H κατηγορηματική δήλωση του πρωθυπουργού κ. K. Σημίτη προς την ΚΕΔΚΕ ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να αυξήσει τις πιστώσεις προς την τοπική αυτοδιοίκηση παρά κατά 310 εκατομμύρια ευρώ, λιγότερα από τα μισά των 750 εκ. που αξίωναν οι δήμοι, πυροδότησε απόφαση της ΚΕΔΚΕ να συγκαλέσει έκτακτο συνέδριο στα τέλη Αυγούστου με θέμα τα οικονομικά της τοπικής αυτοδιοίκησης. Παρά την προσπάθεια του προέδρου της ΚΕΔΚΕ κ. Π. Κουκουλόπουλου να υποστηρίξει ότι οι θέσεις του πρωθυπουργού ήταν ικανοποιητικές, το κλίμα του συγκαλουμένου συνεδρίου αυτού είναι μάλλον προεξοφλημένο: η αυτοδιοίκηση παραπονείται ότι δεν της διατίθεται η απαραίτητη χρηματοδότηση για την εκπλήρωση των ανατεθειμένων σ’ αυτήν αρμοδιοτήτων.
Στο σημείο αυτό η ΚΕΔΚΕ έχει κάποιο δίκαιο. Οι αρμοδιότητες της αυτοδιοίκησης διευρύνθηκαν χωρίς προϋπολογιστική μελέτη του κόστους τους και χωρίς πρόβλεψη ικανών εσόδων για το νέο, αυξημένο έργο που επωμίστηκε. Αυτή, όμως, είναι η μία πλευρά του προβλήματος. Πραγματικά, αν οι δήμοι θέλουν να ηχεί πειστικός ο ισχυρισμός τους ότι έχουν «ανάγκη» όλο και περισσότερων κονδυλίων, πρέπει και να δείξουν πώς διαχειρίστηκαν τους ήδη σημαντικούς πόρους που τους έχουν διατεθεί (τα εισπραττόμενα από τη ΔΕΗ τέλη και τα έσοδα από το νερό δεν είναι καθόλου αμελητέα), πόσο σεβάστηκαν τη θεωρητική ανταποδοτικότητα πολλών από τα τέλη που επιβάλλουν στους δημότες τους, αλλά και πόσο -ανεξαρτήτως του οικονομικού- κατόρθωσαν να γίνουν αληθινός φορέας τοπικής πολιτικής οργάνωσης.
Παρά κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις, οι επιδόσεις των δήμων στους τομείς αυτούς κάθε άλλο παρά ικανοποιητικές είναι. O προϋπολογισμός τους αντιμετωπίζεται ως το «ποσόν που θα διαχειρισθούμε» και όχι ως δημόσιο χρήμα, υποκείμενο στους περιορισμούς του ευρύτερου δημοσιονομικού περιβάλλοντος? οι προσλήψεις και οι επενδύσεις των δημοτικών εταιρειών ανάπτυξης προβάλλονται ήδη ως παραδείγματα προς αποφυγήν πελατειακών σχέσεων? η περιφερειακή συνεργασία γειτονικών δήμων προς προώθηση κοινών στόχων παραμένει εμβρυακή? και ο βαθμός, στον οποίον οι δήμοι όντως διασφαλίζουν την τοπική λαϊκή νομιμοποίηση είναι μάλλον ανύπαρκτος.
Η κεντρική εξουσία επένδυσε την αυτοδιοίκηση με αρμοδιότητες, είτε επειδή το έκρινε επωφελές, είτε επειδή δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς. Αν, όμως, η αυτοδιοίκηση επιδιώκει πράγματι τη «σύγκλιση με την ευρωπαϊκή» (όπως είπε ο πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ) και δεν επαναλαμβάνει τα περί σύγκλισης ως απλό σύνθημα του συρμού, πρέπει να αντιληφθεί ότι η ευρωπαϊκή αυτοδιοίκηση κατόρθωσε να αναδειχθεί σε συγκροτημένο μηχανισμό νόμιμης πολιτικής διοίκησης, ξεφεύγοντας οριστικά από το επίπεδο και τη νοοτροπία του «κοτζάμπαση», που δυστυχώς χαρακτηρίζουν ακόμη τους δικούς μας «τοπικούς άρχοντες». Ούτε ο ρόλος της αυτοδιοίκησης προάγεται, ούτε η εικόνα της, όσο οι δήμοι εμφανίζονται να ζητούν διαρκώς χρήματα – και δη σε εποχές ισχνών αγελάδων, αλλά όχι και να επιτελούν ανάλογο έργο. Το έκτακτο συνέδριο της ΚΕΔΚΕ ορθώς συγκαλείται? πρέπει, όμως, πρώτα να εξετάσει πώς οι δήμοι θα ανταποκριθούν στον ρόλο τους και μετά πόσα χρήματα χρειάζονται -και είναι εφικτό να διατεθούν- για να το επιτύχουν.