Ησυζήτηση για το κράτος που θέλουμε έχει δύο όψεις: η πρώτη, γνωστότερη και πιεστικότερη, αφορά την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει στους πολίτες, την οικονομία και, γενικότερα, το έθνος. Η δεύτερη συνδέεται με το μέγεθός του, τους πόρους που δεσμεύει και καταστρέφει, τελικώς με το κόστος. Αυτό με το οποίο επιβαρύνεται ο φορολογούμενος και, προπτικά η χώρα και ο γενιές των Ελλήνων.
Συνεχίζουμε λοιπόν σήμερα τη συζήτηση που ανοίξαμε με το σημείωμα «Οχι άλλη αποκέντρωση», στο φύλλο της προηγούμενης εβδομάδας. Να ευχαριστήσω, με την ευκαιρία, πολλούς από εσάς, που με τις παρατηρήσεις σας υποστηρίζετε την ανάγκη μιας παρόμοιας συζήτησης.
Οφείλουμε, κατά πρώτον, μια εξήγηση σχετικά με το έργο και τη θέση που ήδη καταλαμβάνουν στον κρατικό μηχανισμό τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), έργο που φέρει την προσωπική σφραγίδα του Σταύρου Μπένου, η απομάκρυνση του οποίου από την κυβέρνηση παραμένει ανεξήγητη και, κυρίως, αδικαιολόγητη.
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, τα 650 σημερινά ΚΕΠ θα γίνουν, μέχρι το τέλος του έτους, 1.000 και θα απασχολούν προσωπικό 10.000 ατόμων. Κανείς απ’ αυτούς δεν προέρχεται από τον υπόλοιπο «παχύ» κρατικό τομέα, αφού οι ρυθμίσεις για τις μετατάξεις, μόλις τώρα, οδεύουν προς την κοινοβουλευτική τους έγκριση και τη διοικητική τους εφαρμογή. Λογικά, θα έπρεπε να υποκαταστήσουν το έργο δεκάδων χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων.
Μπορούν τα Κέντρα να αναδειχθούν σε «πολιορκητικούς κριούς»; Ο σχεδιασμός τους σε αυτό ακριβώς αποσκοπεί. Το «μυστικό» των ΚΕΠ συγκλίνει προς το σημείο που υποδεικνύαμε τις προάλλες. Η εποχή μας, τόσο από την πλευρά των απαιτήσεων με τις οποίες μας επιφορτίζει, όσο και από την πλευρά των δυνατοτήτων που μας παρέχονται, συνηγορεί στην κεντρική και χωρίς «φυσική επαφή» εξυπηρέτηση και συναλλαγή με τις δημόσιες υπηρεσίες. Το κράτος είναι μια μεγάλη βιομηχανία υπηρεσιών. Τα προϊόντα του οφείλουν να είναι τυποποιημένα. Χρειάζεται δηλαδή να εφαρμοστεί πλήρως η αρχή της διοικητικής πιστοποίησης. Οι διαδικασίες να αποσαφηνιστούν και να είναι κοινές, ανεξαρτήτως του σημείου της διοίκησης με το οποίο έρχεται σε επαφή ο πολίτης. Το αποτέλεσμα πρέπει να είναι το ίδιο ανεξαρτήτως της ποιότητας των υπαλλήλων που καλούνται να παράγουν το κρατικό «προϊόν». Ο χρόνος, τέλος, για τη διεκπεραίωση πρέπει να είναι ο ίδιος και, κυρίως, προκαθορισμένος και, εξίσου σημαντικό, να τηρείται με προσοχή.
Ανθρωποι, δομές και διαδικασίες είναι το τρίπτυχο των θεμάτων που συνδέονται με τη δημόσια διοίκηση. Σήμερα, ο πολίτης που ζητεί την εξυπηρέτησή του λειτουργεί ο ίδιος ως «υπάλληλος» της κρατικής μηχανής. Αυτός πρέπει να τρέξει από το ένα γραφείο στο άλλο. Να συντονίσει τις υπηρεσίες, πηγαίνοντας από τη μια στην άλλη, προσπαθώντας να καταλάβει γιατί του ζητούν διαφορετικά ή πρόσθετα στοιχεία. Να υποστεί την ασυνεννοησία τους. Και, τέλος, να συμβιβαστεί με τον ατελείωτο αυταρχισμό του δημοσίου υπαλλήλου, που παραμένει ανεύθυνος αλλά και μόνος κριτής ως προς το αποτέλεσμα της εργασίας του.
Παράδειγμα λειτουργίας των Κέντρων θα μπορούσε να είναι το όπως ένα υποκατάστημα τράπεζας στο οποίο πωλούνται και διατίθενται όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες. Βεβαίως, στο κέντρο του συστήματος βρίσκεται η ψηφιακή επεξεργασία όλων των αρχείων και των διαδικασιών του κράτους. Μόνον έτσι θα επιτευχθεί η συνένωσή τους και, επομένως, η δυνατότητα των ΚΕΠ να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τις επιμέρους αρμόδιες διευθύνσεις και να προχωρούν στην ταχεία ολοκλήρωση της δικής τους «διαμεσολάβησης».
Δυστυχώς, όμως, η ψηφιακή επανάσταση αργεί εξαιρετικά για το κράτος. Το περίφημο ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας» παραμένει στο «μαύρο κουτί» των αντεκδικήσεων μεταξύ υπουργών και υπηρεσιών τους. Ο σχεδιασμός των προγραμμάτων έχει γίνει αντικείμενο συγκρούσεων μεταξύ «διαπλεκομένων» ελληνικών εταιρειών. Μάλλον, λοιπόν, τα ΚΕΠ θα μείνουν, για πολύ ακόμη καιρό, μια ευπρεπισμένη βιτρίνα ενός πάντοτε άθλιου κράτους.