Μεγάλη συζήτηση γίνεται τις τελευταίες ημέρες με αφορμή την προσπάθεια της κυβέρνησης να περιορίσει την ακρίβεια, που παρατηρείται στην ελληνική αγορά, με αποτέλεσμα να καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις ως ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα, που αντιμετωπίζει ο πολίτης σήμερα. H κυβέρνηση επιχειρεί να λάβει μέτρα, τα οποία ο Τύπος στο σύνολό του τα απορρίπτει ως ανεπαρκή για την πάταξη της αισχροκέρδειας, η οποία αναμφίβολα ενδυναμώθηκε στη χώρα μας μετά την ένταξη του ευρώ στην καθημερινότητά μας. Ομως, πολύ φοβόμαστε, η συζήτηση, που γίνεται γύρω από αυτό το μείζον θέμα, είναι παρωχημένη και δεν ανταποκρίνεται στη σημερινή πραγματικότητα.
Πριν από αρκετά χρόνια, όταν είχα πρωτοεπισκεφθεί τις ΗΠΑ, θυμάμαι σε ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο στο Σαν Φρανσίσκο μια κυρία να εισέρχεται στο κατάστημα, όπου βρισκόμουνα, και να λέει στην πωλήτρια ότι το ίδιο φόρεμα, που υπήρχε στη βιτρίνα, το βρήκε δέκα δολάρια φθηνότερο σε ένα γειτονικό μαγαζί. Αμέσως κινητοποιήθηκαν οι υπεύθυνοι του καταστήματος, διαπίστωσαν το αληθές του ισχυρισμού της πελάτισσας και της προσέφεραν τελικά το φόρεμα σε ακόμα χαμηλότερη τιμή για να μην τη χάσουν και για να την πείσουν να συνεχίζει να ψωνίζει από αυτούς.
Για μας τους Ελληνες, που είμαστε συνηθισμένοι να αγοράζουμε σε όποια τιμή μάς προσφερόταν ένα αγαθό, αφού είχαμε τη νοοτροπία ότι οι τιμές διαμορφώνονται ανεξάρτητα από τη δική μας θέληση και πάντως με την κρατική παρέμβαση, το περιστατικό ήταν πρωτοφανές. Δεν μπορούσαμε να συνειδητοποιήσουμε πως ο καταναλωτής έκανε ολόκληρη διαπραγμάτευση για να διαμορφώσει την τιμή του προϊόντος που τον ενδιέφερε μέσα σε ένα καθεστώς πλήρους ελευθερίας της αγοράς. Ομως, πολύ φοβάμαι ότι αυτή την πραγματικότητα εμείς οι Ελληνες ακόμα αρνούμαστε να τη συνειδητοποιήσουμε μολονότι και στη χώρα μας οι τιμές πλέον σε σχεδόν όλα τα προϊόντα, με την εξαίρεση ορισμένων υπηρεσιών και των οπωρολαχανικών, διαμορφώνονται ελεύθερα. O καταναλωτής συνεχίζει στη χώρα μας να μη συγκρίνει, να μην ψάχνει και να πληρώνει ό,τι του ζητείται, ωσάν να ήταν υποτιμητικό να αναζητήσει ή και να διαπραγματευθεί χαμηλότερες τιμές στα προϊόντα που θέλει να αγοράσει.
Αυτή η νοοτροπία, σε συνδυασμό με την αδυναμία μας να προσαρμοσθούμε στη λειτουργία του ευρώ στην καθημερινότητά μας, συμβάλλει εν πολλοίς στην ακρίβεια. Εκ των πραγμάτων, η κυβέρνηση, η κάθε κυβέρνηση, σε μια ελεύθερη αγορά πολύ λίγα πράγματα μπορεί να κάνει για να συγκρατήσει τις τιμές. Αντιθέτως, η νοοτροπία να ζητάμε από την κυβέρνηση να παρεμβαίνει για να διαμορφώσει τις τιμές, αποτελεί νόθευση της ελεύθερης αγοράς. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η κυβέρνηση δεν έχει ρόλο στην αγορά. Για να καταπολεμήσουν την ακρίβεια, οι κυβερνώντες, πέρα από «παρατηρητήρια τιμών» και… Video Wall, μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στον έλεγχο της υπερβολικής και χωρίς λογική αύξησης των τιμών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η μεγαλύτερη αύξηση τιμών συχνά εμφανίζεται σε προϊόντα και υπηρεσίες που δεν έχουν πλήρως απελευθερωθεί, όπως τα οπωροκηπευτικά, στην περίπτωση των οποίων η Πολιτεία έχει αποτύχει στον ρυθμιστικό της ρόλο.
Ομοίως, οι κυβερνώντες έχουν μια ακόμα μεγάλη υποχρέωση, στην οποίαν μάλλον αποτυγχάνουν: Στην εξασφάλιση του υγιούς ανταγωνισμού. Διότι δίχως ελεύθερο και ανόθευτο ανταγωνισμό δεν μπορεί να υπάρξει ελεύθερη αγορά. Δυστυχώς, στην Ελλάδα παρατηρείται συνεχής προσπάθεια νόθευσης του ανταγωνισμού με τη δημιουργία ακόμα και καρτέλ συμφερόντων, που διαμορφώνουν ενιαία τις τιμές. Ιδίως στις υπηρεσίες. Και δεν είναι τυχαίο ότι η περιβόητη επιτροπή ανταγωνισμού, όχι μόνο δεν παρεμβαίνει, αλλά ούτε καν συνέρχεται, πια αποδεχόμενη την αδυναμία της να επιβληθεί σε πανίσχυρα συμφέροντα, που συχνά δημιουργούν ολιγοπώλια κι ολιγοψώνια εις βάρος των καταναλωτών. Κι αυτή, κατά τη γνώμη μας, είναι η μεγάλη αδυναμία της κυβέρνησης, που δεν μπορεί να διασφαλίσει, ως έχει την υποχρέωση, την ανταγωνιστικότητα σε μια αγορά, την οποίαν λυμαίνονται μονοπωλιακής λογικής συμφέροντα ανεβάζοντας τις τιμές.