Εδώ και τριάντα – σαράντα χρόνια ολόκληρη η Εκπαίδευση συγκεντρώνεται σε ένα πρόβλημα: στον τρόπο εισαγωγής στα AEI και στα TEI. Ενώπιόν του έχουν υποχωρήσει όλα τα άλλα: H οργάνωση των δύο άλλων βαθμίδων, της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας, τα προγράμματα, η διδακτική μέθοδος, η κατάρτιση του διδακτικού προσωπικού, η υλικοτεχνική υποδομή της Εκπαίδευσης και πολλά άλλα, μεταξύ των οποίων η οργάνωση του διδακτικού προσωπικού δεν είναι από τα πλέον ασήμαντα. Ολες οι εκπαιδευτικές «μεταρρυθμίσεις» (κάθε υπουργός είχε και μια «μεταρρύθμιση» στην τσέπη του ή μια «αντιμεταρρύθμιση»). Ολη η Εκπαίδευση εργάζεται… με τριτοβάθμιες επιδιώξεις και φιλοδοξίες, με συνέπεια οι πριν από την τριτοβάθμια άλλες βαθμίδες να χάσουν την αυτοτέλειά τους, το δικό τους εκπαιδευτικό σκοπό και να μεταβληθούν σε προθαλάμους της τριτοβάθμιας.
Η μονομέρεια αυτή είναι ασφαλώς αποτέλεσμα κυρίαρχων κοινωνικών τάσεων και νοοτροπιών. H τριτοβάθμια εκπαίδευση αντιμετωπίζεται από κράτος και κοινωνία ως αποκλειστικά επαγγελματική, ότι αποβλέπει στην επαγγελματική αποκατάσταση, βγάζει γιατρούς, δικηγόρους, καθηγητές κ.λπ. H επαγγελματική αποκατάσταση και επιτυχία είναι αποτελεσματικός μοχλός ταξικής κινητικότητας και κοινωνικής ανάδειξης.
Ανταποκρίνεται όμως και στις ανασφάλειες της κοινωνίας μας, αφού οι μισοί, ίσως και περισσότεροι απόφοιτοι της τριτοβάθμιας προσδοκούν ότι θα εξασφαλίσουν την επαγγελματική τους αποκατάσταση στο Δημόσιο, ακριβέστερα στην ασφάλεια του Δημοσίου. Στους υποψήφιους για την τριτοβάθμια εκπαίδευση συναντάει κανείς συχνά προτιμήσεις, κλίσεις και επιστημονικές φιλοδοξίες. Στο κοινωνικό τους περιβάλλον και στην οικογένεια σπανίως. Εκεί κυριαρχεί η επαγγελματική σκοπιμότητα.
Αυτές οι τάσεις αλλά και η κρατική αντιμετώπισή τους προκάλεσαν υπερβολική άνοδο της ζήτησης, την οποία αδυνατούν να καλύψουν τα εγχώρια πανεπιστήμια. Ενδεχομένως τόσο η ζήτηση όσο και η προσφορά πτυχίων από τα πανεπιστήμιά μας, σε ορισμένους τουλάχιστον τομείς να υπερβαίνουν τις ανάγκες μας, αλλά αυτό έμμεσα μόνο μπορεί να διαπιστωθεί και να μετρηθεί: από τους ανέργους πτυχιούχους ή από τον πληθωρισμό σε ορισμένα επαγγέλματα. Οταν, δηλαδή, είναι πολύ αργά…
Παρά την κατά καιρούς αύξηση της προσφοράς με την ίδρυση νέων πανεπιστημίων και νέων τμημάτων και αύξηση του αριθμού εισακτέων η ζήτηση εξακολούθησε να την υπερβαίνει και η διαδικασία του διαγωνισμού (όχι εξετάσεων) θεωρήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα αναγκαία για να τιθασευθεί η ζήτηση. Και πάλι όμως εξακολούθησε να υπερβαίνει την προσφορά και η πλεονάζουσα να εξάγεται προς ξένα πανεπιστήμια ή να διοχετεύεται στα λεγόμενα «Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών», το καθεστώς λειτουργίας των οποίων κανείς δεν το γνωρίζει και κανείς δεν το ελέγχει (το θέμα θα μας απασχολήσει στο σημείωμα της Κυριακής).
Τίποτα δεν στάθηκε ικανό να περιορίσει τη ζήτηση και μάλλον δεν θα την περιορίσει, εφόσον δεν υπάρχουν ή υπάρχουν ελάχιστες εναλλακτικές λύσεις επαγγελματικής κατάρτισης και αποκατάστασης.
Ετσι ανέκυψε το θέμα των «μη κρατικών πανεπιστημίων» για μια περαιτέρω αύξηση της προσφοράς, έτσι τουλάχιστον το θέτουν οι υποστηρικτές της πρότασης και όχι σαν μέτρο εκπαιδευτικό, για την απεξάρτηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από την κρατική κηδεμονία. H αποκρατικοποίηση των AEI και των TEI είναι επείγουσα για τα ήδη υπάρχοντα, ανεξάρτητα από τη σχέση προσφοράς και ζήτησης, τα μεγέθη των οποίων είναι ούτως ή άλλως συζητήσιμα και προβληματικά.
Με τον ίδιο τρόπο συζητείται τελευταία και η κατάργηση των εξετάσεων, υποθέτω σε απάντηση των πιέσεων για μη κρατικά πανεπιστήμια και ως ρυθμιστής της προσφοράς και της ζήτησης. Το παλαιό όμως αίτημα για την κατάργηση των εξετάσεων ήταν κυρίως εκπαιδευτικό. (Για όλα αυτά στο αυριανό κυριακάτικο φύλλο).