Σελίδες από την πολιτική εξέλιξη στην Ελλάδα, μετά τις ερχόμενες εκλογές, σκιαγραφούνται στις προτάσεις της κυβέρνησης για τον εκλογικό νόμο. Οσο και αν είναι υπερβολή ότι το εκλογικό σύστημα μπορεί να γεννήσει ή να σβήσει κόμματα, εντούτοις είναι προφανές ότι ο τρόπος με τον οποίο θα συγκροτείται στο εξής όχι μόνον η κυβερνητική πλειοψηφία, αλλά και το κομματικό στερέωμα, έχει άμεση συνάρτηση με τον σχεδιαζόμενο εκλογικό νόμο.
Ο αναγνώστης των προτάσεων Σημίτη μένει με την ίδια γεύση αγωνίας και ενδιαφέροντος, που αφήνει η ανάγνωση του πρώτου κεφαλαίου ενός μυθιστορήματος. Γνωρίζεις σιγά-σιγά τα πρόσωπα, ενώ προσπαθείς να μαντέψεις ποια είναι τα σημαντικά και ποια τα πρόσκαιρα, εκείνα που οι ανάγκες της αφήγησης τα έφεραν στις πρώτες σελίδες. Διαγράφονται αδρά τα όρια των ρόλων, με έναν τρόπο δυναμικό ώστε να μπορεί ο χαρακτήρας που θα αναδειχθεί, να πάρει έναν δρόμο ή και παραπλήσιο, ή να απορροφηθεί στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση, από εκείνη που η πρώτη νιότη έδειχνε. Στα πρώτα κεφάλαια παρουσιάζονται, επίσης, οι σχέσεις των προσώπων και η πιθανή ανάπτυξή τους, ενώ υποψιάζεσαι την αλληλουχία των γεγονότων, καθώς κάποιος άλλος που σου έχει συστήσει το βιβλίο σε έχει προϊδεάσει, αλλά δεν θυμάσαι επακριβώς. Οπως το μυθιστόρημα, έτσι και εδώ είναι λάθος να τρέξεις στο τελευταίο κεφάλαιο για να βρεις τη λύση του μυστηρίου ή την κατάληξη των ηρώων. Οχι μόνο γιατί ο επίλογος, που συμπυκνώνει το σκοπό του συγγραφέα, είναι στη περίπτωσή μας άγραφος ακόμα, αλλά γιατί μάλλον πρόκειται για εκείνη τη σχολή συγγραφέων που παρασέρνονται και οι ίδιοι από την πλοκή και κάθε φορά ανασταθμίζουν πρόσωπα και καταστάσεις.
Στον νέο εκλογικό νόμο και στο νέο τοπίο, λοιπόν, φαίνεται ότι έχουν θέση κόμματα σημερινά, αλλά ίσως και νέα, βουλευτές παραδοσιακοί που «κόβουν εισιτήρια» στην κομματική βάση, αλλά και άλλοι, που τους κατατρέχει το γνωστό «ουδείς προφήτης στον τόπο του» και πάντα τους θαυμάζουν οι απέναντι, αλλά δεν τους ψηφίζουν οι «απ’ εδώ».
Ποιοι είναι οι κομματικοί ρόλοι, που βρήκαν συγγραφέα αλλά αναζητούν πρόσωπα, ενσάρκωση και, ιδίως, δράση; Φαίνεται ότι είναι «συγγενικά» κόμματα, τα οποία ενθαρρύνονται να συνάψουν προεκλογικά συμφωνίες κοινής εκλογικής καθόδου και, άρα, μετεκλογικής συνεργασίας. Γι’ αυτό και αίρονται τα εμπόδια, που ύψωσε ο εκλογικός νόμος Μητσοτάκη στις συνεργασίες των κομμάτων. Αυτά τα κόμματα, όμως, είναι μόνο μικρομεσαία, όπως ο Συνασπισμός και το ΔΗΚΚΙ, ή μήπως σχεδιάζεται τώρα το κοστούμι και για άλλα, όχι μικρά, αλλά μεγαλομεσαία: ας πούμε το ΠΑΣΟΚ 1 και το ΠΑΣΟΚ 2;
Στο κομματικό σύστημα, που διαγράφει ο νέος εκλογικός νόμος, η «παράταξη» υποκαθιστά το «κόμμα», όπως το γνωρίσαμε στα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια (από τις ήττες και τις μετέπειτα απορροφήσεις της Ενωσης Κέντρου, της Συμμαχίας και της Εθνικής Παράταξης). Κόμματα με κοινή αναφορά στην ίδια πολιτική κοίτη και κοινή σκόπευση στην ίδια εκλογική βάση είναι εκείνα που θα μπορούν να συνεργάζονται στον δεύτερο γύρο των μονοεδρικών, ή στον ένα και μοναδικό, αποσύροντας το ένα υπέρ του άλλου τον υποψήφιό τους. Πολιτικοί που κινούνται με άνεση στις παρυφές των κομμάτων θα αντλούν σταυροδοσία από τα όμορα κόμματα. Ποιο από τα δύο μεγάλα κόμματα είναι το πλέον ώριμο ή αναγκασμένο να μετεξελιχθεί σε παράταξη είναι προφανές. Είναι το ΠΑΣΟΚ. Οχι η Ν.Δ. που άντεξε το κόμμα Σαμαρά, που απέφυγε το κόμμα Αβραμόπουλου και τώρα η έντονη παράσταση νίκης, που έχει στην κοινή γνώμη, λειαίνει τις όποιες διαφορές και απομακρύνει τον κίνδυνο του ΛΑΟΣ. Είναι το ΠΑΣΟΚ, που «στα πάνω του» συρρικνώνεται ο ΣΥΝ και το ΔΗΚΚΙ, ενώ στις εκλογικές του ήττες φουσκώνουν τα δικά τους πανιά και είναι, επί πλέον, το ΠΑΣΟΚ, που θα δοκιμασθεί η συνοχή του από τυχόν εκλογική ήττα, ενώ από την άλλη φαίνεται να έχει ωριμάσει η συνείδηση ότι είναι «δύο κόμματα σε ένα». Η ιδέα της «παράταξης» συνδυάζεται και από ηγέτη ή ηγέτες νέας γενιάς και νέας κοπής, που θα εναλλάσσονται στον πρώτο ρόλο ή θα σφάζονται γι’ αυτόν, όπως συμβαίνει, π.χ., παραδοσιακά στη γαλλική Δεξιά και στη γερμανική Χριστιανοδημοκρατία ή στην ιταλική Κεντροαριστερά και στον «πρασινοκόκκινο» Συνασπισμό.
Το πρωτοφανές με τον νέο εκλογικό νόμο είναι ότι για πρώτη φορά, ενώ θα ψηφιστεί τώρα (αν…), θα ισχύσει από τις μεταπροσεχείς εκλογές. Είναι λάθος, όμως, να πιστέψουμε ότι ο συγγραφέας του ενδιαφέρεται μόνο για το μέλλον και αδιαφορεί για το παρόν. Η καλλιέργεια της ιδέας της «παράταξης» θα αμβλύνει την οξύτητα των αντιπαραθέσεων στο ΠΑΣΟΚ, θα δώσει έναυσμα διαλόγου με τον ΣΥΝ και το ΔΗΚΚΙ και θα επιτρέψει την αποκατάσταση επικοινωνίας «στη βάση» και ιδίως θα ανατροφοδοτήσει στο ηθικό των οπαδών την ιδέα ότι «η μάχη δεν έχει χαθεί ή δεν έχει οριστικά χαθεί».
Το δεύτερο κεφάλαιο στο βιβλίο, που λέγαμε στην αρχή, ο συγγραφέας θέλει να το γράψει παρακολουθώντας τις αντιδράσεις των ηρώων του και ιδίως του μεγάλου αντιπάλου, της Νέας Δημοκρατίας. Τόσες προσκλήσεις διαλόγου, τόσες διαβεβαιώσεις ότι δεν θα ισχύσει ο νόμος ούτε στην ενδεχόμενη εμπλοκή στην προεδρική εκλογή «φωνάζουν από μακριά» ότι ένα στόχο έχουν: Να απαντήσει ο Κ. Καραμανλής ότι δεν θα τον δεσμεύσει ο νέος εκλογικός νόμος και να τον χρεώσει αμέσως μετά ο Κ. Σημίτης ότι δεν θα αρκεί στη Ν.Δ. η απλή επικράτηση, αλλά η μεγάλη, δηλαδή οι 200 βουλευτές. Οταν βάζεις τον πήχυ για τον αντίπαλο πιο ψηλά απ’ ό,τι για σένα, υπάρχει το ενδεχόμενο να δυσκολέψεις την προσπάθεια του αντιπάλου. Αλλά αυτές, ίσως, είναι οι επόμενες σελίδες στην πολιτική ζωή, όχι μετά τις εκλογές, αλλά πριν από αυτές.