Εντυπωσιακά τα στοιχεία, τα οποία δημοσίευσε χθες η «K», στην πρώτη σελίδα, και αφορούν την αγορά ακινήτων γενικά και ειδικότερα την ιδιωτική κατοικία. Παρατηρείται, λέει, αύξηση κατά 63% των αποπληθωρισμένων πραγματικών τιμών, που σημαίνει ότι η ζήτηση ακινήτων είναι ακαταμάχητη και το εμπόριο της γης συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των νεοελλήνων, ίσως περισσότερο από κάθε άλλη δραστηριότητα. Χέρσα και παρατημένα χωράφια, παλιά αμπέλια και περιβόλια, δασώδεις, δασικές και βραχώδεις εκτάσεις, βακούφικα βοσκοτόπια, κοινόχρηστες αλάνες και ακτές, μεγάλο δηλαδή μέρος της επικράτειας μπήκε στο «χρηματιστήριο των ακινήτων», και παρ’ όλα αυτά η ζήτηση εξακολουθεί να υπερβαίνει την προσφορά. Στη γειτονιά μου, την Πλάκα, η τιμή του διαμερίσματος έφτασε το 1,5 εκατ. δραχμές το τετραγωνικό μέτρο και οικόπεδο ακάλυπτο 250 μέτρων πουλήθηκε τις προάλλες 200 εκατ. δραχμές.
Πού βρίσκονται τόσα λεφτά; Πώς τα κατάφεραν οι νεοέλληνες να συσσωρεύσουν σε ακίνητα αξία 650 δισ. ευρώ (αν δεν κάνω λάθος 321 τρισ. δρχ.!), περίπου διπλάσιο ποσοστό από την υπόλοιπη E.E., σε σχέση με το διαθέσιμο εισόδημα; Και αν έχουν επενδύσει σε ακίνητα αυτό το τερατώδες ποσό, τι έμεινε για τις άλλες δραστηριότητες και κυρίως εκείνες που παράγουν αξίες και πλούτο; Οπως αξιολογούμε, αν ένα άτομο εύστοχα και παραγωγικά τοποθετεί τις οικονομίες του, το ίδιο τα ερωτήματα αυτά οδηγούν στη σκέψη, αν τόσες δεκαετίες μετά τον πόλεμο τοποθετήσαμε σωστά και παραγωγικά το περίσσευμα, αγοράζοντας ακίνητα.
Το δεύτερο και πιο εντυπωσιακό στοιχείο, τουλάχιστον από μια… ψυχολογική άποψη, είναι ότι το 80% των Ελλήνων έχει ιδιόκτητη κατοικία και το 30% έχει και δεύτερη κατοικία! Τα ποσοστά αυτά είναι πολύ μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα της Ευρωζώνης.
Κατ’ αρχήν το στοιχείο αυτό, επικουρικά με μερικά άλλα στοιχεία, π.χ. ότι με πληθυσμό 10 εκατ. έχουμε 10 εκατ. κινητά τηλέφωνα, μας υποχρεώνει να εγκαταλείψουμε τη «διαπίστωση» ότι το 20% των Ελλήνων «ζει κάτω από το όριο της φτώχειας» ή να αναφερόμαστε στη διαπίστωση με το πραγματικό της νόημα: ότι είναι ένα απλό μέτρο σύγκρισης και δεν σημαίνει ότι το 20% πεινάει! Οχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά γιατί με αυτές τις υπερβολές συγκαλύπτουμε τα πραγματικά μας προβλήματα, π.χ. τη μεγάλη έκταση της «μαύρης» παραοικονομίας, που κάθε βράδυ γεμίζει τα πανάκριβα νυκτερινά κέντρα με θαμώνες… κάτω του ορίου της φτώχειας(!) ή τις μεγάλες εισοδηματικές διαφορές.
Το βασικό, όμως, ερώτημα είναι γιατί οι νεοέλληνες έστρεψαν, μετά τον πόλεμο, τόσο αποφασιστικά την προσοχή και προτίμησή τους στο ακίνητο και ειδικότερα στην κατοικία. Ηδη από τη δεκαετία του ’50, αμέσως μετά την πολεμική περιπέτεια το «δυαράκι με λουτροκαμπινέ» ήρθε να αντικαταστήσει και ταυτόχρονα να πνίξει όλα τα συλλογικά όνειρα και τα φλογερά συνθήματα. Και ήταν ακριβώς αυτή η διατύπωση, το «δυαράκι με λουτροκαμπινέ», η πιο κατάλληλη για να χαρακτηρίσει μια πορεία χωρίς τολμηρά πετάγματα, χωρίς φαντασία. Το ακίνητο είναι αυτό που λέει το όνομά του. Δεν κινείται, ούτε μεγαλώνει ούτε μικραίνει, και δεν εμπνέει τόλμη και ρίσκο. Μεγαλώνει ή μικραίνει η αξία του και η τιμή του, αλλά, ως κατοικία τουλάχιστον, δεν παράγει αξίες και πλούτο.
Γιατί ένας λαός, μάλλον τολμηρός και ριψοκίνδυνος, έγινε ξαφνικά τόσο συντηρητικός και στρίμωξε τα όνειρά του στο… «δυαράκι με λουτροκαμπινέ»!