Ηαποκέντρωση των εξουσιών της κεντρικής δημόσιας διοίκησης, χωρίς αμφιβολία, είναι μια ορθή πολιτική. Σύνθημα παλαιό, συνδεδεμένο, κατ’ αρχήν, με αριστερές πολιτικές, αποτελεί, σήμερα, παράγοντα δημοκρατίας, αντιγραφειοκρατικής πολιτικής, μείωσης του κράτους, αποτελεσματικότερης διοίκησης. Αυτά, όμως, φαίνεται να ισχύουν πολύ περισσότερο σε κράτη με στιβαρή και καλά οργανωμένη διοίκηση, παρά σε άλλα, όπως και το δικό μας, όπου συνεχίζουν να υπάρχουν ακανθώδη προβλήματα κακοδιοίκησης, σύγχυσης αρμοδιοτήτων, συγκρούσεις συμφερόντων, γαρνιρισμένα με τη γνωστή σε όλους μας κομματικο-επιχειρηματική διαπλοκή.
Από τα πρώτα χρόνια διακυβέρνησής του, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, το ΠΑΣΟΚ προώθησε με αξιοζήλευτη, σε σύγκριση με τις επιδόσεις του σε άλλα θέματα, συνέπεια την αποκέντρωση και τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων. Βεβαίως, υπάρχουν περιθώρια για ακόμη περισσότερη περιφερειακή αυτονομία. Ομως, το πρόβλημα δεν είναι προς αυτήν την κατεύθυνση.
Αν θέλαμε να είμαστε ρεαλιστές, ειλικρινείς ως προς τις προθέσεις μας και, κυρίως, να επιδιώξουμε κάτι που θα είναι αποτελεσματικότερο και, επιπλέον, φθηνότερο για την «τσέπη» του φορολογουμένου, αλλά και για τα… νεύρα του πολίτη, τότε πρέπει να παραδεχθούμε το ακριβώς αντίστροφο: χρειάζεται λιγότερη αποκέντρωση. Και, σε πολλές περιπτώσεις, χρειάζεται κάτι ακόμη δραστικότερο: επιστροφή στην ενίσχυση των κεντρικών υπηρεσιών της κρατικής εξουσίας.
Επειδή τα δόγματα πεθαίνουν αργά, πολλοί, βιαστικά, θα θεωρήσουν την προτροπή αυτή αντίθετη στην αυτοδυναμία της τοπικής εξουσίας. Κατ’ αρχάς, πολλά από τα ζητήματα που πρέπει να επιλύσει η διοίκηση είναι λογικό να επιλύονται σε εθνικό επίπεδο και όχι στο πολύ στενό περιβάλλον του (έστω και καποδιστριακού) Δήμου. Δεν είναι τυχαίο ότι, για την οργάνωση και την κατανομή των κεφαλαίων των Κοινοτικών Προγραμμάτων Στήριξης, η Ελλάδα ολόκληρη θεωρήθηκε μία και μόνον περιφέρεια. Σκεφτείτε ακόμη πόσο ισχύει η ολική αυτή προσέγγιση όταν εφαρμοστεί σε για θέματα, για παράδειγμα, περιβάλλοντος. Οταν, σε λίγα χρόνια, η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να πληρώνει ένα κολοσσιαίο ποσό γιατί μολύνει την υφήλιο, εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι το περιβάλλον αποτελεί στοιχείο εθνικής και όχι τοπικής πολιτικής.
Ενα άλλο σημαντικό επιχείρημα συνδέεται με την επαναστατική πρόοδο που έχει σημειωθεί σε οτιδήποτε αφορά θέματα συνδεδεμένα με τη γραφειοκρατική διεκπεραίωση υποθέσεων πολιτών, επιχειρήσεων και οργανισμών, στις οποίες εμπλέκεται είτε η κεντρική διοίκηση είτε οι αποκεντρωμένες υπηρεσίες στις Νομαρχίες ή στις Περιφέρειες. Η πραγματική αφομοίωση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, η χρήση του Διαδικτύου και, γενικότερα, η επίλυση χιλιάδων ενεργειών χωρίς να υπάρξει φυσική μετακίνηση και επαφή αποτελεί το νέο «χρυσό» κανόνα, που θα έπρεπε να διαπνέει μια πραγματική διοικητική μεταρρύθμιση. Πόσω μάλλον που η χώρα μας και μικρή είναι και, ταυτοχρόνως, γεωγραφικώς πολυδιασπασμένη ή δύσβατη. Αντί να πολλαπλασιάζουμε τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών, που είναι, βεβαίως, μια αξιέπαινη πρωτοβουλία, να δημιουργούμε αντίγραφα των κεντρικών υπηρεσιών στους νομούς και στους δήμους, ευκολότερα θα σχεδιάζαμε απλές και κοινόχρηστες διαδικασίες, που να διευκολύνουν και, κυρίως, να αποτρέπουν τη γραφειοκρατία. Επιπλέον, το μόνο που φαίνεται να έχει συμβεί από την εσφαλμένη και, τελικώς, σχεδιασμένη κατά τις κομματικές ανάγκες, δήθεν αποκέντρωση του κράτους, είναι να αποκτήσουμε ακόμη περισσότερο κράτος.
Και, δυστυχώς, να πολλαπλασιάσουμε τα ακόμη πιο ανεξέλεγκτα μικροκέντρα διαφθοράς του δημόσιου βίου της χώρας. Κανείς, άλλωστε, δεν έχει ακόμη υπολογίσει το λογιστικό κόστος από την αποκέντρωση. Οταν όμως σε κάθε φάση της αποκέντρωσης σχεδιάζονται νέες θέσεις για δημοσίους υπαλλήλους, πολλαπλασιάζονται κατ’ αναλογίαν οι θέσεις διευθυντών, τμηματαρχών και άλλων ανευθυνουπεύθυνων, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς το τεράστιο κόστος που έχει σωρευθεί για την κοινωνία μας.