Λοιπόν; Γεννιέται κανείς Ελληνας ή γίνεται; Ισχύει ή όχι το γονιδιακό δόγμα του κ. Π. Ψωμιάδη; Αν ρωτούσαμε τον Λουκιανό, τον Ρωμανό τον Μελωδό ή τους Αρβανίτες οπλαρχηγούς του ’21, μάλλον δεν θα ‘μπαιναν στον κόπο να μας απαντήσουν? άλλος θα ‘στρωνε τη γενειάδα του, άλλος θα ‘στριβε τα μουστάκια του, κι ύστερα θα ξεχύνονταν όλοι μαζί σ’ ένα γέλιο θαυμάσιο, ένα γέλιο-σκώμμα. Αν πάλι ρωτούσαμε τον Καβάφη, ίσως μας πληροφορούσε ότι μετάνιωσε που έγραψε τους στίχους «Υπήρξεν έτι το άριστον εκείνο, Ελληνικός – ιδιότητα δεν έχ’ η ανθρωπότης τιμιοτέραν», γιατί ούτε την ψιλή ειρωνεία τους κατανοήσαμε ούτε και το ότι δεν τους έγραψε για να τους κάνουν παντιέρα όσοι καταντούν επάγγελμα την ελληνικότητα.
Στο δίλημμα αν γεννιέται κανείς Ελληνας ή αν γίνεται (ή Τούρκος ή Αγγλος ή Ναβάχο ή Μασάι), όλα κρίνονται από το νόημα που δίνουμε στη λέξη «Ελληνας». Από το βαρύ ύφος και μόνο των ελληνοκόπων δικαιούμαστε να συμπεράνουμε ότι δεν θεωρούν την ελληνικότητα σαν μία από τις τόσες και τόσες «-ότητες» της οικουμένης, αλλά σαν κάτι το εντελώς ξεχωριστό, το ανώτερο – ένα δώρο εκ Θεού που μας περιμένει ήδη στο μαιευτήριο, όταν πρωτοβλέπουμε το φως. Με ακράδαντη την πεποίθηση ότι ο χρόνος δεν πέρασε από τούτα τα μέρη και δεν άλλαξε τίποτε, με την πεποίθηση δηλαδή ότι στίχοι σαν του Παλαμά («Και Βουργάρα η ψυχή μου και Τουρκάλα») είναι αντεθνικοί και προδοτικοί, αισθάνονται βέβαιοι ότι μέσα τους ζουν, ταυτόχρονα και ατόφιοι, ο Ομηρος κι ο Μεγαλέξανδρος, ο Αισχύλος κι ο Κολοκοτρώνης.
Υπάρχει, ωστόσο, ένα μικρό πρόβλημα με το θείο δώρο που μας αναμένει στο μαιευτήριο, μ’ αυτήν τη γονιδιακή σφραγίδα ποιότητας. Γιατί Ελληνες με τη βούλλα δεν είναι μόνο όσοι ζουν σεμνά και ταπεινά και διαπρέπουν, εδω ή στην αλλοδαπή, αλλά κι ένα σωρό αγύρτες. Ελληνες με τη βούλλα είναι κι όσοι δουλέμποροι ανδραγαθούν στο Αιγαίο και στον Εβρο και οι βάρβαροι εισαγωγείς και εκμεταλλευτές γυναικείας σαρκός. Ελληνες με τη βούλλα, βλαστάρια της «κοιτίδας», είναι και τα παλληκάρια που διαλύουν το ένα γήπεδο μετά το άλλο καθώς και την πέριξ πόλη. Μέτοχοι της ημετέρας παιδείας εκλεκτοί είναι και οι καπάτσοι που γδέρνουν τους τουρίστες, νοθεύουν τα καύσιμα, διακινούν ναρκωτικά, κάνουν δηλαδή ό,τι και οι «βάρβαροι», τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο. Στις τάξεις των Ελλήνων ζούσαν ανέκαθεν, ζουν και θα ζουν άνθρωποι λαμπροί και άνθρωποι λεροί, άξιοι και τιποτένιοι. O «μέσος όρος» μας, αν μπορεί να προσδιοριστεί, δεν είναι κατώτερος ή κατώτερος από τον μέσο όρο οποιασδήποτε άλλης φυλής. Ισως πάντως να ήταν κάπως υψηλότερος αν δεν μας έδιναν ήδη στο μαιευτήριο αυτό το πιστοποιητικό που μας βεβαιώνει ότι ανήκουμε σε λαό περιούσιο και μας καρφώνει μια φενάκη στο κεφάλι.