Ωρα επτά της Τετάρτης 22 Οκτωβρίου, σκιές γεμίζουν το φωτεινό δωμάτιο της οδού Αρτέμιδος 108 στο Παλαιό Φάληρο, όπου ο σεβαστός καθηγητής, ο Δημήτρης Σ. Λουκάτος περίμενε να γιορτάσει τη γιορτή του, αρνούμενος να πάει στο νοσοκομείο, όπως τον συμβούλεψε ο γιατρός του και τα αδέλφια του. Περίμενε τις ευχές από το τηλέφωνο, που ήταν ο σύνδεσμός του με όλους εμάς, που τον αγαπούσαμε και μας αγαπούσε, και τη φωνή του μοναχογιού του, του Σωτήρη, για τον οποίο ήταν τόσο περήφανος, που είναι σπουδαίος φυσικός επιστήμονας στο Παρίσι. Μετά την ονομαστική γιορτή του ακολουθεί και η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου, που την τιμούσε, όπως κάθε Ελληνας που πολέμησε γι’ αυτήν. «Οπλίτης στο Αλβανικό Μέτωπο» είναι το ξεχωριστό βιβλίο, με τις Ημερολογιακές του Σημειώσεις για το διάστημα 1940-1941, που μας άφησε, για να μην ξεχνάμε, από τις εκδόσεις «Ποταμός». Πάνω στο δημοσιογραφικό γραφείο είχε πάρει θέση για να δοθεί από το «Σημειωματάριο» που διάβαζε, η δική του, πάντα επίκαιρη και αυθεντική διάσταση του αγώνα για την ελευθερία, για την αξιοπρέπεια, για τη Σημαία. Αντί για ένα κατατοπιστικό τηλεφώνημα, με την εξαίρετη διαύγεια του φωτεινού μυαλού του, ήρθε η είδηση του θανάτου του. Ενας πραγματικός Ελληνας έφυγε, ένας πνευματικός άνθρωπος που δεν έδινε το βιβλίο του εάν δεν βρισκόταν εκδοτικός οίκος που να το δώσει με το πολυτονικό, και όχι με το μονοτονικό («αυτό που στερεί τα παιδιά μας από τη διαχρονική ευεργετική τους άσκηση, από την Αλεξανδρινή μας παράδοση», όπως γράφει στον πρόλογο του βιβλίου του ο Δ.Σ.Λ.).
Ηταν 95 ετών, είχε κουραστεί, ένας βήχας τον ταλαιπωρούσε. «Πρώτη φορά είπε «Θέλω να πεθάνω»», μας είπε η βοηθός του Ιλεάνα που του κρατούσε το χέρι, όταν έφυγε, ήρεμα. O γιος του Σωτήρης ήρθε αργά το βράδυ της Πέμπτης από το Παρίσι. Σ’ εκείνον που είναι η επιστημονική και όχι μόνο συνέχειά του, και στα αδέλφια του αξιοσέβαστου καθηγητή κ. Μπάμπη, Γεράσιμο, Νίκο Λουκάτο και στην αδελφή του κ. Ελλη, θερμά συλλυπητήρια. Μαζί με την οικογένειά του, κι εμείς, οι δημοσιογράφοι που στο λαμπερό του μυαλό και τις γνώσεις του είχαμε βρει στέρεη γέφυρα με τις πηγές και το μεγαλείο της λαογραφίας, χάνουμε κι εμείς έναν δικό μας άνθρωπο, που μας έγραφε, μας στήριζε, μας διόρθωνε, μας φρόντιζε, μας εγκαρδίωνε. Και που κρατάμε, σαν το πιο πολύτιμο βραβείο την ευχή του, με διπλή υπογράμμιση!
Η κηδεία το Σάββατο στην Αγία Φωτεινή
Η κηδεία του θα γίνει αύριο, Σάββατο, ώρα 11 πρωινή, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Αγίας Φωτεινής, στη Νέα Σμύρνη. Οι καμπάνες, που ο απόηχός τους ακούγεται πάντα στη Σμύρνη, θα ακουστούν και στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς, την ωραία και δοκιμασμένη γενέτειρά του.
Δάσκαλος της Μέσης Εκπαίδευσης από το 1931 – Κεφαλληνία, Αθήνα, Κιλκίς, συντάκτης του Λαογραφικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών επί 23 χρόνια, οπλίτης στον αλβανικό πόλεμο 1940-1941, μετεκπαίδευση στα εθνολογικά Κέντρα της Γαλλίας, διδακτορικό δίπλωμα από τη Σορβόννη το 1950, καθηγητής της Λαογραφίας το 1964 στη Φιλοσοφική Σχολή των Ιωαννίνων, στη Φιλοσοφική Ρεθύμνου του Πανεπιστημίου Κρήτης (1979-1981) και στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών, που είχε μόλις ιδρυθεί, για το διάστημα 1984-1985. Από το 1978 διετέλεσε πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας και διευθυντής του περιοδικού «Λαογραφία». Βιβλία του: «Κεφαλονίτικη Λατρεία» (1946), «Κεφαλονίτικα Γνωμικά» (1952), «Νεοελληνικά Λαογραφικά Κείμενα» (1957, Ζαχαρόπουλος), «Σύγχρονα Λαογραφικά» (1963), «Νεοελληνικοί παροιμιόμυθοι» (Ερμής 1972), «Εισαγωγή στην Ελληνική Λαογραφία (Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης) και η περίφημη σειρά «Λαογραφία: Παράδοση» από τις εκδόσεις Φιλιππότη, που στολίζουν την βιβλιοθήκη του Τήλεφου: «Πασχαλινά και της Ανοιξης», «Τα Καλοκαιρινά», «Τα Φθινοπωρινά», «Συμπληρωματικά του Χειμώνα και της Ανοιξης» και το Γενικό Ευρετήριό τους. Οφείλουμε πολλά στον Δημήτριο Σ. Λουκάτο, και το μόνο που αλαφραίνει τη θλίψη για την απώλειά του είναι ότι του είχαμε πει, και δείξει, πόσο πολύτιμος μας ήταν, ως άνθρωπος και ως Ελληνας συγγραφέας. «Συμπληρωματικά της λύπης»: μας είχε ευχηθεί γραπτώς: «Καλορίζικη να είναι η νέα εγκατάσταση της Εδρας της «Καθημερινής». Να είστε όλοι σας καλά, συγγραφικό και εργατικό προσωπικό της εφημερίδας σας, που μας δίνει τα τόσα πολλά και ενδιαφέροντα («καθημερινώς», όσο και με ένθετα)». Και στην τελευταία γραπτή επικοινωνία, με τρεμουλιαστή, άψογη πολυτονική γραφή, την ευχή του, με την υπογραφή του. Το τηλέφωνο θα χτυπά πια σε άδεια δωμάτια. Μόνον τα βιβλία του θα μας απαντούν και θα μας φωτίζουν…