Ας υποθέσουμε πως είχε δίκιο ο Δημοσθένης όταν, κωδικοποιώντας την κριτική του μέθοδο, κατέληγε στη φράση «προς γαρ το τελευταίον εκβάν έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται». Στον πόλεμο του Ιράκ, ποιο είναι άραγε το τελευταίο εκβάν, ώστε με αυτό σαν γνώμονα να μετρήσουμε όσα προϋπήρξαν, όσα οδήγησαν στην εισβολή και την κατοχή της χώρας; H επιλογή του «τελευταίου εκβάντος» δεν είναι αδιάφορη και ασήμαντη, γιατί από αυτήν ακριβώς εξαρτάται η λογική με την οποία θα ελεγθεί η προϊστορία, όπως και το πιθανό συμπέρασμα. Οι δύο σύμμαχοι, ο κ. Μπους και ο κ. Μπλερ, ισχυρίζονται ότι το τελευταίο εκβάν, άρα και το μέτρο των πραγμάτων, είναι η απελευθέρωση ενός λαού από τον δυνάστη του και η εισαγωγή της δημοκρατίας στο Ιράκ, και ως εκ τούτου περιττεύει η συζήτηση για το πώς αποφασίστηκε ο πόλεμος και πώς διενεργήθηκε. Μετατρέποντας δηλαδή τη φόρμουλα «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» στη μορφή «το τέλος αγιάζει την αρχή και το μέσον», δηλώνουν ηθικά και πολιτικά δικαιωμένοι, άξιοι συγχαρητηρίων και νέας θητείας.
Αλλά είναι πράγματι αυτό το τελευταίο εκβάν, η «εισαχθείσα δημοκρατία» δηλαδή και η «απελευθέρωση»; Οι ίδιοι οι «εκδημοκρατισθέντες» και «απελευθερωθέντες» Ιρακινοί, ανεξαρτήτως θρησκευτικού δόγματος ή της στάσης τους επί Σαντάμ, δεν δείχνουν να συμφωνούν ιδιαίτερα, αναγκάζοντας με τη δράση τους τους Αμερικανούς επιτελείς να αναγνωρίσουν ότι αντιμετωπίζουν κλασικό αντάρτικο.
Οχι, το τέλος δεν ήταν δημοκρατικό και απελευθερωτικό, και τίποτε δεν εξαγιάζεται αναδρομικά. Αλλα συμβάντα πρέπει να χρησιμοποιηθούν σαν δείκτης της ποιότητας των πολεμικών σχεδίων. Ενα τέτοιο εκβάν, δραματικά αποκαλυπτικό, είναι η αυτοκτονία του Βρετανού Ντέιβιντ Κέλι, κυβερνητικού εμπειρογνώμονα σε θέματα εξοπλισμών. Με τις πληροφορίες του προς το BBC, ο Κέλι υπέδειξε μία έστω από τις πτυχές του Ιράκ-γκέιτ, την παραποίηση στοιχείων και την εξαπάτηση. Το έσχατο ηλεκτρονικό μήνυμά του, πως «σκοτεινοί ηθοποιοί παίζουν παιγνίδια», μοιάζει γριφώδες μα είναι εναργέστατο: ένα δίκαιο μέτρο για να κρίνουμε την αθλιότητα των πριν υπαρξάντων.