεταπολίτευση και μετά εφαρμόσθηκαν συστήματα ενισχυμένης αναλογικής, αλλά ποικίλης αναλογικότητας. Το πλέον χτυπητό παράδειγμα «κυμαινόμενης» αναλογικότητας, ήταν ο εκλογικός νόμος του μακαρίτη Μένιου Κουτσόγιωργα, ο οποίος στο 47% των ψήφων του Κώστα Μητσοτάκη το 1990, έδινε κοινοβουλευτική πλειοψηφία μιας μόνο έδρας, η οποία απεδείχθη ασταθής και μοιραία.
Το επόμενο εκλογικό σύστημα (του κ. Κούβελα) που εφαρμόσθηκε σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, νικηφόρος για το ΠΑΣΟΚ και κατά πάσα πιθανότητα θα εφαρμοσθεί και στις προσεχείς εκλογές, καθιερώνει την αρχή ότι το πρώτο κόμμα, έστω και αν (θεωρητικά) προηγείται κατά μία ψήφο, σχηματίζει κυβέρνηση, με σχετικά άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Πρώτο κόμμα, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, και μάλιστα με σημαντική διαφορά, έρχεται η Ν.Δ. και είναι φυσικό να μη θέλει ούτε καν να συζητήσει μεταβολή του ισχύοντος εκλογικού νόμου, ούτε καν στα εκλογοτεχνικά σημεία. Αλλά ούτε και να δεσμευτεί με ένα νέο εκλογικό νόμο, ο οποίος θα ισχύσει για την εκλογική αναμέτρηση έστω του 2008, θα μπορούσε όμως από τώρα να προκαλέσει απρόβλεπτες πολιτικές ανακατατάξεις.
Οι «αυτοδύναμες» κυβερνήσεις μετά το 1990 αποδείχθηκε ότι δεν ήταν και αυτές ούτε τόσο ομοιογενείς ούτε τόσο ισχυρές. H κυβέρνηση K. Μητσοτάκη, παρά την ισχυρή προσωπικότητα του πρωθυπουργού, βάδισε τρικλίζοντας μέχρι που έπεσε. Οι κυβερνήσεις του κ. K. Σημίτη ήσαν περισσότερο τυχερές. Από κρίση σε κρίση και με διάφορους εσωτερικούς συμβιβασμούς και εκπτώσεις από το πρόγραμμα που είχε εξαγγείλει ο πρωθυπουργός συμπλήρωσαν πορεία περίπου οκτώ ετών.
Οπως ορθά παρατηρούν μερικοί, σκοπός των εκλογικών συστημάτων που εφαρμόστηκαν από το 1974 και μετά ή έστω το αναπότρεπτο αποτέλεσμά τους, ήταν να κρατήσουν την πολιτική ζωή πάνω στο τεντωμένο σχοινί της διελκυστίνδας μεταξύ δύο πολυσυλλεκτικών κομμάτων, που από τη φύση τους δεν μπορούν να είναι κόμματα αρχών, αλλά μόνο πολιτικής συγκυρίας.
Για όλα αυτά θα χρειαστεί να συνεχίσουμε και αύριο.