Με την ευκαιρία της προχθεσινής 29ης επετείου της αποκαταστάσεως της Δημοκρατίας στη χώρα μας διατυπώθηκε, για μία ακόμη φορά, από πολλούς η άποψη ότι στις τρεις αυτές δεκαετίες το δημοκρατικό μας πολίτευμα λειτούργησε άψογα. Σκόπιμο, λοιπόν, είναι να γίνει μια προσπάθεια εντοπισμού και αναδείξεως των παραγόντων, οι οποίοι συνετέλεσαν σ’ αυτό το ευτυχές -για τα ελληνικά, έστω, δεδομένα- αποτέλεσμα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το μεγαλύτερο μερίδιο του επιτεύγματος αυτού ανήκει στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος όχι μόνον αποκατέστησε αναίμακτα τη Δημοκρατία, αλλά επιπροσθέτως θεμελίωσε στέρεα και θωράκισε το νέο πολίτευμα. Το επίτευγμα, δε, αυτό στηρίχθηκε σε τρεις πυλώνες. Πρώτον, στην αδιάβλητη και τελεσίδικη επίλυση του Πολιτειακού, το οποίο επί περίπου δύο αιώνες ταλάνιζε τη χώρα μας. Δεύτερον, στη νομιμοποίηση της κομμουνιστικής αριστεράς, η οποία μετέχει έκτοτε, ως ισότιμος εταίρος, στη λειτουργία του πολιτεύματος. Τρίτον, στη διασφάλιση της ομαλής εναλλαγής των κομμάτων στην εξουσία.
Θα σταθούμε στο τελευταίο, κυρίως για τον εξής λόγο: Διότι, ενώ στα δύο πρώτα ζητήματα η λύση εδόθη άπαξ και ήταν οριστική, το τρίτο θέμα, δηλαδή η διασφάλιση της ομαλής εναλλαγής των κομμάτων στην εξουσία, τελεί πάντοτε -και ιδίως στις ημέρες μας- υπό αμφισβήτητη.
Κατά το παρελθόν η ομαλή εναλλαγή των κομμάτων στη διακυβέρνηση της χώρας έχει παρεμποδισθεί σίγουρα με αθέμιτα μέσα, όπως τα διαβλητά εκλογικά συστήματα, οι καλπονοθείες, οι πιέσεις και εκβιασμοί των ψηφοφόρων. Ασφαλώς η Ιστορία θα καταγράψει τα περιστατικά αυτά και κυρίως θα τα κρίνει με βάση και τις συνθήκες της εποχής. Μιας εποχής στην οποία κυριαρχούσαν οι αντιθέσεις και τα πάθη του Εμφυλίου, αλλά και η διακύβευση του μέλλοντος της χώρας μας μεταξύ του δυτικού κόσμου και του ανατολικού μπλοκ.
Σκόπιμο είναι να σημειωθεί ότι η τελευταία φορά κατά την οποία ο ελληνικός λαός προσήλθε στις κάλπες με συγκρουσιακές πολιτικές διαφορές και αγεφύρωτες ιδεολογικές αντιθέσεις, σε επίπεδο διαπαραταξιακό, ήταν οι εκλογές του 1981. Διότι η «Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη», που αποτέλεσε και τη βάση των προεκλογικών επαγγελιών του ΠΑΣΟΚ, δεν συνιστούσε «Αλλαγή», αλλά ανατροπή των μέχρι τότε βασικών επιλογών της χώρας μας, τόσο στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, όσο και σε βασικούς άξονες του κοινωνικού μας συστήματος.
Με τα δεδομένα αυτά, πρέπει να κριθεί η άνετη εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981 και κυρίως η ομαλότατη «ανατροπή» της Ν.Δ. από την εξουσία. Διότι η εναλλαγή αυτή, βασίστηκε, κατά κύριο λόγο, στους αδιάβλητους εκλογικούς κανόνες, που είχε θεσπίσει ως πρωθυπουργός ο Κων. Καραμανλής, ο οποίος -επιπλέον- ως πρόεδρος της Δημοκρατίας από το 1980 επόπτευσε και εγγυήθηκε την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος, με την περιβόητη «συγκατοίκηση» (έως το 1985) προέδρου και πρωθυπουργού, που προέρχονταν από αντίπαλα και αλληλομαχόμενα «στρατόπεδα». Πιθανότατα, λοιπόν, η Ιστορία θα καταγράψει την τετραετία της «συγκατοικήσεως» ως μία από τις ουσιαστικότερες προσφορές και υποθήκες του μεγάλου Ελληνα πολιτικού για την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος.
Η παραπάνω εκτίμηση πηγάζει, βεβαίως, από την προαναφερθείσα διαπίστωση ότι ο τρίτος πυλώνας, που διασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία της Δημοκρατίας, δηλαδή η ομαλή εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία, κάθε άλλο παρά θεωρείται, σήμερα, δεδομένος και σταθερός. Σε μια εποχή που η διαπαραταξιακή αντιπαράθεση ούτε έχει ούτε μπορεί να επικαλεσθεί αγεφύρωτες και συγκρουσιακές αντιθέσεις, η διαδικασία της ομαλής εναλλαγής τίθεται υπό αμφισβήτηση και υπό αναίρεση από τον φορέα που ασκεί την εξουσία. Ας μην αυταπατώμεθα, προπαντός δε ας μην εξαπατώμεθα. Σ’ αυτό αποβλέπει η αιφνίδια ανακίνηση και σπουδή του κ. Σημίτη για την αλλαγή του εκλογικού συστήματος. Τον ίδιο στόχο υπηρετούν τα δισυπόστατα και αλληλοαναιρούμενα «ανοίγματά» του? προεκλογικώς προς την Κεντροδεξιά και μετεκλογικώς προς την Αριστερά…
Ας προστεθεί, τέλος, ότι η επιχειρούμενη αναστολή στη διαδικασία της ομαλής εναλλαγής των κομμάτων στην εξουσία δεν μπορεί, κατά τη γνώμη του υπογράφοντος, να αποτραπεί με μια πρόωρη και εξωθεσμική παραίτηση του προέδρου της Δημοκρατίας, όπως π.χ. υπαινικτικώς προτείνει ο κ. K. Μητσοτάκης. Διότι μια τέτοια παρέμβαση, βάσει του ισχύοντος Συντάγματος, θα μπορούσε να επιτείνει και όχι να αποτρέψει την «επαπειλούμενη» εκτροπή.
Στο μέτρο, λοιπόν, κατά το οποίο είναι ορθές και ισχύουν όλες οι παραπάνω επισημάνσεις, ο πρώτος λόγος για το ό,τι πρόκειται να προκύψει στις (και από τις) επόμενες εκλογές ανήκει στον Ελληνα πολίτη. O οποίος, κατά περίπτωση, ονομάζεται κοινός ή κυρίαρχος ψηφοφόρος, αλλά σπάνια υπεύθυνος…