Οπως και άλλοτε γράψαμε, ο νέος ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, ο Γιώργος Παπανδρέου, είναι χαμηλών τόνων, ευγενής, προσηνής και γενικώς συμπαθής. Γι’ αυτά, όπως είπε και ο αντίπαλός του, ο κ. Καραμανλής, η αντιπαράθεση δεν είναι προσωπική, αλλά πολιτική. Ενδιαφέρει η πολιτική άποψη και η πολιτική συμπεριφορά.
Θα αναρωτηθούμε, λοιπόν, πόσο δημοκρατική είναι η ανάδειξή του σε αρχηγό του ΠΑΣΟΚ; H διαδοχή του Κώστα Σημίτη δεν συζητήθηκε ούτε πρόκειται να συζητηθεί. Δεν ετέθη καν σε κανένα όργανο του κόμματος και δεν διεξήχθη καμιά ψηφοφορία. Το έκτακτο συνέδριο του Φεβρουαρίου δεν πρόκειται ούτε αυτό να εκλέξει αρχηγό. Θα τροποποιήσει το καταστατικό, ώστε ο αρχηγός να εκλεγεί από τη «βάση» και από τους «φίλους».
Ακριβώς αυτή η «διεύρυνση της δημοκρατίας» είναι που γεννάει τα περισσότερα ερωτήματα. Αν αυτή η «διεύρυνση» αποτελεί πρώτη δοκιμαστική εφαρμογή «άμεσης» ή «συμμετοχικής» δημοκρατίας, εκφράζουμε την ελπίδα να είναι και η τελευταία! Γενικά, είναι πολύ πιο εύκολο, ιδιαίτερα με τα σύγχρονα μέσα, να χειραγωγήσει ένας ηγέτης τη «βάση» και τους «φίλους», παρά το σώμα γνησίων αντιπροσώπων που λειτουργεί δημοκρατικά. Το Σύνταγμά μας προβλέπει το δημοψήφισμα, ως μορφή άμεσης δημοκρατίας, αλλά ευτυχώς μέχρι σήμερα τη μορφή αυτήν την εφάρμοσε ο κ. Χριστόδουλος, παρά το Σύνταγμα. O Γιώργος Παπανδρέου, με τις εμπειρίες του από το υπουργείο Εξωτερικών, φαντάζεται τι θα είχε προκύψει από ένα δημοψήφισμα για το «Σκοπιανό» το 1992 ή το ’93, σε συνθήκες συναισθηματικής έξαρσης που δεν επέτρεψαν τη στάθμιση των συμφερόντων της χώρας! Ποια σοβαρή τροχοπέδη θα είχε συναντήσει ο ίδιος στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής. H προσφυγή στη «βάση» και στους «φίλους» δεν χαρακτηρίζει απαραιτήτως τη δημοκρατική συμπεριφορά και προσήλωση. Μπορεί να σημαίνει και ακριβώς το αντίθετο: με το πρόσχημα της ανάδειξής του από τη «βάση» και τους «φίλους» να εξουδετερώσει οποιαδήποτε πολιτική αντιπαλότητα μέσα στο κόμμα ή οποιαδήποτε κριτική, αν μάλιστα ηττηθεί στις επόμενες εκλογές.
Τίθεται όμως και το άλλο ερώτημα: Με ποια κριτήρια, πλην του ονόματος θα κρίνει και θα αποφασίσει η «βάση»; Τα ζητήματα που προκάλεσαν τη διαδοχή του Κώστα Σημίτη τα υποπτευόμαστε όλοι, αλλά δεν συζητήθηκαν σε κανένα όργανο του κόμματος ούτε και ευρύτερα. Ετσι, όμως, η «βάση» και οι «φίλοι» δεν γνωρίζουν αν ο Γιώργος Παπανδρέου είναι η συνέχεια ή η ανατροπή της πολιτικής του Κώστα Σημίτη. Πιθανόν να φιλοδοξεί να είναι. Ταυτόχρονα και συνέχεια και ανατροπή. H φιλοδοξία αυτή έξω από κάθε πλαίσιο διαλεκτικής αντιπαράθεσης καταντάει αυθαίρετος εκλεκτικισμός: αυθαίρετα επιλέγει τα κατά τη γνώμη του «θετικά» και εξίσου αυθαίρετα απορρίπτει τα κατά τη γνώμη του «αρνητικά». O Κώστας Σημίτης αποχώρησε από την ηγεσία του κόμματος επειδή και ο ίδιος αλλά κυρίως το κόμμα, κατάλαβαν ότι εξαντλήθηκε η πολιτική του προοπτική και ότι αυτή η διαπίστωση θα επιβεβαιωνόταν στις επικείμενες εκλογές. Από την άποψη της πολιτικής προοπτικής τι το καινούργιο προσκομίζει ο Γιώργος Παπανδρέου; Αν έχει κάτι κατά νουν, βέβαιο είναι ότι δεν δοκιμάσθηκε και ασφαλώς δεν το γνωρίζουν η «βάση» και οι «φίλοι».
Τέλος, ο Γιώργος Παπανδρέου κατεβαίνει στη «βάση» χωρίς αντίπαλο και άρα χωρίς το κριτήριο της διαφοράς και της σύγκρισης. H «βάση» δεν έχει να επιλέξει μεταξύ δύο ή τριών διαφορετικών υποψηφίων και να εκλέξει τον ένα. Δεν εκλέγει, απλώς ανακηρύσσει περίπου διά βοής! Με μοναδικό κριτήριο το οικογενειακό όνομα, κριτήριο μη δημοκρατικό και εκτός πολιτικής, και εδώ είναι που ο Γιώργος Παπανδρέου, θέλοντας και μη, αυτοπαγιδεύεται στο όνομα και κατ’ ανάγκην συμβολίζει την οικογενειοκρατία. O Κώστας Καραμανλής το απέφυγε γιατί αναδείχθηκε αρχηγός από πολιτική αντιπαράθεση με σκληρούς αντιπάλους.