Να τα πούμε ίσα, σταράτα και… δημοκρατικά; Το έκτακτο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, εν αντιθέσει προς το 6ο του 1996, και ο τρόπος ανάδειξης (όχι εκλογής), του νέου προέδρου, που δεν μπορεί να είναι άλλος από τον Γιώργο Παπανδρέου, και τα δύο μαζί και σε συνδυασμό συνθέτουν μια πρωτοφανή για την Ελλάδα διαδικασία προκλητικού χλευασμού και εκμηδένισης της δημοκρατικότητας. Ας μην πω καλύτερα σε ποιες εποχές, σε ποιες χώρες και σε ποια πρόσωπα ανέτρεξε αυθόρμητα ο νους για να βρω κάποιο ανάλογο, κάτι που να μοιάζει με την καινοφανή διαδικασία. Αν μάλιστα αληθεύουν οι πληροφορίες από τα επιτελεία του ΠΑΣΟΚ (και μάλλον αληθεύουν), ότι έκτακτο συνέδριο και ανάδειξη «ηγεμόνος από τη βάση» οργανώνονται επιμελώς σαν μια ενιαία θεαματική «πορεία» με τέρμα την «εκλογική νίκη» της 7ης Μαρτίου, οι παλαιότεροι καταλαβαίνουν σε ποια ανάλογη «πορεία» άθελά του πηγαίνει ο νους μου.
Πρώτη παρατήρηση. Το έκτακτο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ καλείται να αποφασίσει, την Παρασκευή και το Σάββατο, την αυτοκατάργησή του ή τον αυτοπεριορισμό του όσον αφορά τον ρόλο του ως ανωτάτου οργάνου. Οταν ο αρχηγός του κόμματος εκλέγεται από τη «βάση» και όταν μάλιστα αυτή η «βάση» και η σύνθεσή της δεν προσδιορίζεται με την ακρίβεια που απαιτεί οποιοδήποτε εκλεκτορικό σώμα, τότε το συνέδριο παύει να είναι ανώτατο όργανο. Ανώτατο όργανο δεν είναι ούτε η «βάση», αλλά ο αρχηγός τον οποίο επέλεξε. Θα μπορούσε κανείς να διακρίνει μια προσπάθεια μίμησης του αμερικανικού συστήματος, όπου ο κομματικός υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ αναδεικνύεται περίπου από τη «βάση» του κάθε κόμματος. Αλλά και εκεί υπάρχουν εκλέκτορες που συγκροτούν εκλεκτορικό σώμα και επιπλέον αναδεικνύεται εφάπαξ υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ και όχι μόνιμος και ανεξέλεγκτος αρχηγός κόμματος.
Δεύτερη παρατήρηση. Κάθε μορφή συμμετοχικής δημοκρατίας (και η αντιπροσώπευση συμμετοχική δημοκρατία είναι) προβλέπει όργανα, διαδικασίες και όρους ελέγχου ή και ανάκλησης. Αν αύριο παραστεί ανάγκη ο νέος «αρχηγός», ο Γιώργος Παπανδρέου, να κάνει απολογισμό των πράξεών του, της επιτυχημένης ή αποτυχημένης «αρχηγίας» του, σε ποιο όργανο θα απολογηθεί; Στην Κεντρική Επιτροπή, που δεν εκλέγεται από τη «βάση» ή στο Συνέδριο που είναι μεν αντιπροσωπευτικό, αλλά δεν εκλέγει «αρχηγό»; Θα λέγαμε ότι ο Γιώργος Παπανδρέου βρίσκεται σε μεγάλη σύγχυση όσον αφορά τι είναι δημοκρατικό και τι όχι, αν δεν αιωρείτο η υποψία ότι χρειάζεται την εν λευκώ εξουσιοδότηση της «βάσης» για να τη στρέψει εναντίον της εναπομείνασας εσωκομματικής δημοκρατίας.
Υπάρχει το πρόσχημα των κομματικών μηχανισμών, των οργανωμένων δηλαδή μειοψηφιών από κομματικούς επαγγελματίες, που συχνά χειρίζονται για λογαριασμό τους τις εσωκομματικές διαδικασίες. Οι στρεβλώσεις όμως της δημοκρατίας δεν θεραπεύονται από ουσιαστικά λιγότερη δημοκρατία (ή με την ουσιαστική κατάργησή της), αλλά με περισσότερη. Το πρώτο το επιχείρησαν μόνο οι δεδηλωμένοι εχθροί της δημοκρατίας, εδώ και παντού. Είμαι βέβαιος ότι ο Γιώργος Παπανδρέου δεν θέλει να τους μιμηθεί.
Γι’ αυτό είμαι επίσης μάλλον βέβαιος ότι το «κολοβό» από την άποψη των αρμοδιοτήτων έκτακτο Συνέδριο και η συνδυασμένη ανάδειξη «ηγεμόνος» από τη «βάση» είναι ένα ακόμα και το τελευταίο επικοινωνιακό τρυκ που θα φέρει το ΠΑΣΟΚ στην εβδομάδα των «εκλογών». Κακό, κατά τη γνώμη μου, τρυκ. Τίποτε δεν προσελκύει περισσότερο την προσοχή της κοινής γνώμης όσο η διαφορά, η αντίθεση και η αντιπαράθεση (γι’ αυτό παρακολουθούμε με τόσο πάθος ποδόσφαιρο). Το 6ο Συνέδριο του 1996 είχε μέσα του πολλές διαφορές, αντιθέσεις, αντιπαραθέσεις, διαπάλες και μεγάλη αγωνία για το αποτέλεσμα. Ηταν πραγματικά και ένα επιτυχημένο επικοινωνιακό τρυκ.
Το ΠΑΣΟΚ συγκλονίζεται από εσωτερικές διαφορές, αντιθέσεις και αντιπαραθέσεις. Δεν είναι δείγμα δημοκρατικότητας η μεθοδευμένη κατάργησή τους ή η παράκαμψη. Χωρίς αντιπαράθεση και χωρίς το δικαίωμα επιλογής η διαδικασία ανάδειξης «αρχηγού» ή «ηγεμόνος», είναι βαθύτατα αντιδημοκρατική.